رویکرد فلسفی پدیدارشناسی در پژوهش‌های حسابداری

محورهای موضوعی : حسابداری مالی

ابوالفضل سلیمانی ¹ , مهدیه شکریان برنجستانکی ²

1 - کارشناسی ارشد حسابرسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - کارشناسی ارشد حسابرسی، مدرس گروه حسابداری، موسسه آموزش عالی فروردین قائمشهر، قائمشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/03/23 تاریخ پذیرش : 1403/04/09 تاریخ انتشار : 1403/07/03

کلید واژه: پدیدارشناسی, پژوهش کیفی, رویکرد مسیر, فلسفه, مفاهیم حسابداری,

چکیده مقاله :

حسابداری به عنوان پدیده‌ای اجتماعی و سازمانی همگام با پیشرفت اجتماعی و پیچیدگی روز افزون کسب‌و‌کار‌ها به‌سرعت در حال تغییر است. لذا در هر حوزه معانی متفاوتی پیدا می‌کند که درک چگونگی استفاده و واکنش بازیگران اجتماعی، و نحوه شکل‌گیری و بازسازی حوزه‌هایی که رویه‌های حسابداری در آن اعمال می‌شوند مهم‌تر از پیش شده است. به دلیل اینکه جریان اصلی پژوهش‌های حسابداری از پژوهش‌های کمی استفاده می‌کند، نیاز به ورود روش‌های فلسفی پدیدارشناسی به پژوهش‌های حسابداری جهت بررسی پدیده‌های جدید احساس می‌گردد. این مقاله برخی از پرسش‌های پژوهشی متناسب با روش‌های پژوهش کیفی و فرصت‌هایی را جهت بررسی پدیده‌های جدید حسابداری ارایه می‌کند. استفاده از رویکرد مسیر برای پژوهش‌های کیفی، به‌ویژه استفاده از پدیدارشناسی برای مسائل حسابداری، پژوهشگران را بر آن داشت تا جایگزین دیگری (با انتخاب روش‌های پژوهش پدیدارشناسی) جهت انجام پژوهش‌های کیفی خود داشته باشند. نتایج نشان داد که استفاده از این رویکرد در پژوهش‌-های کیفی پدیدارشناسی، می‌تواند پژوهشگران حسابداری را به‌سمت یافتن پاسخ در اولین قدم‌های پژوهش‌های کیفی و نیز کاوش در مفاهیم حوزه‌های مختلف حسابداری سوق دهد. همچنین این مدل می‌تواند روش‌شناسی‌های پدیده‌شناسی را برای پژوهشگران حسابداری غنی‌تر کند.

چکیده انگلیسی:

Accounting as a social and organizational phenomenon is changing rapidly with the social progress and increasing complexity of businesses. Therefore, in each field, it finds different meanings that understanding how to use and react social actors, and how to form and reconstruct the areas in which accounting procedures are applied has become more important than before. Because the mainstream of accounting research uses quantitative research, there is a need to introduce philosophical phenomenological methods to accounting research to study new phenomena. This article presents some research questions related to qualitative research methods and opportunities to study new accounting phenomena. Using the path approach for qualitative research, especially the use of phenomenology for accounting issues, led researchers to have another alternative (by choosing phenomenological research methods) to conduct their qualitative research. The results showed that the use of this approach in qualitative phenomenological research can lead accounting researchers to find answers in the first steps of qualitative research and also to explore the concepts of different areas of accounting. This model can also enrich phenomenological methodologies for accounting researchers.

منابع و مأخذ:

