سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در جهت دستیابی به توسعه پایدار (موردمطالعه محلات شهر یزد)‏

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

محمد اجزا شکوهی ¹ , سید مصطفی حسینی ²

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت : 1394/04/02 تاریخ پذیرش : 1394/07/10 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه: کیفیت زندگی, توسعه پایدار, روش ‏Vicor‏, محلات شهر یزد‎.‎,

چکیده مقاله :

مطالعات مربوط به کیفیت زندگی از آن جهت حائز اهمیت است که می‌تواند منجر به شناسایی نواحی مسأله دار، اولویت‌بندی ارائه خدمات به شهروندان و تدوین استراتژی‌های مدیریت و برنامه‌ریزی شود. بر این اساس، در این پژوهش به ارزیابی کیفیت زندگی در محلات شهر یزد در جهت دست یابی به توسعه پایدار پرداخته شده است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. محلات نمونه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از جامعه آماری پژوهش(کلیه محلات شهر یزد) تعیین گردید. در این پژوهش پس از برآورد حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران برابر با 322 نفر، اطلاعات مورد نیاز از سرپرستان خانوار ساکن محلات نمونه، با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع‎‌‎آوری گردید، سپس با ورود داده های جمع آوری شده حاصل از پرسشنامه ها به محیط نرم افزاری Spss، ماتریس اولیه تصمیم گیری تشکیل شد. در مرحله بعد با استفاده از روشVicor ‎ که از جمله روش های تصمیم گیری چند معیاره میباشد، محلات مورد مطالعه از نظر شاخص‌های کیفیت زندگی، مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت کیفیت زندگی در محلات مختلف شهر یزد متفاوت میباشد، به طوری که محلات کوی دانشگاه، سیلو و افشار بهترین محلات و محلات مریم آباد و چرخاب به ترتیب بدترین محلات از شاخص های کیفیت زندگی میباشند. پیشنهادات ارائه شده در این پژوهش میتواند ارتقای کیفیت زندگی در محلات مورد مطالعه و سایر محلات را در پی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Rapid growth of population and uncanny development of cities, along with negative ‎consequences of the development approaches focused on the economic growth and ‎emphasis on social aspects of development, have highlighted the element of life quality ‎as a criterion for assessing and directing development programs and policies and ‎strengthening new approaches with the focus of social development. Studies of the ‎quality of life that is that can to identify the problem areas, prioritizing services to ‎citizens and devising management and planning strategies. Accordingly, the aim of this ‎study was to assess quality of life in the Yazd City Neighborhood in direction achieve ‎sustainable development. The aim of this study was applied using cross - questionnaire, ‎the information needed is collected from households living in community samples, then ‎the data entry software environment Spss, the initial decision-making matrix is ‎established. The study sites were evaluated in terms of quality of life using the Vicor ‎method. The results showed that quality of life is different in various localities of the city ‎of Yazd, So that the campus community, and Silo, Afshar best neighborhoods and ‎places Mary Abad and Charkhab the worst neighborhoods are indicators of quality of ‎life. Recommendations presented in this study can enhance the quality of life in ‎neighborhoods and other neighborhoods should be sought.‎

منابع و مأخذ:

1- افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین.(1383)، سند کاربردی توسعه محله‌ای: رویکردها و زمینه‌های نظری توسعه محله‌ای، همایش علمی – کاربردی توسعه محله‌ای، چشم‌انداز توسعه پایدار شهر تهران.

2- تقوایی، مسعود. سرائی، محمد حسین.(1383)، گسترش افقی شهرها و ظرفیت‌های موجود زمین در شهر یزد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال نوزدهم، شماره73.

3- جاجرمی، کاظم. کلته، ابراهیم.(1385). سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان (مطالعه موردی گنبد قابوس)، مجله جغرافیا و توسعه، سال چهارم، شماره8، انتشارات دانشگاه زاهدان­.

4-حاتمی نژاد، حسین. منوچهری میاندوآب، ایوب. فرجی ملائی، امین.(1390). تحلیل کیفیت زندگی روستاهای ادغام شده در شهر مطالعه موردی شهر میاندوآب، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره16.

5- رضوانی، محمدرضا. منصوریان، حسین.(1387)، سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، سال11، شماره3، انتشارات موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی.

6- رضوانی، محمدرضا. متکان، علی‌اکبر. منصوریان، حسین. ستاری، محمد حسین.(1388). توسعه و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی(مطالعه موردی شهر نورآباد، استان لرستان)، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره2، انتشارات دانشگاه اصفهان.

