بررسی و تحلیل نقش برند در توسعة پایدار گردشگری (مورد مطالعه: شهرستان شاهرود)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

مصطفی الطافی ¹ , محمد اسکندری ثانی ² , صدرالدین متولی ³ , غلامرضا جانبازقبادی ⁴

1 - دانشجوی دکترا،گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران
2 - دانشیار ،گروه جغرافیا، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
3 - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران
4 - استادیار، گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

تاریخ دریافت : 1401/02/04 تاریخ پذیرش : 1401/03/18 تاریخ انتشار : 1402/08/01

کلید واژه: گردشگری, برند, شاهرود, مقصد گردشگری,

چکیده مقاله :

گردشگری یک صنعت پیشرو در جهان است که ضمن توسعه بسیار، تأثیرات زیادی در کشورها داشته و توجه به معیارهای توسعه آن می‌تواند وضعیت مقصد گردشگری را بهبود بخشد، در این بین برندسازی نقشی حیاتی برای رشد گردشگری ایفا می‌کند. برندسازی مقصد گردشگری شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و برنامه‌هاست که به مقصد گردشگری ماهیت داده و آن را متمایز می‌سازد و ارتباط احساسی بین گردشگر و مقصد گردشگری را تقویت و مستحکم می‌کند. این تحقیق باهدف بررسی تأثیرگذاری معیارهای گردشگری از منظر شهروندان و تعیین برند گردشگری شاهرود از منظر نخبگان انجام شده است؛ پژوهش پیش‌رو از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی است. جمع‌آوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و پیمایشی با جامعه آماری 30 نفر به‌عنوان نمونه از کارشناسان گردشگری است که پس از بررسی، معیارهایی در چهار بعد نمادهای فیزیکی، اقتصادی و زیرساختی، دید و منظر و فرهنگی و اجتماعی انتخاب و وزن‌دهی شاخص‌ها بر اساس AHP انجام شد. در بخش دیگر پرسش‌نامه محقق ساخته که دارای آلفای کرونباخ 893/0 و نمونه آماری 384 نفره بر اساس فرمول کوکران می‌باشد میزان تأثیرگذاری معیارهای گردشگری طبق نظر مردم با نرم‌افزار SPSS تحلیل گردید. محدوده پژوهش شهر شاهرود با مساحت 51419 کیلومترمربع است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گردشگری در شاهرود از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده و در سطح قابل قبولی نیست و در بخش خبرگان شاخص‌های اماکن رفاهی، امنیت و مهمان‌نوازی به ترتیب در اولویت قرار گرفتند و معیار اماکن رفاهی و اقامتی به‌عنوان برند گردشگری شاهرود انتخاب گردید.

چکیده انگلیسی:

Tourism is a leading industry in the world that while developing a lot, has a great impact on countries and paying attention to its development criteria can improve the situation of tourism destinations, meanwhile branding plays a vital role for tourism growth.  Tourism destination branding includes a set of activities and programs that give nature to the tourism destination and differentiate it and strengthen the emotional connection between the tourist and the tourist destination. The aim of this study was to investigate the impact of tourism criteria from the perspective of citizens and to determine the tourism brand of Shahroud from the perspective of elites; The present research is of applied type and in terms of nature and method is descriptive-analytical. Data collection is by documentary and survey methods with a statistical population of 30 people as a sample of tourism experts that after review, criteria in four dimensions of physical, economic and infrastructure symbols, cultural and social perspective and selection and weighting of indicators based on AHP done. In the other part, a researcher-made questionnaire with Cronbach's alpha of 0.893 and a statistical sample of 384 people based on the Cochran's formula, the effectiveness of tourism criteria according to people's opinion was analyzed with SPSS software.  The research area of Shahroud city is with an area of 51419 square kilometers. The research findings show that tourism in Shahroud is not in a good condition and is not at an acceptable level. Welfare and accommodation places were selected as Shahroud tourism brand.

منابع و مأخذ:

1. اکبرپور سراسکانرود، محمد؛ رحیمی، محسن؛ محمدی، فاضل (1390). سنجش تأثیرات گسترش گردشگری بر توسعه پایدار، مطالعه موردی شهرستان هشترود. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای. 1 (3)، 104-93.


2. برک‌پور، ناصر؛ جمشیدی، محمدجواد؛ کلانتری، خلیل (1397). تحلیل اثرات فضایی جاذبه‌های گردشگری بر خدمات گردشگری شهر مشهد. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری. 13 (23)، 38-1.


3. پاپلی یزدی، محمدحسین؛ سقایی، مهدی (1382). گردشگری و تبارشناسی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 18 (68)، 49-24.


4. پرهیزگار، فرهاد؛ پارام، افشین؛ صفاری راد، علی (1395، شهریور). نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری شهر سرعین. سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، اقتصاد و علوم‌انسانی، مشهد.


5. جبریان، بهرام؛ خیایی تول، جواد (1392). توسعه مدلی جهت تبیین تأثیر سازه‌های بازاریابی مدیریت شهری بر تمایلات رفتاری نسبت به مقاصد گردشگری. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری. 1 (3)، 52-37.


6. چهار بالش، مریم (2/6/1390). اقتصاد جهانگردی در ایران. روزنامه جام‌جم، شماره چهار.