ابوسعیدی، مینا.، معین¬الدین، محمود.، حیرانی، فروغ. (1400). ارزیابی سواد مالی مدیران شرکت¬های بخش خصوصی. دانش حسابداری مالی، 8(2)، 195-219.
الوانی، سید¬مهدی.، بودلایی، حسن. (1389). پدیدارشناسی در مطالعات کارآفرینی. علوم مدیریت ایران، 5(19)، 33-62.
امامی¬سیگارودی، عبدالحسین.، دهقان¬نیری، ناهید.، رهنورد، زهرا، نوری¬سعید، علی. (1391). روش¬شناسی تحقیق کیفی: پدیدارشناسی. پرستاری و مامایی جامع¬نگر، 22(68)، 56-63.
امامی¬کوپائی، سمانه.، نوروز برازجانی، ویدا.، صافیان، محمدجواد. (1397). پدیدارشناسی، پاسخی به مساله روش در فهم چیستی معماری (پیشامدرن سنتی). ماهنامه باغ نظر، 15(65)، 13-24.
پرتوی، پروین. (1392). پدیدارشناسی مکان. تهران: نشر فرهنگستان هنر.
پروری، پیمان. (1398). خوانشی¬ نو از روش پدیدارشناسی؛ بنیان¬های فلسفی، رویکردها و چارچوب اجرای تحقیق پدیدارشناسی. مطالعات جامعه شناسی، 12(44)، 87-106.
خواجوی، شکراله.، کرمشاهی، بهنام. (1397). پدیدارشناسی نقش نگرش فردی بر اخلاق مالیاتی و تمکین مالیاتی. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 3(5)، 187-208.
شیرازی، محمدرضا. (1392). جایگاه پدیدارشناسی در تحلیل معماری و محیط. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 11، 91-99.
کاظمی، سیدحسین.، دانایی¬فرد، حسن. (1390). پژوهش¬های تفسیری در سازمان: استراتژی¬های پدیدارشناسی و پدیدارنگاری. تهران: نشر دانشگاه امام صادق (ع).
مرادی¬پرندجانی، حجت اله.، صادقی، ستار. (1393). پدیدارشناسی؛ رویکردی فلسفی، تفسیری و روش¬شناختی به مطالعات کارآفرینی. دو فصلنامه مطالعات روش¬شناسی دینی، 2، 62-72.
ملایی، رضا. (1396). تبیین واقعیت پدیدار و روش پدیدارشناسی بر اساس فلسفه هوسرل و بازسازی آن بر اساس فلسفه صدرالمتالهین. اسلام و مطالعات اجتماعی، 4(4)، 91-115.
نیکویی¬فرد، مسعوده.، نصیری، محمود.، رضوانی، محمدرضا. (1401). تحلیل پدیدارشناسی آثار منفی شهرک¬های صنعتی بر تجربه¬ی زیسته¬ی مردم بومی روستا (مطالعه موردی شهرک صنعتی خیرآباد اراک). پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 54(1)، 1-19.
Abousaidi, M., Moeinadin, M., & Heyrani, F. (2021). Evaluation of the Financial Literacy of the Managers of the Private sector Companies. Financial Accounting Knowledge, 8(2), 195-219. (In Persian)
Alvani, S.M., & Bodlaei, H. (2011). Phenomenology in Entrepreneurship studies. Iranian journal of management sciences, 5(19), 33-62. (In Persian)
Ahrens, T., Becker, A., Burns, J., Chapman, C.S., Granlund, M., Habersam, M., ... & Scheytt, T. (2008). The future of interpretive accounting research? A polyphonic debate. Critical Perspectives on Accounting, 19(6), 840-866.
Alrazi, B., De Villiers, C., & Van Staden, C.J. (2016). The environmental disclosures of the electricity generation industry: a global perspective. Accounting and Business Research, 46(6), 665-701.
Berger, P.L., & Luckmann, T. (1991). The social construction of reality: a treatise in the sociology of knowledge. Penguin U.K.
Bonner, E.T., & Friedman, H.L. (2011). A conceptual clarification of the experience of awe: An interpretative phenomenological analysis. The Humanistic Psychologist, 39(3), 222-235.
Broadbent, J., & Unerman, J. (2011). Developing the relevance of the accounting academy. Meditari Accountancy Research, 19(1/2), 7-21.
Burchell, S., Clubb, C., Hopwood, A., Hughes, J., & Nahapiet, J. (1980). The roles of accounting in organizations and society. Accounting, Organizations and Society, 5(1), 5-27.
Burrell, G., & Morgan, G. (1979). Sociological paradigms and organizational analysis. Farnham, UK: Ashgate Publishing.
Chua, W.F. (1986). Radical Developments in Accounting Thought. The Accounting Review, 61(4), 601-632.
Cowton, C.J., & Dopson, S. (2002). Foucault’s prison? Management control in an automotive distributor. Management Accounting Research, 13(2), 191-213.
De Villiers, C., Dumay, J., & Maroun, W. (2019). Qualitative accounting research: dispelling myths and developing a new research agenda. Accounting & Finance, 59(3), 1459-1487.
Dillard, J., & Roslender, R. (2011). Taking pluralism seriously: Embedded moralities in management accounting and control systems. Critical Perspectives on Accounting, 22(2), 135-147.
Durocher, S., & Gendron, Y. (2014). Epistemic commitment and cognitive disunity toward fair-value accounting. Accounting and Business Research, 44(6), 630-655.
Emami Koupaei, S., Nourouz Borazjani, V., & Safian, M. (2018). Phenomenology: A Methodology for Understanding Traditional Architecture. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 15(65), 13-24. (In Persian)
Emami Sigaroudi, A., Dehghan Niri, N., Rahnavard, Z., & Nouri Saeid, A. (2012). Methodology of qualitative research: phenomenology. Journal of Holistic Nursing and Midwifery, 22(2), 56-63. (In Persian)
Gill, M.J. (2014). The possibilities of phenomenology for organizational research. Organizational Research Methods, 17(2), 118-137.
Giorgi, A. (1994). A phenomenological perspective on certain qualitative research methods. Journal of Phenomenological Psychology, 25(2), 190-220.
Giorgi, A. (2010). Phenomenology and the practice of science. Existential Analysis, 21(1), 3–22.
Guthrie, J., Manes-Rossi, F., & Orelli, R.L. (2017). Integrated reporting and integrated thinking in Italian public sector organisations. Meditari Accountancy Research, 25(4), 553-573.
Heidegger M. (1962). Being and Time. New York NY: HarperOne,
Hopwood, T. (1994). Accounting as social and institutional practice. Cambridge University Press.
Ihde, D. (1991). Instrumental realism: The interface between philosophy of science and philosophy of technology. Bloomington: Indiana University Press.
Javed, M., & Zhuquan, W. (2018). Analysis of accounting reforms in the public sector of Pakistan and adoption of cash basis IPSAS. Universal Journal of Accounting and Finance, 6(2), 47-53.
Kazemi, S.H., & Danaei Fard, H. (2011). Interpretive research in the organization: phenomenological and phenomenological strategies. Tehran: Publication of Imam Sadiq (as) University. (In Persian)
Khajavi, S., & Karamshahi, B. (2018). Phenomenology of the role of Individual attitudes on Tax Ethics and Tax Compliance. Journal of Value & Behavioral Accounting, 3(5), 187-208. (In Persian)
Khan, S.N. (2014). Qualitative research method-phenomenology. Asian Social Science, 10(21), 298.
Kockelmans, J, J. (1967). Phenomenology: The Philosophy of Edmund Husserl and Its Interpretation, Garden City: Doubleday & Company.
Llewellyn, S. (2003). What Counts as "Theory" in Qualitative Management and Accounting Research? Introducing Five Levels of Theorizing. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 16(4), 662-708.
Lodhia, S. (2015). Exploring the transition to integrated reporting through a practice lens: an Australian customer owned bank perspective. Journal of Business Ethics, 129(3), 585-598.
Maulana, B.H., Rohman, A., & Prabowo, T. (2022). Doing qualitative research of phenomenology in accounting. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 26(S1), 1-07.
Melançon, J. (2014). Thinking Corporeally, Socially, and Politically: Critical Phenomenology after Merleau-Ponty and Bourdieu. Bulletin d’analyse phénoménologique, 10(8).
Mollaei, R. (2017). Explaining the Reality of the Phenomenon and Phenomenology: Based on Husserl's Philosophy and Its Reconstruction Based on Sadr-ol-Mote'allehin’s Philosophy. Journal of Islam and Social Studies, 4(16), 91-115. (In Persian)
Moradi Pordanjani, H., & Sadeghi, S. (2014). Phenomenology; the Philosophical, the Interpretive and methodological approach to Entrepreneurial studies. Bi-quarterly journal of religious methodology studies, 2, 62-72. (In Persian)
Neubauer, B.E., Witkop, C.T., & Varpio, L. (2019). How phenomenology can help us learn from the experiences of others. Perspectives on Medical Education, 8(2), 90-97.
Neuman, W. (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, 7th edition. Assex: Pearson Education Limited.
Nikooiefard, M., Nasiri, M., & Rezvani, M. (2022). Phenomenological analysis of the negative effects of industrial estates on the lived experience of the indigenous people of the village (Case study of Khairabad Arak industrial). Human Geography Research, 54(1), 1-19. (In Persian)
O’Dwyer, B., Owen, D., & Unerman, J. (2011). Seeking legitimacy for new assurance forms: The case of assurance on sustainability reporting. Accounting, Organizations and Society, 36(1), 31-52.
Parker, L.D., Guthrie, J., & Linacre, S. (2011). The relationship between academic accounting research and professional practice. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 24(1), 5-14.
Partooi, P. (2013). Phenomenology of place. Tehran: Farhangestan Honar publication. (In Persian)
Parvari, P. (2019). The transition from philosophy to methodology, a new reading of the phenomenology method: the foundation of philosophical approaches and implementation steps. Sociological studies, 12(44), 87-106. (In Persian)
Potter, B.N. (2005). Accounting as a social and institutional practice: Perspectives to enrich our understanding of accounting change. Abacus, 41(3), 265-289.
Roberts, T. (2013). Understanding the research methodology of interpretative phenomenological analysis. British Journal of Midwifery, 21(3), 215-218.
Salamon, G. (2018). What's Critical about Critical Phenomenology?. Journal of Critical Phenomenology, 1(1), 8-17.
Schutz, A. (1962). Phenomenology and the Social Sciences. in A. Schutz, Collected Papers, pp.39–118. The Hague: Martinus Nijhoff.
Schutz, A., & Luckmann, T. (1973). The structures of the life-world [by] Alfred Schutz and Thomas Luckmann. Translated by Richard M. Zaner and H. Tristram Engelhardt, Jr. Northwestern University Press.
Shirazi, M. (2014). Investigation of Phenomenology in Architecture and Built Environments. Armanshahr Architecture & Urban Development, 6(11), 91-99. (In Persian)
Smith, J. A. (1996). Beyond the divide between cognition and discourse: Using interpretative phenomenological analysis in health psychology. Psychology and Health, 11(2), 261-271.
Tucker, B.P., & Lowe, A.D. (2014). Practitioners are from Mars; academics are from Venus?: An investigation of the research-practice gap in management accounting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 27(3), 394-425.
Tucker, B.P., & Schaltegger, S. (2016). Comparing the research-practice gap in management accounting: A view from professional accounting bodies in Australia and Germany. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 29(3), 362-400.

