بررسی و تحلیل نابرابریهای توسعه در سازمان فضایی استانهای ایران

محورهای موضوعی : هیدرولوژی

اکبر ویسی ¹ , کریم حسین زاده دلیر ² , بختیار عزت پناه ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند

تاریخ دریافت : 1392/02/05 تاریخ پذیرش : 1392/04/07 تاریخ انتشار : 1392/06/01

کلید واژه: تحلیل عاملی, توسعه منطقه ای, سازمان فضایی, نابرابری منطقه ای, استانهای ایران,

چکیده مقاله :

ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه با وجود تنوع و دارا بودن استعداها وپتانسیل های طبیعی ومحیطی در پهنه سرزمین ، نابرابری های زیادی در بین استانهای آن وجود دارد واگر چه در سالهای قبل از طریق برنامه های مختلف توسعه سعی در رفع این نابرابری ها شده است ولی به دلایل مختلف همچون انتخاب الگو های نامناسب توسعه و...، همچنان نابرابری بین استانهای ایران مشهود وملموس است.که این امردر درازمدت می تواند پیامد هایی از قبیل ایجاد واگرایی در پیرامون و تمرکزگرایی شدید در مرکز و نیز به خطر انداختن اتحاد ملی و... را به همراه داشته باشد. در این مقاله به بررسی نابرابری های توسعه ومحاسبه شدت این نابرابری ها در بین استانهای ایران در دو مقطع زمانی 1375 و1385، با استفاده از 25 شاخص نابرابری توسعه از طریق تکنیک تحلیل عاملی، پرداخته شده است. داده های جمع‌آوری شده با استفاده از، روش تحلیل عاملی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. به منظور بیان فضایی نابرابری و عدم تعادل‌های منطقه‌ای از نرم افزارGIS9.3استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله از تحقیق استان های تهران، خراسان، سمنان و یزد در هر دو دوره (1375 و 1385) با جابه جایی رتبه در بین خود حائز رتبه ها ی اول تا چهارم بوده اند.استان های محروم وتوسعه نیافته در دوره آماری 1375 شامل استان های سیستان وبلوچستان، اردبیل، کهگیلویه وبویراحمد و ایلام و در دوره آماری 1385 شامل استان های کرمان، کردستان، ایلام و کهگیلویه وبویراحمد بوده اند. این نتایج حکایت از وجود نابرابریهای توسعه و شکاف شدید، بین استانهای کشورطی سالهای مورد مطالعه دارد. بطوری که در مرکز کشور استان های توسعه یافته و در نواحی پیرامونی ومرزی استان های توسعه نیافته قرار دارند.

چکیده انگلیسی:

Iran as one of the developing countries, despite having variety and natural environmental potentialities in the scope of its territory, has many inequalities among its provinces. In previous years, different developmental actions have been taken to remove the inequalities, but due to factors like selecting inappropriate development designs, etc. the inequality among provinces is still clear and palpable. This fact can cause difficulties in the course of time. The primary concern of this article is to study the development inequalities among provinces in Iran and calculate its intensity during two time spans in 1375 and 1385. The research was carried out by using 25 development inequality indicators through interactive analysis technique. The gathered data were analyzed by the use of interactive analysis technique. Also, GIS 9.3 software has been applied to explain spatial regional inequalities. The acquired results indicated that the existence of development inequities and also an intense split among provinces during the intended studied years, in a way that developed provinces have been located in center of the country and non-developed ones are in its frontiers.