تعامل و تقابل استعاره‌های مفهومی «زن» و «مرد» در شعر سیمین بهبهانی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

زهرا قاسمی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران)
محبوبه خراسانی ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/03/11 تاریخ پذیرش : 1396/05/15 تاریخ انتشار : 1396/08/01

کلید واژه: «استعارة مفهومی», «سیمین بهبهانی», «زن», «مرد», «تعامل», «تقابل»,

چکیده مقاله :

امروزه زبان‌شناسان علوم شناختی به استعاره، تنها به‌عنوان یک عنصر زینتی و جمال‌شناختی کلام نگاه نمی‌کنند، بلکه از این دیدگاه، استعاره شیوه‌ای از مفهوم‌سازی ذهنی است که در زبان نمود پیدا می‌کند و تجربه‌های حسی، جسمی، حوادث زندگی و میزان دانش زبانی کاربران از طریق تشبیه، قیاس و استعاره‌سازی با مفاهیم طبیعت، حیوانات، اجسام و ... ساختارهای زبانی جدیدی را می‌آفریند. این نوع آفرینش‌های استعاری، نزد کاربران مختلف، متفاوت است و با توجه به مدل‌های ذهنی و سابقة زیستی، فرهنگی و میزان شناخت آن‌ها از ترفندهای زبانی و همچنین نوع تفکر و ایدئولوژی، مدل‌های استعاری متفاوتی را خلق می‌کند که به نظر می‌رسد با مطالعه و بررسی این طرح‌واره‌های استعاری، می‌توان به زوایای مختلفی از فکر و اندیشة نویسندة آن نسبت به یک مفهوم پی‌برد. باتوجه به این‌که حوزة معنایی و مضمونی شعرهای سیمین بهبهانی بسیار متنوع و شامل مضامین اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غنایی است و همچنین با وجود تنوع بی‌شمار طرح‌واره‌های استعاری در شعر ایشان و آفرینش‌های خلّاقانة بعضی مدل‌های استعاری، در این مقاله کوشیده‌ایم تا با استفاده از مدل استعاره‌های مفهومی، دیدگاه و جهان‌بینی سیمین بهبهانی را در ارتباط با زن و مرد و جایگاه احساسی، غنایی، فرهنگی و اجتماعی آن‌ها در ارتباط با هم، دریابیم. هدف نویسنده از مطالعه و برّرسی این طرح‌واره‌ها، شناخت‌ و فهم نوع تعامل و تقابل مفهوم زن و مرد در شعرهای ایشان و دریافتن لایه‌های پنهان ذهنی و اندیشگانی شاعر است. واژه‌های کلیدی: استعارة مفهومی، سیمین بهبهانی، زن، مرد، تعامل، تقابل