متن کامل:



Journal of Accounting and Corporate Governance Researches                                                                     

Vol. 2, No 5, Autumn 2023 (17-25)

 

10.71600/jacgr.2024.977497

 

 

Paper type: Research Article Philosophical Phenomenological Approach to Accounting Research Abolfazl Soleymani1*, Mahdieh Shokrian Berenjestanaki2 1. MSc. in Auditing, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. *Corresponding Author 2. MSc. in Auditing, Lecturer of accounting Department, Farvardin Qaemshahr Institute of Higher Education, Qaemshahr, Iran.   Received: 2023/06/13           Accepted: 2023/11/04

 

Abstract

Accounting, as a social and organizational phenomenon, is changing rapidly in line with the social progress and increasing complexity of businesses. Therefore, in each field, it finds different meanings, and understanding how social actors use and react, and the way the areas where accounting procedures are applied are formed and reconstructed has become more important than before. Since the mainstream of accounting research uses quantitative research, there is a need to introduce philosophical phenomenological methods to accounting research to study new phenomena. This article presented some research questions appropriate to qualitative research methods and opportunities to investigate new accounting phenomena. Using the path approach for qualitative research, especially the use of phenomenology for accounting issues, led researchers to have another alternative (by choosing phenomenological research methods) to conduct their qualitative research. The results showed that the use of this approach in qualitative phenomenological research could lead accounting researchers to find answers in the first steps of qualitative research and also to explore the concepts of different areas of accounting. Moreover, this model can enrich phenomenological methodologies for accounting researchers.

Keywords: Phenomenology, Qualitative research, Path approach, Accounting concepts.

 

 

نوع مقاله: علمی پژوهشی رویکرد فلسفی پدیدارشناسی در پژوهش­های حسابداری ابوالفضل سلیمانی1، مهدیه شکریان برنجستانکی2 ۱. کارشناسی ارشد حسابرسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) 2. کارشناسی ارشد حسابرسی، مدرس گروه حسابداری، موسسه آموزش عالی فروردین قائمشهر، قائمشهر، ایران. تاریخ دریافت: 23/03/1402          تاریخ پذیرش: 13/08/1402

 

چکیده

حسابداری به عنوان پدیده­ای اجتماعی و سازمانی همگام با پیشرفت اجتماعی و پیچیدگی روز افزون کسب­و­کار­ها به­سرعت در حال تغییر است؛ لذا در هر حوزه معانی متفاوتی پیدا می­کند که درک چگونگی استفاده و واکنش بازیگران اجتماعی و نحوه شکل­گیری و بازسازی حوزه­هایی که رویه­های حسابداری در آنها اعمال می­شود مهم­تر از پیش شده است. به دلیل اینکه جریان اصلی پژوهش­های حسابداری از پژوهش­های کمی استفاده می­کند، نیاز به ورود روش­های فلسفی پدیدارشناسی به پژوهش­های حسابداری جهت بررسی پدیده­های جدید احساس می­گردد. این مقاله برخی از پرسش­های پژوهشی متناسب با روش­های پژوهش کیفی و فرصت­هایی را جهت بررسی پدیده­های جدید حسابداری ارایه می­کند. استفاده از رویکرد مسیر برای پژوهش­های کیفی، به­ویژه استفاده از پدیدارشناسی برای مسائل حسابداری، پژوهشگران را بر آن داشت تا جایگزین دیگری (با انتخاب روش­های پژوهش پدیدارشناسی) جهت انجام پژوهش‌های کیفی خود داشته باشند. نتایج نشان داد که استفاده از این رویکرد در پژوهش­­های کیفی پدیدارشناسی، می­تواند پژوهشگران حسابداری را به­سمت یافتن پاسخ در اولین قدم­های پژوهش­های کیفی و نیز کاوش در مفاهیم حوزه­های مختلف حسابداری سوق دهد. همچنین این مدل می­تواند روش­شناسی­های پدیده­شناسی را برای پژوهشگران حسابداری غنی­تر کند.

واژه­های کلیدی: پدیدارشناسی، پژوهش کیفی، رویکرد مسیر، مفاهیم حسابداری.

 

 

 

مقدمه

به­کارگیری رویه­های حسابداری دارای مفاهیم رفتاری و عملکردی فردی، سازمانی و اجتماعی است (برچل و همکاران،1980؛ پاتر، 2005). رویه حسابداری به عنوان یک بازتاب عینی، صحیح و بی­طرفانه از واقعیت سازمانی توصیف می­شود. رویه­ها در حسابداری­ پدیده­هایی هستند که به صورت گزارش­های مالی نشان داده شده­اند و به صورت عینی (هدف نهایی) تلقی می­شوند. پژوهش­های کیفی با پاسخ به پرسش­های پژوهش و کاوش در حسابداری در مواردی که روش­های پژوهش کمی حسابداری در دسترس و قابل انجام نیستند (دی­ویلیرز و همکاران، 2019)، و نیز در تشریح بسیاری از رویه­های حسابداری که به طور کامل درک نشده­ یا توسط همه نادیده گرفته شده­اند (پاتر، 2005) نقش مهمی ایفا می­کنند.

پژوهش­های حسابداری کیفی نقش ارزشمندی در کمک به درک حسابداری در دنیای در حال تغییر دارد؛ اگرچه پژوهش­های کیفی در حسابداری وجود دارد اما به­دلیل اینکه جریان اصلی پژوهش­های حسابداری از پژوهش­های کمی استفاده می­کند لذا اهمیت آن­ها به طور درست فهمیده نشده­اند. این بحران­، نیاز به ورود روش فلسفی پدیدارشناسی به پژوهش­های حسابداری را ایجاد کرده است. پدیدارشناسی با تعلیق هرگونه پیش­فرض در مقام توصیف دقیق پدیدارها، زمینه­ای را فراهم می­آورد تا ذاتی که نهفته در پدیدارها است، آن­چنان که هست، خود را نمایان کند (ملایی، 1396). هدف روش پدیدارشناسی ارایه توصیفی عمیق برای فهم ماهیت و جوهره یک تجربه است و به­جای تلاش برای اثبات یا رد یک نظریه، به توسعه نظریه­ای تفسیری می­پردازد (مرادی­پرندجانی و صادقی، 1393).