7- سوزنچی، کیانوش.(1383)، فضای سبز، بستر تعامل اجتماعی، مجله شهرداری‌ها، سال ششم، شماره 67، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری­ها. 

8- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد(1388)­. سالنامه آماری استان یزد.

9- غفاری، غلام‌رضا. امیدی، رضا.(1388)، کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، چاپ اول، تهران، انتشارات شیرازه.

10- کوکبی، افشین. پور جعفر، محمد رضا. پور تقوایی، علی اکبر. (1384)، برنامه­ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری، تعاریف و شاخص‌ها، فصلنامه جستارهای شهر­سازی، شماره12، انتشارات دانشگاه تهران.

11- لنگ، جان.(1381)، آفرینش نظریه معماری، ترجمه عینی فر، علی رضا، انتشارات دانشگاه تهران.

12- لطفی، صدیقه.(1388)، مفهوم کیفیت زندگی شهری، ابعاد و سنجش آن در برنامه­ریزی شهری، فصلنامه علمی و پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شماره4، انتشارات دانشگاه تهران.

13- مرکز آمار ایران،(1391). سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهری، سایت.www.amar.org.ir  

14- Chen, L.Y, Wang ,T.C.,(2009). optimizing partners’ choice in IS/IT outsourcing projects: The strategicdecisionoffuzzyVIKOR, International Journal of .Production Economics, Volume 120, Issue 1.

15- Diwan, R,(2000). Relational wealth and the quality of life, Journal of socio-Economics, Vol.29, p.p.305-340.

16- Epley, R,. Donald & Menon, Mohan,( 2007). A Method of Assembling Crosssectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators

17- Higgins, Paul,. Josep M. Campanera, (2011). (Sustainable) quality of life in English city locations, Original Research Article Cities, Volume 28, Issue 4, August 2011, Pages 290-299.

18- lucas, david,(2003). World population growth. Chapter three.

19- Lee, Yung-Jan, (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei  Original Research Article Building and Environment, Volume 43, Issue 7, July, Pages 1205-1215.

20- Kackar, R. N., (1985). Off-line quality control, parameter design and the Taguchi method. Journal of Quality Technology, 17, 176–188.

21- Lihong,M.,et al.,(2008). Improved VIKOR Algorithm Based on AHP and Shannon Entropy in the Selection of Thermal Power Enterprise’s Coal Suppliers ,International Conference on Information Management, Innovation Management and Industrial Engineering.

22- Li, F., Liu, X., Hu, D., Wang, R., Yang, w., Li, D., Zhao, D, (2009). Measurement indicators and an evolution approach for assessing urban sustainable development: A case study for Chinas Jining City, Landscape and Urban  Planing 90, 134-142.

23- McMahon,. S. K, ( 2002). The development of quality of life indicators a case study from the City of Bristol, UK, Original Research Article Ecological Indicators, Volume 2, Issues 1-2, Pages 177-185.

24- Murdie, R, Rhyne, D.& Bates, J,(1992). Modeling Quality of Life Indicators in Canada: A Feasibility Analysis, Toronto, York university.

25-Opricovic,S.,Tzeng.G.H.,(2004). Decision Aiding Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156, 2004.

26- Pacione M.,(2005). Urban environmental quality and human wellbeing-a social geographical perspective ; Landscape and Urban Planning 65, pp:19-30, 2005.

27- Sufian, A.J.M, (2005). A multivariate analysis of the determinants of urban quality of life in the world’s largest metropolitan areas. Urban Studies, 30(8):1319-1329.

28- Schalock, R. L, (2004). The Concept of Quality of Life: What We Know  and  Do  not  Know.  Journal  of  Intellectual  Disability Research, Vol 48(3): 203-16.

29-Sayadi, M, K., Heydari, M.,(2009) Shahanag, K., Extension of VIKOR

method for decision making problem with interval numbers, “Applied

Mathematical Modeling,33 2257–2262,Tehran,Iran.

30- Ulengin, B. Ulengin, F. Guvenc, U,(2001). A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130: 361-374.

31- Van poll R.,(1997). The perceived quality of the urban residential environment: A multi attribute evaluation ; Ph..-Thesis, University of Groningen (RuG), The Netherland.

32- Wish., N.B,(1986). are We really measuring the quality of life? American journal of economic and sociology, 45(1),93-99.

33- WHO, World Health Organization,(1999). WHOQOL: annotated bibliography (October 1999 version), Geneva: Wh, 1999.