بررسی جایگاه عناصر بلاغی در عرفان فخرالدین عراقی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

محمدصالح امیری ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر)
سید احمد حسینی کازرونی ² (استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد بوشهر)
سید جعفر حمیدی ³ (استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر)

تاریخ دریافت : 1396/02/30 تاریخ پذیرش : 1396/06/05 تاریخ انتشار : 1396/08/01

کلید واژه: عرفان, عراقی, عناصر بلاغی,

چکیده مقاله :

فخرالدین عراقی یکی از عارفان بزرگ فرهنگ ما است که در قالب تعبیرهایی شاعرانه، اندیشه‌ها و تجربه‌های ناب عرفانی خود را ترسیم نموده است. شگردهای بلاغی از جملۀ ابزارهایی است که در صورت بندی زبان، ذهنیت، تجارب و درونمایه‌های عرفانی شاعران کارکردی برجسته به خود گرفته است. عراقی عارفی نواندیش می‌باشد که از این رهگذر توانسته است افکار تازۀ خود را در ساختی هنرمندانه و متفاوت از زبان رسمی صوفیان به مخاطبان خویش عرضه نماید. در این پژوهش، با طرح این پرسش که عناصر بلاغی، جدای از ارزش‌های هنری و ادبی چه نقش‌های دیگری به خود می‌توانند بگیرند، تلاش می‌شود تا جایگاه و کارکرد آرایه‌هایی چون؛ تناقض و طنز، کنایه، اغراق و استعاره در زبان عرفانی عراقی تعیین گردد. می‌توان گفت کاربست ویژۀ این صناعات و آرایه‌ها در کلام عراقی، سبب شده است تا با شکل‌گیری رویکردی هنری به اندیشه‌های باطنی، این افکار و اندیشه‌ها به گونه‌ای مطلوبتر ترسیم گردند.