شاخه­های پدیدارشناسی متنوع و در حال رشد هستند، و به پژوهشگران این آزادی داده می­شود که روش­شناسی گوناگونی را برای یافتن پاسخ به یک مطالعه تعیین کنند. این روش­ها به طور ذاتی نسبت به هر روش دیگری برتری ندارند (برادبنت و آنرمن، 2011). لذا، پژوهشگرانی که استفاده از روش پدیدارشناختی را انتخاب می­کنند قطعا جریان تفکر منطقی را در روش پدیدارشناسی مورد بررسی قرار می­دهند. این طرز تفکر، پژوهشگران را به یافتن پاسخ و انجام پژوهش­های خود با روش­های جدید و منحصر به­فرد سوق می­دهد (مالانا و همکاران، 2022). هدف این پژوهش، ارایه انواع پرسش­های پژوهشی متناسب با روش­های پژوهش کیفی و فرصت­هایی برای بررسی پدیده­های حسابداری جدید می­باشد. با استفاده از مدل مسیر برای پژوهش­های کیفی، به­ویژه بهره­گیری از پدیدارشناسی در مسائل حسابداری، پژوهشگران یک جایگزین دیگر با انتخاب روش­های پژوهش پدیدارشناسی جهت انجام پژوهش­های کیفی به­دست می­آورند.

حسابداری به عنوان عملکرد اجتماعی و فرصت پژوهش کیفی

پژوهش در حسابداری معمولا با جستجو و کاوش­ از منظری وسیع آغاز می­شود، سپس کاربرد شیوه­های حسابداری را در زمینه­های اجتماعی و سازمانی که در آن­ها رخ می­دهد  بررسی می­کند (پاتر، 2005). چنین مطالعاتی نشان می­دهد که درک کردن حسابداری به عنوان یک عمل پویا و عملکرد ساخته شده اجتماعی آسان­تر بوده و سبب تسهیل روند معناشناسی آن می­گردد (خواجوی و کرمشاهی، 1397). حتی تا جایی که پژوهشگران استدلال می­کنند که هیچ حوزه طبیعی یا ثابتی وجود ندارد که باید یا نباید رویه حسابداری در آن اعمال شود (مالانا و همکاران، 2022). این حوزۀ حسابداری معمولا به شکل ویژگی­های کاربردی عملکرد حسابداری در یک زمینه مفهومی است. استفاده از شیوه­های حسابداری پیامدهایی برای رفتار فردی، عملکرد سازمان­ها و جامعه خواهد داشت (ملاسون، 2014؛ سالامون، 2018).

نظریه­پردازان حسابداری نیز به حسابداری به عنوان یک ابزار زبانی نگاه کرده و چگونگی توسعه و کاربرد این زبان در موارد خاص را بررسی کرده­اند. پژوهشگران در این حوزه، حسابداری را با ابعاد عینی و بدیعی خود در نظر گرفته­اند و مشاهدات بدیعی را که به نظر می­رسد از مقررات، عملکرد و رویه حسابداری پشتیبانی می­کند، شناسایی کرده­اند. یکی از دیدگاه­هایی که پژوهشگران شناسایی کرده­اند، گزارشگری و عملکرد حسابداری را به عنوان ابزاری برای اندازه­گیری واقعیت اقتصادی موجود توصیف می­کند (مالانا و همکاران، 2022). چنین دیدگاهی که اغلب در استاندارد­های حسابداری و بیانیه­های راهنمای نظری وجود دارد، عملکرد حسابداری را به عنوان بازتابی عینی، صادقانه و بی­طرفانه از واقعیت سازمانی توصیف می­کند؛ در این نگرش، تنها پدیده­هایی که به صورت مالی در گزارش ارایه می­شوند، عینی تلقی می­شوند؛ در حالی­که تخصیص­ها، طبقه­بندی­ها و سایر تفاسیر انسانی که در بسیاری از رویه­های حسابداری مشهود هستند، به طور کامل درک نشده و یا نادیده گرفته می­شوند.

در نهایت، مشاهده حسابداری به عنوان یک عمل اجتماعی و نهادی نیاز به درک چگونگی شکل­گیری و بازسازی حوزه­هایی را که رویه­های حسابداری در آن اعمال می­شوند ایجاد می­کند (سالامون، 2018). همچنین این نکته می­تواند درک ما را از فعالیت­های حرفه­ای سازی در این زمینه بسط دهد. به طور معمول، حسابداری جریان­های فیزیکی یک سازمان را به جریان­های مالی تبدیل می­کند. با انجام این­کار، حسابداری توانایی آن را پیدا خواهد کرد که حوزه خاصی از حسابداری اقتصادی را ایجاد ­کند که ­بتواند قضاوت­های فراتری نموده، اقدامات یا سیاست­های موجهی تدوین و اختلافات ایجاد شده را حل ­و­ فصل کند (سالامون، 2018). این درک از حوزه حسابداری همچنین منجر به پژوهش­هایی شده است که می­توان آن­ها را به دو دسته طبقه­بندی کرد؛ یعنی مطالعاتی­که بر پیامد­های تغییر حوزه­های حسابداری تمرکز دارند و پژوهش­هایی که فرآیند­هایی را بررسی می­کند که از طریق آن­­ حوزه­ها می­تواند در موقعیتی خاص تغییر کند.

انواع پرسش­های پژوهشی متناسب با روش­های پژوهش کیفی

حسابداری به­عنوان یک عمل اجتماعی و زبان، می­تواند برای توضیح و توصیف چگونگی ظهور معانی برای پاسخگویی اجتماعی به کاوش ادامه دهد. مرحله بعدی پس از انجام پژوهش­های کیفی در رشته مدیریت و پژوهش­های میدانی، تکمیل می­شود. پژوهشگر با چندین پرسش چالش برانگیز مواجه است (تاکر و شالتگر، 2016). پرسش­هایی از این قبیل که چگونه باید این اعمال و رویدادها را فهمید؟ ساختارها و فرآیندهای سازمانی چگونه توصیف می­شوند؟ 

روش پاسخ استاندارد به این پرسش­ها، بهره­گیری از برخی نظریه­ها در این مشکلات سازمانی است. نظریه­پردازی (یا چارچوب­بندی مفهومی) ارزش افزوده پژوهش­های کیفی دانشگاهی است.

بهره­گیری از راهبرد پژوهش پدیدارشناسی، به شناسایی، کشف و درکی عمیق­تر از پدیده­های اجتماعی که کنشگران فعال آن را تجربه کرده­اند کمک خواهد کرد (نیکویی­فرد و همکاران، 1401). برای پژوهش پدیدارشناسی، شاید امیدوارکننده‌ترین فرصت برای پژوهشگران جهت پیشبرد رویکرد پدیدارشناسی، مرور کار آلفرد شوتز باشد؛ شوتز چارچوبی جامعه شناختی مبتنی بر مفاهیم پدیدارشناختی ایجاد کرده و آثار هاسلر و ماکس­وبر را ترکیب می­کند (شوتز و لاکمن، 1973).

