توسعه شهری و ویژگی‌های خشک‌سالی هیدرولوژیک کوتاه و میان‌مدت در حوضه سامیان استان اردبیل
سعید راثی نظامی
1
(دانشیار مهندسی عمران دانشگاه محقق اردبیل)
هادی ایزدی فرد
2
(کارشناسی ارشد از دانشگاه محقق اردبیلی)
رئوف مصطفی زاده
3
(دانشیار گروه منابع طبیعی و عضو پژوهشکده مدیریت آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.)
حسن خاوریان
4
(استادیار گروه جغرافیای طبیعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق اردبیلی)
کلید واژه: خشک‌سالی هیدرولوژیکی, شاخص SDI, نرم افزار DrinC, حوضه آبخیز سامیان,
چکیده مقاله :
خشک‌سالی هیدرولوژیک از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد و برای کمی‌نمودن آن از شاخص SDI استتفاده می‌شود. هدف این پژوهش ارزیابی توسعه شهری با تصاویر ماهواره‌ای در فاصله سال‌های 1992 و 2016 و ارزیابی خشک‌سالی هیدرولوژیک در محدود حوزه سامیان اردبیل استفاده شده است. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که کاربری‌های اراضی کشاورزی و مسکونی افزایش یافته است. بررسی شاخص SDI یک ماهه در همه ایستگاه‌ها نشان‌دهنده افزایش خشک‌سالی در دوره‌های مختلف است. بیش‌ترین تعداد ماه‌های خشک مربوط به دوره آخر (1387-1396) ایستگاه سامیان است. بیش‌ترین افزایش تعداد ماه‌های خشک مربوط به ایستگاه گیلانده است که از 1 ماه در دوره اول به 66 ماه در دوره آخر رسیده است. تعداد ماه‌های خشک ایستگاه سامیان در دوره اول مطالعاتی (1369-1378) از 19 ماه به 80 ماه در دوره مطالعاتی آخر افزایش یافته است. بررسی شاخص SDI سه ماهه در همه ایستگاه‌ها به‌جز ایستگاه آتشگاه نشان‌دهنده افزایش خشک‌سالی هیدرولوژیک در دوره‌های مختلف است. بیش‌ترین افزایش تعداد سه ماه‌های خشک مربوط به ایستگاه گیلانده است که از صفر در دوره اول به 36 در دوره آخر رسیده است. به‌رغم افزایش مقدار بارندگی در طول دوره و وجود ماه‌های ترسالی اقلیمی هم‌چنین افزایش نسبی دمای در منطقه و با توجه به افزایش کاربری کشاورزی و مناطق مسکونی که باعث افزایش برداشت از آب‌های سطحی شده است، تعداد ماه‌های خشک در منطقه افزایش پیدا کرده است.
چکیده انگلیسی :
Hydrological drought is affected by many factors and is quantified using SDI index. The purpose of this research is to evaluate the urban development with satellite images between 1992 and 2016 and to evaluate its effect on the characteristics of hydrological drought events in the Samian area of Ardabil province. Land use change assessment shows that the agricultural and residential areas have been increased. Examination of the one-month SDI index in all stations shows an increase in droughts in different periods. The highest number of dry months is related to the last period (2017-2008) of Samian station for 80 months. The highest increase in the number of dry months is related to Gilande station, which has increased from 1 month in the first period to 66 months in the last period. The study of the quarterly SDI index in all stations except Atashghah station shows the increase of drought in different periods. The highest increase in the number of dry quarters is related to Gilande station, which has increased from zero in the first period to 36 in the last period. Despite the increase in rainfall during the period and the presence of wet climatic months, as well as the relative increase in temperature in the region and due to increased agricultural use and residential areas that have increased the harvest of surface water, the number of dry months in the region has increased.