7. حیدری چیانه، رحیم؛ صنوبر، ناصر؛ سعدلونیا، حسن (1394). تحلیلی بر نقش تصویر برند بر توسعه گردشگری، مطالعه موردی کلان‌شهر تبریز. مجله پژوهش‌های برنامه‌ریزی شهری، 6 (22)، 94-79.


8. دیواندری، علی؛ کرمانشاه، علی؛ اخلاصی، امیر (1391). ارائه مدل برندسازی برای کلان پروژه‌های تفریحی، اقامتی، گردشگری و ورزشی کشور با رویکرد بومی بر اساس تئوری مبتنی بر داده‌ها. پژوهش‌نامه بازرگانی. 17 (65)، 64-27


9. دیو سالار، اسدالله؛ توکلی، میثم؛ خادمی، امیرحسین (1393، آبان). نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری نمونه موردی شهر ساحلی نور. ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت شهری. مشهد.


10. رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داود (1384)، راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT دهستان لواسان کوچک. فصلنامه مدرس علوم‌انسانی. 10 (2)، 30-1.


11. زنگی آبادی، علی و دیگران (1391). بررسی و تحلیل فضاهای گردشگری شهر ارومیه. فصلنامه علمی، پژوهشی فضای جغرافیایی. 12 (39)، 93-77.


12. سیف‌الدینی، فرانک و دیگران (1389). سنجش کیفیت و ظرفیت گردشگری شهری بر اساس الگوی رفتاری گردشگران و جامعه میزبان نمونه مورد شهر اصفهان. نشریه پژوهش‌های جغرافیای انسانی. 42 (1)، 87-67.


13. شربتیان، محمود (1390). تأملی بر گردشگری شهری در ایران و ارائة راهکارهایی در توسعة پایدار این صنعت شهری. ویژه‌نامة علمی ترویجی انسان و فرهنگ (شهر و فرهنگ). 1 (2)، 18 -1.


14. ضرغام بروجنی، حمید؛ بارزانی، هلیا (1392). آسیب‌شناسی برند گردشگری در ایران. تحقیقات بازاریابی نوین. 3 (11)، 80-63.


15. مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ رضائیۀ آزادی، مریم (1392). ارزیابی آثار اقتصادی گردشگری از دیدگاه جامعۀ میزبان در تفرجگاه بندر ارومیه. فصلنامه فضا و توسعۀ روستایی. 2 (2)، 91-75.


16. منصوری، علی (۱۳۸۷). گردشگری و توسعه پایدار. مجله آموزش جغرافیا. 18 (63)، 41-36.


17. منوریان، عباس و دیگران (1392). مدل فرایندی برندسازی شهری برای کلان‌شهرهای ایران. فصلنامه مدیریت دولتی. 4 (1)، 63-41.


18. یوسفی، اعظم؛ سلیمی، سروه؛ حسنکاری، فاطمه (1397، ‌خرداد). تبیین عوامل مؤثر بر توسعة گردشگری در مناطق کلان‌شهری ایران (نمونه موردی: کلان‌شهر رشت). سیزدهمین کنگره انجمن جغرافیایی ایران. تهران.


19. Anholt, S. (2004). Editor’s Foreword to the First issue. Place Branding and Public Policy. 1 (1), 4-11.


20. Asli, D.A. Tasci (2018). Testing the cross-brand and cross-market validity of a consumer-based brand equity (CBBE) model for destination brands. Tourism Management. 65. April, 143-159.


21. Bass, S. & Dalal-Clayton, B. (2012). Sustainable Development Strategies: A Resource Book. London: Routledge.


22. Blain, C.; Levy, S.E. & Ritchie, J.B. (2005). Destination branding: Insights and practices from destination management organizations. Journal of Travel Research. 43 (4), 328-338.‏


23. Hall, C.M. (2010). Trends in ocean and coastal tourism: the end of the last frontier? Ocean Coast Manage. Trends Ocean Ind. 44 (9), 601–618.


24. Hall, D.R. (2000). Tourism as sustainable development? The all Albanian experience of transition. International Journal of Tourism Research. 2 (1), 31- 46.


25. Kavaratzis, M. & Ashworth, G.J. (2006). City branding an effective assertion of identity or a transitory marketing trick?. Place Branding. 2 (3), 183-194.


26. Khan, J.; Maltezou, V. & He, C. (2019). The role of destination brand image and revisit intention on tourist spending. In Strategic Innovative Marketing and Tourism (pp. 371-376). Springer: Cham.‏ (DOI:10.1007/978-3-030-12453-3_42)


27. Lee, T.H. & Liu, R.T. (2011). Strategy formulation for the recreational areas of Central Taiwan: An application of SWOT analysis. Journal of Hospitality. Management and Tourism. 2 (3), 38-47.


28. Rainisto, S. K. (2003). Success Factors of Placemarketing: A Study of Place Marketing Practices in Northern Europe and the United States. Helsinki: University of Technology.


29. Roa, E. & Villares, M. (2008). Public perceptions for evaluating beach quality in urban and semi-natural environments. Ocean & Coastal Management. 51 (4), 314-329.


30. Wang, Y.J.y Wu, C. & Yuan, J. (2010). Exploring visitors' experiences andintention to revisit a heritage destination:The case for Lukang, Taiwan. Journal of Quality Assurance in Hospitality &Tourism. 11 (3), 162-178.


31. Weaver, D. & Lawton, L. (2006). Tourism Management. 2^nd Edition. NewYork: Wiley.