پژوهش­های تفسیری نیز نقش مهمی در مسیردهی یا مفهوم‌سازی تغییرات سازمانی ایفا می‌کنند؛ به­ویژه زمانی که مسیرهای تغییر پیچیده و مدل‌سازی یا آزمایش تجربی دشوار است. پدیدارشناسی تفسیری در پی درک مفهوم یک پدیده در تجربه­های افراد یک بافت یا یک بستر خاص است (کاظمی و دانایی فرد، 1390). پژوهش­های حسابداری تفسیری توجه زیادی را به توضیح چگونگی استفاده از گزارش یکپارچه برای تقویت اهداف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی سازمان (سالامون، 2018)، تعامل موثرتر با ذی‌نفعان (لودیا، 2015) و همچنین ارایه رویکرد یکپارچه­تر برای مدیریت کسب و کار (گوتری و همکاران، 2017) اختصاص داده­اند.

نگاره 1. تفاوت پدیدارشناسی توصیفی و تفسیری

اجزا	توصیفی (هاسلر)	پدیدارشناسی تفسیری (هایدگر)
روش	فروکاست از طریق اپوخه و براکتینگ	هرمنوتیک
هدف	پاک کردن / عاری از فرضیات روزمره	دازاین که به معنای وجود هستی­شناسی است.
اصول	جستجوی جوهر و ذات (فروکاست آیدتیک)	خود و جهان یکی در یک واحد می­شوند، دازاین.
نتیجه	پایه و اساس تمام دانش و روش‌های پدیده‌شناسی را براساس کار خود به اشتراک قرار داده و هدف خود را برای توصیف این ماهیت به اشتراک می‌گذارد.	پدیدارشناسی دازاین در معنای اصلی کلمه هرمنوتیک است که به کار تفسیر اشاره دارد.

مهم­ترین دلیل استفاده از روش کیفی در پژوهش­ها این است که رویکردهای سنتی نمی­توانند زندگی و حیات را آن­گونه که زیسته شده، بررسی کنند و بفهمند (پرتوی، 1392). مطالعات کیفی می­توانند سهم مهمی در دانش داشته باشند، زیرا آن­ها با موقعیت­های پرت درگیر هستند که اغلب از روش­های کمی حذف می­شوند (دی­ویلیرز و همکاران، 2019). با بررسی استثناها، پژوهش­های کیفی می‌توانند دیدگاه‌های جایگزینی را در مورد پدیده‌هایی که حتی به­خوبی مطالعه شده ارایه داده و ایده‌های جدیدی را برای اعمال، مشارکت و توسعه نظریه حسابداری در سطوح مختلف عرضه نمایند (لولین، 2003). براساس پیشنهاد ملانسون (2014) لازم است نحوه انتخاب مطالعات پدیدارشناسی در پژوهش­های کیفی، تشریح و همچنین با هر نوع موضوع تطبیق داده شود (امامی­کوپائی و همکاران، 1397).

 انتخاب صحیح، استراتژی انجام پژوهش در هر زمینه، روش‌ها و نمونه‌های لازم را تعیین می­کند، که برای سهولت انجام آن نیاز به یک مسیر تحقیقاتی است. در موارد دیگر، زمانی که با روابط متقابل پیچیده‌ای سروکار داریم که مدل‌سازی آن‌ها دشوار (اگر غیرممکن نباشد) باشد و یا بر تفسیرهای شخصی از حقایق و شرایط تکیه ­کنند (برادبنت و اونرمن، 2011) نیاز به یک رویکرد تفسیری یا انتقادی است. در طی سال­ها، پژوهشگران حسابداری برخی از این روش­های تفسیری را از علوم انسانی  اقتباس کرده­اند (دی­ویلیرز و همکاران، 2019). تفسیر­گرایان بر این باورند که دانش و حقیقت، از تعاملات چندگانه و گاهی واقعیت­های رقیب ناشی می­شود. 

نیاز به حقیقت مطلق، دقت و یافته‌های کلی، راه را برای مطالعات اکتشافی که بر فهم چگونگی و چرایی درک بازیگران اجتماعی از پدیده‌ها متمرکز است، هموار کرد (چوا، 1986). در نتیجه، پژوهشگران حسابداری تفسیری، به توصیف صرف نمی­پردازند (ابوسعیدی و همکاران، 1400) و از چارچوب‌ها و روش‌های نظری متفاوتی برای مطالعۀ آنچه که فن حسابداری می‌گویند، چگونه توسعه می‌یابد، به کار می‌رود یا درک می‌شود استفاده می‌کنند (هوپوود، 1994). بیشتر نظریه‌های تفسیری از علوم اجتماعی و سیاسی سرچشمه می‌گیرند و معمولا بر روش‌های کیفی تکیه می‌کنند تا از آنچه به‌عنوان فروکاست تله‌های تکنیک‌های پوزیتیویستی سنتی می‌دانند اجتناب کنند (آرنز و همکاران، 2008؛ برادبنت و اونرمن، 2011).

 مطالعات کیفی به­ویژه برای بررسی روابط یا تعاملات احتمالی بین متغیرها در غیاب پژوهش­های قبلی ثابت شده یا روابط علت و معلولی قابل پیش­بینی مناسب هستند. برای مثال:

1.       چگونه شرکت­های حسابداری حرفه­ای مشروعیت را تضمین می­کنند و از تخصص گزارشگری مالی خود برای گسترش به سایر حوزه­های گزارشگری و مشاوره شرکت­ها استفاده می­کنند (دیلارد و روزلندر، 2011؛ اودوایر و همکاران، 2011).

2.       چگونه می­توان از سیستم­های حسابداری برای تغییر رفتار کارورز استفاده کرد (کاوتون و داپسون، 2002).

3.       چگونه افراد به نسخه‌های جدید حسابداری و حسابرسی واکنش نشان می‌دهند (دوروچر و گندرون، 2014).

فرصت­هایی برای بررسی پدیده­های جدید حسابداری

پدیدارشناسی، اساسا مطالعۀ تجربۀ زیسته یا جهان زندگی است (امامی سیگارودی و همکاران، 1391) و به کمک آن می­توان آگاهی و تجربۀ افراد متعدد از مفاهیم و پدیده­ها را بدون واسطه دریافت­کرد (پروری، 1398) و به عنوان یک روش­شناسی در پژوهش­های اجتماعی می­تواند در حسابداری نیز استفاده شود. استفاده از روش پدیدارشناسی مبتنی بر حسابداری شامل دانش بسیار زیادی می­باشد که نیاز به کاوش یا کشف دارند. 

