تحلیل محتوایی شکوائیه‌ها در شعر دورۀ مشروطه با تأکید بر اشعار میرزادۀ عشقی
محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی
بیان کریمی اصلی
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی (گرایش غنایی)، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران)
کرمعلی قدمیاری
2
(استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه،ایران)
عبدالله طلوعی آذر
3
(استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران)
کلید واژه: مضامین, شعر مشروطه, شکوائیه, میرزاده عشقی,
چکیده مقاله :
ادبیات و بویژه شعر دوران مشروطیت، غالباً از نوع ادبیات اجتماعی‌سیاسی، و تصویرگر رنج‌های جامعه در برهه‌ای پرشتاب و حساس از تاریخ ایران است. شاعر مشروطه زبان اجتماع و بیانگر دردهای ایشان است. این مصایب، خواه از سوی اهل قدرت و حکومت باشد یا بیرون از آن، در شعر مشروطه بازتاب و نمودی برجسته و گسترده دارد. عمده‌ترین رسالت شعر مشروطه همراهی با مردم به قصدِ روشنگری و بیدارگری، نشان دادن اعتراض و خشم علیه ستمگران، و به عبارت دقیق‌تر مبارزه با استبداد درون و استعمار بیرون است. شکوائیه شعری است پرخاشگر و برخاسته از عاطفۀ خشم و بیانگر انزجار و اعتراض شاعر نسبت به آنچه که منطبق با آرمان‌های او نیست یا برضدّ نگرش‌ها و اهداف اوست. میرزاده عشقی در کنار هیجان پرشور و غلیان عاطفۀ حساس، چنان دلیر و ظلم‌ستیز است که سرانجام سودای دست‌یابی به رسالت و آرمانش به بهای جان او و حذف وی از گردونۀ استبدادستیزی می‌انجامد. در این نوشتار با مطالعه، بررسی و تحلیل مضامین شکوائیات و دیدگاههای او و نظر اطرافیان و آیندگان برآنیم تا نشان دهیم این شاعر متعهّد چگونه و با چه کسانی در می‌افتد، علیه چه کسانی اعتراض می‌کند، و چرا و چگونه وی را از صحنۀ مبارزه کنار می‌زنند. امری که برای یافتن نقش شعر و ادبیات مشروطه و همچنین ارزش و اهمیت شاعران دورۀ مشروطه بایسته و سودمند است.
Literature, especially the poetry of the Mashrooteh era, is often of the type of social-political literature, and depicts the sufferings of society at a critical time in the history of Iran. The Mashrooteh poet is expressing agent of society and expresses its pain. These calamities, whether from the government or nongovernmental bases, are reflected in the poetry of the Mashrooteh. The main mission of Mashrooteh poetry is to unite with the people with the intention of notifying and informing, to show protest and anger against the oppressors, and more precisely to fight against internal tyranny and external colonialism. Complaint is a poem that is aggressive and aroused by the emotion of anger and expresses the poet's disgust and protest against what does not correspond to his ideals or is against his attitudes and goals. Mirzadeh Eshghi, along with the passionate excitement and passion of sensitive emotions, is so brave and anti-oppressive that finally longs to achieve his mission and aspiration at the cost of his life and was removed from the circle of anti-authoritarianism. In this article, by studying, examining, and analyzing the themes of his grievances and views and the views of those around him and future generations, we try to show how and with whom this committed poet protested, against whom, and why and how he was removed from the battlefield. This is necessary and useful for finding the role of Mashrooteh poetry and literature and the value and importance of the poets of this period.
منابع
آرین پور، یحیی (1382)، از صبا تا نیما، تهران: زوار، چاپ هشتم.
آژند، یعقوب (1386)، تجدّد ادبی در دورۀ مشروطه، تهران: مؤسّسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی، چاپ دوم.
اصیل، حجتالله (1390)، مفاهیم سیاسی و اجتماعی در شعر مشروطیت، تهران: کویر، چاپ اول.
باباصفری، علی‌اصغر و طالب‌زاده، نوشین (1392)، «بررسی و تحلیل شکواییّۀ اجتماعی در شعر معاصر»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شماره اوّل.
بهار، محمدتقی (1390)، دیوان اشعار، تهران: نگاه، چاپ سوم.
پارسانسب، محمد (1396)، جامعه‌شناسی ادبیات فارسی، تهران: سمت، چاپ چهارم.
پیرنیا، حسن؛ اقبال آشتیانی، عباس؛ عاقلی، باقر (1384)، تاریخ ایران قبل از اسلام، تهران: نامک، چاپ پنجم.
خاتمی، احمد (1373)، تاریخ ادبیات ایران در دورۀ بازگشت (دورۀ دو جلدی)، تهران: پایا، چاپ اوّل.
دهخدا، علی اکبر (1391)، امثال و حکم، جلد 1، تهران:امیر کبیر، چاپ بیستم.
رزمجو، حسین (1390)، انواع ادبی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ سوم.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن، چاپ دوم.
ــــــــــــــــ (1390الف)، ادبیات فارسی(از جامی تا روزگار ما)، مترجم: حجتالله اصیل، تهران: نی، چاپ سوم.
ــــــــــــــــ (1390ب)، با چراغ و آینه، تهران: سخن، چاپ سوم.
مدرّسی، فاطمه (1390)، فرهنگ توصیفی نقد و نظریههای ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اوّل.
عشقی، محمدرضا بن ابوالقاسم (1350)، کلّیّات مصوّر عشقی، نگارش علیاکبر مشیر سلیمی، تهران: امیرکبیر، چاپ ششم.
_||_
Arianpour, Yahya, (1382), From Saba to Nima, Zavar, 8th Edition.
Asil, Hojjatullah, (1390), Political and Social Concepts in Mashrooteh Poetry, Kavir, First Edition.
Azhand, Ya’ghoub, (1386), Literary Modernity in the Mashrooteh Period, Institute for Research and Development of Humanities, Second Edition.
Babasfari, Ali Asghar and Talebzadeh, Nooshin, (1392), a Study and Analysis of Social Complaints in Contemporary Poetry, Institute of Humanities and Cultural Studies, Third Year, First Issue.
Bahar, Mohammad Taghi, (Malek-al-shoara), (1390), Poetry Divan, Negah, third edition.
Dehkhoda, Ali Akbar, (1391), Amsal va Hekam, Volume 1, Amir Kabir, 20th Edition.
Khatami, Ahmad, (1373), History of Iranian Literature in the Period of Bazgasht (two-volume period), Paya first edition.
Modarresi, Fatemeh, (1390), Descriptive Culture of Criticism and Literary Theories, Institute of Humanities and Cultural Studies, First Edition.
Moshir Salimi, Ali Akbar, (1350), Kolliat e mosavvar e Mirzadeh Eshghi, Amirkabir, sixth edition.
Parsanasab, Mohammad, (1396), Sociology of Persian Literature, Samt, Fourth Edition.
Pirnia, Hassan; Iqbal Ashtiani, Abbas; Aqeli, Bagher, (1384), History of Iran, Namak, fifth edition.
Razmjoo, Hossein, (1390), Literary Types, Ferdowsi University of Mashhad, Third Edition.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza, (1383), Persian Poetry Periods from Mashrootiat to the fall of the Kingdom, Sokhan, Second Edition.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza, (1390) a , Persian Literature (From Jami to Our Times), Translator: Hojjatullah Asil, Ney, Third Edition.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza, (1390) b, with lights and mirrors, Sokhan, third edition.
