تحلیلی بر شکاف دیجیتالی در میان گروه‌های اجتماعی و اقتصادی مطالعه موردی: محلات کیانپارس، گلستان و عامری شهر اهواز

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

مرتضی نعمتی ¹ ( استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز )
صفیه دامن باغ ² ( دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران )
ناهید سجادیان ³ ( دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز اهواز )

تاریخ دریافت : 1396/10/03 تاریخ پذیرش : 1397/03/19 تاریخ انتشار : 1397/11/15

کلید واژه: کیفیت زندگی, ICT, شکاف دیجیتالی, گروه‌های اجتماعی و اقتصادی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل شکاف دیجیتالی در میان گروه‌های اجتماعی و اقتصادی و همچنین نمایان ساختن نقش(ICT) در کیفیت زندگی شهروندان محلات کیانپارس، گلستان و عامری شهر اهواز انجام گرفته است. این پژوهش از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز برای انجام این پژوهش به دو روش کتابخانه‌ای و پیمایشی جمع-آوری گردید. جامعه آماری نیز شامل شهروندان سه محله کیانپارس، گلستان و عامری می‌باشد. روش نمونه-گیری تصادفی طبقه‌ای و حجم نمونه نیز بر اساس فرمول کوکران، 340 نفر بوده است. با استفاده از نرم افزارSPSS ، داده‌ها و اطلاعات، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین از نرم افزار EXCEL نیز بهره گرفته شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که گروه‌های خاصی از شهروندان یا همان کاربران ICT در محلات مورد مطالعه، متناسب با پایگاه شغلی، درآمدی، سنی و تحصیلی بیشتر از سایر گروه‌ها در استفاده از ICT مهارت دارند و دارای تفاوت میانگین معناداری از نظر میزان استفاده از ICT هستند، اما از نظر وضعیت جنسی و تأهل، بین گروه مردان و زنان از نظر شاخص سطح مهارت ICT و همچنین میانگین استفاده از ICT تفاوت میانگین معناداری وجود ندارد. علاوه بر این شاخص ICTنیز دارای رابطه مثبت و معنی‌دار با سطح کیفیت زندگی در محلات مورد مطالعه می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

The aim of present study is assess the digital divide among socioeconomic groups and also indicate role of ICT in the quality of life of citizens of Kianpars, Golestan and Ameri districts in Ahvaz. This research has been carried out with a descriptive - analytical method. The information needed to conduct this research was collected by the application of survey and Library method. The statistical population of research included citizens of Kianpars, Golestan and Ameri districts. Random stratified sampling method has been used in this study. Therefore, the sample size that calculated by using 'Cochran' formula is 340 persons. The data and information were analyzed by using SPSS and EXCEL. The findings show that particular groups of citizens or users of ICT in the areas studied proportional to the employment, income, age and education base have skilled more than other groups and there are significant mean differences in the use of ICT. But in terms of gender and marital status between men and women in terms of " ICT skills " also use of ICT there are no significant mean differences. In addition ICT has a positive and significant relationship with level of quality of life in these districts.

منابع و مأخذ:

1. بهاری، نادر، انصاری، منوچهر و سهرابی، بابک(1389)، «بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) در بهبود مدیریت فرهنگی مطالعه موردی: سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران»، فصلنامه دانش شناسی، سال سوم، شماره11، صص15-1.

2. جعفری، ناصر، علامّه، سید محسن(1386)، «بورس الکترونیک در شهر الکترونیک»، اولین کنفرانس بین‌المللی شهرداری الکترونیک، تهران، صص7-1.  

3. جلالی، علی اکبر (1382)، شهر الکترونیک، تهران، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.

4. دامن باغ، صفیه(1392)، تحلیل جغرافیایی شاخص‌های منتخب کیفیت زندگی شهری در اهواز نمونه موردی: محلات کیانپارس، گلستان و عامری، پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز، اساتید راهنما: ناهید سجادیان، مرتضی نعمتی.  

5. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه، سالنامه آماری استان خوزستان، (1390).

6. سرفرازی، مهرزاد، معمارزاده، غلامرضا(1386)، «پارادایم دولت الکترونیک ضرورتی اساسی در استقرار شهرداری الکترونیک»، چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات، سالن همایش­های هتل بین المللی المپیک، تهران، صص 72-64.