کشف به عنوان عمل نگریستن به پدیده به‌طور کامل و یا آگاهی کامل در مورد وجود آن تصور می­شود (الوانی و بودلایی، 1389). فلسفه پدیدارشناسی دارای یک آغازگاه پایه است، اما در جهاتی مختلف راه می­پیماید که گرچه مرتبط می­باشند، ولی همگن نیستند و می­توانند به مقاصد مختلف برسند (شیرازی، 1392). فلسفه پدیدار­شناسی مفاهیم مختلف پیشرو در مطالعه سازمان­ها از جمله ساختار اجتماعی را معرفی کرده است (برگر و لاکمن، 1991). پژوهشگر پدیدارشناسی حسابداری از طریق پژوهش میدانی با افراد و سازمان­ها بحث می­کند (گیل، 2014). حسابداری در هر زمینه­ای که بازیگران اجتماعی با اعضای خود در محیط تعامل دارند پیچیده­تر می­شود. پدیدارشناسی برای بررسی چگونگی استفاده و واکنش بازیگران اجتماعی به حسابداری به­ویژه در بررسی روابط علی پیچیده و برای بررسی تغییرات اجتماعی و زمینه‌های جدید مفید خواهد بود (دی­ویلیرز و همکاران، 2019). واحد تحلیل در پدیدارشناسی می­تواند یک فرد، زوج، گروه و یا سازمان باشد (برگر و لاکمن، 1991).

پژوهش­های تفسیری یا انتقادی، عملکرد حسابداری را از طریق گسترش مرزهای پژوهش­های حسابداری، نقد و توسعه تئوری و بسترسازی برای مطالعات کمی آینده برای بررسی ارتباطات و روابط متقابل جدید، کاوش می‌کنند. در عین حال، پژوهش­های کیفی باید عملا مرتبط و نه چندان دور از عمل باشند (تاکر و لوو، 2014). اغلب تمرکز بیش از حد روی تحولات نظری و ترجیحات روش‌شناختی وجود دارد که احتمالا منجر به نادیده گرفته شدن مشارکت‌ها توسط جامعه حرفه‌ای می‌شود (پارکر و همکاران، 2011). پژوهشگران کیفی باید پرسش­های مهمی بپرسند، وضعیت موجود را به چالش بکشند و نظریه و عمل را توسعه دهند. پدیده­های جدید حسابداری به طور مداوم در حال معرفی هستند. برخی از نمونه‌های جدیدتر به تأثیرات پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به‌ویژه تغییرات آب و هوایی و نحوه افشا و گزارش فعالیت‌های مرتبط شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران، سیاست‌گذاران و عموم مردم مربوط می‌شوند (الرازی و همکاران، 2016).

یک مطالعه کیفی برای توسعه مفاهیم، اصول و شیوه­های حسابداری بر اطلاعات، مفروضات و نظریهۀ مناسب تکیه دارد (خان، 2014). با این حال، به جای تمرکز بر تعمیم­های آماری، بر نتیجه­گیری در مورد شرایطی که زمینه یک رویداد را شکل می­دهد تأکید می‌شود (جاوید و ژوکوان، 2018). به همین دلیل، پژوهش­های کیفی حسابداری برای بررسی چگونگی تأثیر حسابداری بر اعضای خاصی از جامعه و چگونگی تأثیر متقابل آن­ها بر حسابداری مناسب هستند. با توجه به مطالعه دی­ویلیرز و همکاران (2019)، روش­های پژوهش کیفی را می­توان برای آزمایش چگونگی تأثیر حسابداری بر کارکنان در یک زمینه خاص به­کار برد، مانند:

• تعادل بین کار و زندگی • شرایط کاری • رضایت کارکنان • تعهد کارکنان • پاداش کارکنان • احتمال اجتناب کارکنان از کنترل­ها • احتمال غفلت کارکنان از وظایف خود • احتمال اینکه کارکنان به تقلب فکر کنند.

علاوه بر این، کارکنان تنها یک گروه در جامعه هستند. همین نوع پرسش را می­توان در مورد سایر گروه­های جامعه نیز مطرح کرد؛ به عنوان مثال، نحوه استفاده از حسابداری یا استفاده از آن جهت تأثیرگذاری بر:

• هیات­مدیره • مشتریان • تأمین­کنندگان • مدیریت ارشد • پاداش مدیران اجرایی • حساب‌رسان • دولت • مقامات مالیاتی • گروه­های تحت فشار محیطی • ارایه­دهندگان تضامین • سرمایه­گذاران • بانک­ها • قانون­گذاران • حرفه­های حسابداری.

هر یک از نکات بالا را نیز می­توان به روشی مشابه با بحث در مورد کارمندان قبلی گسترش داد. پژوهش­های کیفی همچنین می­تواند پرسش­های مهم مربوط به تلاش­های حرفه حسابداری را مورد بررسی قرار دهند (دی­ویلیرز و همکاران، 2019). روند تغییرات سریع و پی­در­پی استانداردها و قوانین و مقررات تأثیرگذار بر حرفه حسابداری در ایران نیز شاید حاکی از این موارد و یا سوء مدیریت مقامات ذی‌صلاح باشد که توجه بیشتر پژوهشگران را می­طلبد: 1) محدود کردن ورود به این حرفه برای افزایش مصنوعی سطح درآمد اعضا؛ 2) پیچیده کردن قوانین حسابداری برای افزایش سطح درآمد اعضا؛ 3) پیچیده کردن الزامات حسابرسی برای افزایش سطح درآمد اعضا؛ 4) محدود کردن ورود گروه­های اقلیت به این حرفه؛ 5) کمک زیاد برای حفظ سلطه در زمینه­های گوناگون؛ به عنوان مثال؛ سرمایه­داری، کمونیست یا دئیست، و...

علاوه بر این، در زمینه شرکت­ها و حرفه حسابداری، موقعیت­های بسیار دیگری برای بررسی همان مسایل با استفاده از روش­های کیفی وجود دارد (مالانا و همکاران، 2022)؛ مانند: 1) امور خیریه سازمان­های غیرانتفاعی؛ 2) سازمان­های زیر نظر سازمان­های بخش عمومی 3) شرکت­های دولتی؛ 4) بنگاه­های اجتماعی؛ 5) تشکل­های مذهبی؛ 6) جوامع در اطراف و حاشیه؛ 7) خانواده، در میان بقیه.

به منظور ارایه جهتی برای پژوهش­های حسابداری مبتنی بر پدیده‌های آینده، این مطالعه مسیری را برای شفاف‌سازی مراحل انجام پژوهش­های بیشتر از طریق پژوهش­های کیفی پدیدارشناختی در نگاره 2 ارایه می‌کند.

نگاره 2. مسیر پژوهش کیفی پدیدارشناسی

مسیرهای پژوهش	انتخاب	پژوهش
نوع پژوهش	کیفی	بورل و مورگان (1979)؛ چوآ (1986)؛ نیومن (2014)
پارادایم پژوهش	تفسیری	بورل و مورگان (1979)؛ چوآ (1986)؛ نیومن (2014)
روش­شناسی پژوهش	پدیدارشناسی	هاسلر، 1900. (کوکلمنز، 1967)؛ هایدگر (1962)
انواع روش­شناسی	تفسیری یا انتقادی	شوتز (1962)؛ ایهد (1991)
فلسفه پدیدارشناسی	هاسلر و مارتین هایدگر (پدیدارشناسی تفسیری) مرلوپونتی، پیر بوردیو (پدیدارشناسی انتقادی)	گیل (2014)؛ نوبائر و همکاران (2019) (سالمون، 2018)
نوع پدیدارشناسی	پدیدارشناسی تفسیری	گیل (2014)؛ نوبائر و همکاران، (2019)
روش پدیدارشناسی	تحلیل تفسیری پدیدارشناسی تحلیل پدیدارشناسی توصیفی	بونر و فریدمن (2011)؛ جورجی (2010)؛ رابرت (2013)؛ گیل (2014)
روش توسعه­دهنده	جاناتان اسمیت آمادئو جورجی	(اسمیت، 1996) (جورجی، 1994)
مفاهیم کلیدی	تحلیل تفسیری پدیدارشناسی با استفاده از هرمنوتیک دوگانه، ایدیوگرافیک، استقرایی تحلیل پدیدارشناسی توصیفی با استفاده از براکتینگ (اپوخه)، فروکاست آیدتیک، تغییر تخیلی و واحدهای معنایی	گیل (2014) (اسمیت، 1996)   (جورجی، 1994)

 

بحث و نتیجه گیری

انتخاب یک روش­شناسی مناسب برای سؤالات و پژوهش­های حسابداری می­تواند چالش­های پیش روی علم و عمل حسابداری را هر چقدر هم که پیچیده باشند برآورده سازد و این باعث عمیق­تر شدن رویکرد مطالعاتی، تقویت اعتبار و کیفیت پژوهش­های حسابداری خواهد شد. در این راستا، این گونه مطالعات، پژوهش­های کیفی در حسابداری را برجسته کرده است؛ به­طور بدیهی این پژوهش تأیید می­کند که به­کارگیری متناسب پژوهش­های کمی و کیفی در زمینه­های مختلف علوم می­تواند به سطوح بالاتر دانش و درک بهتر پدیده­های مختلف کمک کند. در این راستا، حسابداری به­عنوان بخشی از علوم اجتماعی باید با استفاده از یک رویکرد جامع، نه تنها به عنوان یک عمل، بلکه به عنوان یک رشته علمی با پیشینه نظری و همبستگی آن با سایر بخش­های تجاری از طریق اجرای پژوهش­های کیفی مورد توجه قرار گیرد.

هدف اصلی این پژوهش، ارایۀ انواع پرسش­های پژوهشی متناسب با روش‌های پژوهش کیفی و فرصت‌هایی برای بررسی پدیده‌های جدید حسابداری است. علاوه بر این، مسیری را جهت روشن شدن مراحل پژوهش­های بیشتر در انجام پژوهش­های کیفی پدیدارشناختی در مطالعات حسابداری ارایه می­دهد. رویکرد پدیدارشناختی تلاش می­نماید تا جنبه­های آشکار و پنهان عملکرد­های حسابداری را به منظور افزایش پاسخگویی اجتماعی تشریح نماید. در این راستا، جهتی نیز برای پژوهش­های حسابداری مبتنی بر پدیده­های آینده  ترسیم شد. 

با ارایه برخی ارزش افزوده­های علمی، این مطالعه به لحاظ نظری با تجزیه و تحلیل سیستماتیک، در تشریح رابطه بین حسابداری به عنوان یک موضوع علمی و به عنوان یک ساختار اجتماعی کمک می­کند. همچنین، در راستای اهداف عملی نیز با استفاده از تفصیل فلسفی مناسب می­تواند به غنی سازی ادبیات تجاری کمک کند. یافته­های پژوهش، حسابداری را به عنوان یک عمل اجتماعی که می­توان با انجام پژوهش­های کیفی بسط داد در نظر می­گیرد. یافته­ها چند نمونه عملی از پژوهش­های کیفی در چندین حوزه حسابداری را ارایه می­دهد؛ به عنوان مثال، روش‌های پژوهش کیفی می‌تواند برای بررسی چگونگی و چرایی تأثیر هیات‌مدیره بر حسابداری و چگونگی و چرایی استفاده از حسابداری برای نظارت و تأثیرگذاری بر مدیران، پاداش‌های آن­ها، چشم‌اندازهای آن­ها برای انتصاب مجدد و غیره استفاده شود. به همین ترتیب، روش­های کیفی می­توانند استفاده از حسابداری را برای تأثیرگذاری بر هیات­مدیره یا اثربخشی آن­ها در نظارت و تأثیرگذاری بر استراتژی­های شرکت توضیح دهند.

به عنوان محدودیت، این مقاله تنها یک مسیر مفهومی جهت انجام پژوهش­های کیفی با استفاده از روش‌شناسی پدیدارشناسی ارایه می‌دهد. لذا راه­های بسیار دیگری نیز وجود دارد که بتوان با توجه به زمینه­ها و پدیده­هایی که در محیط به وجود می­آیند، پژوهش­های کیفی انجام داد، که به پژوهشگران آتی بررسی این موارد پیشنهاد می­گردد.

منابع

ابوسعیدی، مینا.، معین­الدین، محمود.، حیرانی، فروغ. (1400). ارزیابی سواد مالی مدیران شرکت­های بخش خصوصی. دانش حسابداری مالی، 8(2)، 195-219.

الوانی، سید­مهدی.، بودلایی، حسن. (1389). پدیدارشناسی در مطالعات کارآفرینی. علوم مدیریت ایران، 5(19)، 33-62.

امامی­سیگارودی، عبدالحسین.، دهقان­نیری، ناهید.، رهنورد، زهرا، نوری­سعید، علی. (1391). روش­شناسی تحقیق کیفی: پدیدارشناسی. پرستاری و مامایی جامع­نگر، 22(68)، 56-63.

امامی­کوپائی، سمانه.، نوروز برازجانی، ویدا.، صافیان، محمدجواد. (1397). پدیدارشناسی، پاسخی به مساله روش در فهم چیستی معماری (پیشامدرن سنتی). ماهنامه باغ نظر، 15(65)، 13-24.

پرتوی، پروین. (1392). پدیدارشناسی مکان. تهران: نشر فرهنگستان هنر.

پروری، پیمان. (1398). خوانشی­ نو از روش پدیدارشناسی؛ بنیان­های فلسفی، رویکردها و چارچوب اجرای تحقیق پدیدارشناسی. مطالعات جامعه شناسی، 12(44)، 87-106.

خواجوی، شکراله.، کرمشاهی، بهنام. (1397). پدیدارشناسی نقش نگرش فردی بر اخلاق مالیاتی و تمکین مالیاتی. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 3(5)، 187-208.

شیرازی، محمدرضا. (1392). جایگاه پدیدارشناسی در تحلیل معماری و محیط. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 11، 91-99.