7. صفایی پور، مسعود، حبیبیان، بهار(1393)، بررسی تأثیر عوامل محیطی بر شکل‌گیری انواع اجتماعات فراغتی در پارک‌های شهری مطالعه موردی: پارک‌های شهر اهواز، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال پنجم، شماره بیستم، صص44-23.

8. فرجی سبکبار، حسنعلی، خاکی، افشین، نعمتی، مرتضی (1388)، «ارزیابی نقش ICT در توانمندسازی زنان روستایی مطالعه موردی: روستای قرن آباد»، جغرافیا (انجمن جغرافیای ایران)، سال هفتم، شماره22، صص175-159.

9. کتابچی، عماد(1390)، «بازخوانی مفاهیم شهر الکترونیک»، ویژه نامه منظر، دوره سوم، شماره17، صص113-98.

10. محمدی، جمال، ضرابی، اصغر، موسوی، سید چمران(1390)، «فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش آن در کاهش تقاضای سفرهای شهری مطالعه موردی: شهر شیراز»، مدیریت شهری، شماره28، صص164-151.

11. مطلق، معصومه، بهروزنیا، پرستو(1388)، «بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) بر توسعه شهری: مطالعه موردی شهر اراک»، پژوهش‌نامهعلوم‌اجتماعی، سال سوم، شماره2، صص38-8 .

12. مطیعی لنگرودی، سیدحسن، رضوانی، محمدرضا، فرجی سبکبار، حسنعلی، نعمتی، مرتضی(1388)، «تحلیل الگوهای روابط میان حوزه­های اجتماعی و اقتصادی متأثر از ICT در زندگی روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان گرگان»، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال اول، شماره3، صص90-71.

13. مطیعی‌لنگرودی، سیدحسن، رضوانی، محمدرضا، فرجی سبکبار، حسنعلی، نعمتی، مرتضی(1389)، «تحلیل الگوهای روابط میان حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی متأثر از ICT در زندگی روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان گرگان»، فصلنامه جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، سال هشتم، شماره 26، صص59-33.

14. ملازاده، مهدی، روستایی، شهریور(1388)، «نقش شهرداری الکترونیکی در گستردگی شهری با استفاده از داده­های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی نمونه موردی: مرند»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 23، صص17-7.

15. نعمتی، مرتضی(1390)، «تحول مفاهیم فضا- زمان در جامعه اطلاعاتی؛ ضرورت بازنگری در مفاهیم بنیادین جغرافیایی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، دوره اول، شماره1، صص215-191.

16. وبستر، فرانک(1382)، نظریه­های جامعه اطلاعاتی، ترجمه اسماعیل قدیمی، انتشارات قصیده سرا، تهران.

17. ویسی، اکبر، قیسوندی، آرمان(1390)، «شهر هوشمند، تکوین انقلاب شهری نوین، شهرالکترونیک واقعیت شهرهای فردا»، کتاب ماه هنر، شماره 155، صص46-36.

18. Adulis, D.(2001), Challenges to overcome the digital divide in Brazil: Building an Amazonian development information network; University of Saopaulo, prepared for the 2001 independent sector spring research forum, Washington, DC.

19. Cigdem, A.C,( 2008), Analyzing digital divide within and between member and candidate countries o f European Union, Government Information Quaterly, GOVINF-00529; No.7.

20. Finley, M.(2009), Alvin Toffler and third wave, online: www. Sky point.com/ members/mfinley/Toffler.htm.

21. Holbrook, Knowledge Gap, increasing gap between higher and lower educated people(2002), http://www.cw.utwente.nl.

22. Martin, W.J(1995), The Global Information Society, Hampshir: Aslib Grower.

23. Organization for Economic Cooperation and Development (OECD)., Understanding The Digital Divide, , 2001, http://www.oecd.org.

24. Pekari, C.(2005), "Human rights in the information society". On line in: www.esli-sedi.org/english

25. Raju, K.A.(2005), A case for harnessing information technology for rural development, the international information and library review, No.36.

26. Ricci, A.(2000), Measuring information society dynamics of european data on useage of International Data Corporation (IDC). Information Society Index, 2000, http:// www.idc.com/getdoc.jsp?containerId=204122.

27. VanDijk, J.A.G.M.(2006), Digital divide research, achievements and shortcomings. Poetics, 34,21−235, www.sciencedirect.com.