کاظمی، سیدحسین.، دانایی­فرد، حسن. (1390). پژوهش­های تفسیری در سازمان: استراتژی­های پدیدارشناسی و پدیدارنگاری. تهران: نشر دانشگاه امام صادق (ع).

مرادی­پرندجانی، حجت اله.، صادقی، ستار. (1393). پدیدارشناسی؛ رویکردی فلسفی، تفسیری و روش­شناختی به مطالعات کارآفرینی. دو فصلنامه مطالعات روش­شناسی دینی، 2، 62-72.

ملایی، رضا. (1396). تبیین واقعیت پدیدار و روش پدیدارشناسی بر اساس فلسفه هوسرل و بازسازی آن بر اساس فلسفه صدرالمتالهین. اسلام و مطالعات اجتماعی، 4(4)، 91-115.

نیکویی­فرد، مسعوده.، نصیری، محمود.، رضوانی، محمدرضا. (1401). تحلیل پدیدارشناسی آثار منفی شهرک­های صنعتی بر تجربه­ی زیسته­ی مردم بومی روستا (مطالعه موردی شهرک صنعتی خیرآباد اراک). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 54(1)، 1-19.

Abousaidi, M., Moeinadin, M., & Heyrani, F. (2021). Evaluation of the Financial Literacy of the Managers of the Private sector Companies. Financial Accounting Knowledge, 8(2), 195-219. (In Persian)

Alvani, S.M., & Bodlaei, H. (2011). Phenomenology in Entrepreneurship studies. Iranian journal of management sciences, 5(19), 33-62. (In Persian)

Ahrens, T., Becker, A., Burns, J., Chapman, C.S., Granlund, M., Habersam, M., ... & Scheytt, T. (2008). The future of interpretive accounting research? A polyphonic debate. Critical Perspectives on Accounting, 19(6), 840-866.

Alrazi, B., De Villiers, C., & Van Staden, C.J. (2016). The environmental disclosures of the electricity generation industry: a global perspective. Accounting and Business Research, 46(6), 665-701.

Berger, P.L., & Luckmann, T. (1991). The social construction of reality: a treatise in the sociology of knowledge. Penguin U.K.

Bonner, E.T., & Friedman, H.L. (2011). A conceptual clarification of the experience of awe: An interpretative phenomenological analysis. The Humanistic Psychologist, 39(3), 222-235.

Broadbent, J., & Unerman, J. (2011). Developing the relevance of the accounting academy. Meditari Accountancy Research, 19(1/2), 7-21.

Burchell, S., Clubb, C., Hopwood, A., Hughes, J., & Nahapiet, J. (1980). The roles of accounting in organizations and society. Accounting, Organizations and Society, 5(1), 5-27.

Burrell, G., & Morgan, G. (1979). Sociological paradigms and organizational analysis. Farnham, UK: Ashgate Publishing.

Chua, W.F. (1986). Radical Developments in Accounting Thought. The Accounting Review, 61(4), 601-632.

Cowton, C.J., & Dopson, S. (2002). Foucault’s prison? Management control in an automotive distributor. Management Accounting Research, 13(2), 191-213.

De Villiers, C., Dumay, J., & Maroun, W. (2019). Qualitative accounting research: dispelling myths and developing a new research agenda. Accounting & Finance, 59(3), 1459-1487.

Dillard, J., & Roslender, R. (2011). Taking pluralism seriously: Embedded moralities in management accounting and control systems. Critical Perspectives on Accounting, 22(2), 135-147.

Durocher, S., & Gendron, Y. (2014). Epistemic commitment and cognitive disunity toward fair-value accounting. Accounting and Business Research, 44(6), 630-655.

Emami Koupaei, S., Nourouz Borazjani, V., & Safian, M. (2018). Phenomenology: A Methodology for Understanding Traditional Architecture. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 15(65), 13-24. (In Persian)

Emami Sigaroudi, A., Dehghan Niri, N., Rahnavard, Z., & Nouri Saeid, A. (2012). Methodology of qualitative research: phenomenology. Journal of Holistic Nursing and Midwifery, 22(2), 56-63. (In Persian)

Gill, M.J. (2014). The possibilities of phenomenology for organizational research. Organizational Research Methods, 17(2), 118-137.

Giorgi, A. (1994). A phenomenological perspective on certain qualitative research methods. Journal of Phenomenological Psychology, 25(2), 190-220.

Giorgi, A. (2010). Phenomenology and the practice of science. Existential Analysis, 21(1), 3–22.

Guthrie, J., Manes-Rossi, F., & Orelli, R.L. (2017). Integrated reporting and integrated thinking in Italian public sector organisations. Meditari Accountancy Research, 25(4), 553-573.

Heidegger M. (1962). Being and Time. New York NY: HarperOne,

Hopwood, T. (1994). Accounting as social and institutional practice. Cambridge University Press.

Ihde, D. (1991). Instrumental realism: The interface between philosophy of science and philosophy of technology. Bloomington: Indiana University Press.

Javed, M., & Zhuquan, W. (2018). Analysis of accounting reforms in the public sector of Pakistan and adoption of cash basis IPSAS. Universal Journal of Accounting and Finance, 6(2), 47-53.

Kazemi, S.H., & Danaei Fard, H. (2011). Interpretive research in the organization: phenomenological and phenomenological strategies. Tehran: Publication of Imam Sadiq (as) University. (In Persian) 

Khajavi, S., & Karamshahi, B. (2018). Phenomenology of the role of Individual attitudes on Tax Ethics and Tax Compliance. Journal of Value & Behavioral Accounting, 3(5), 187-208. (In Persian)

Khan, S.N. (2014). Qualitative research method-phenomenology. Asian Social Science, 10(21), 298.

Kockelmans, J, J. (1967). Phenomenology: The Philosophy of Edmund Husserl and Its Interpretation, Garden City: Doubleday & Company.

Llewellyn, S. (2003). What Counts as "Theory" in Qualitative Management and Accounting Research? Introducing Five Levels of Theorizing. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 16(4), 662-708.

Lodhia, S. (2015). Exploring the transition to integrated reporting through a practice lens: an Australian customer owned bank perspective. Journal of Business Ethics, 129(3), 585-598.

Maulana, B.H., Rohman, A., & Prabowo, T. (2022). Doing qualitative research of phenomenology in accounting. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 26(S1), 1-07.

Melançon, J. (2014). Thinking Corporeally, Socially, and Politically: Critical Phenomenology after Merleau-Ponty and Bourdieu. Bulletin d’analyse phénoménologique, 10(8).

Mollaei, R. (2017). Explaining the Reality of the Phenomenon and Phenomenology: Based on Husserl's Philosophy and Its Reconstruction Based on Sadr-ol-Mote'allehin’s Philosophy. Journal of Islam and Social Studies, 4(16), 91-115. (In Persian)

Moradi Pordanjani, H., & Sadeghi, S. (2014). Phenomenology; the Philosophical, the Interpretive and methodological approach to Entrepreneurial studies. Bi-quarterly journal of religious methodology studies, 2, 62-72. (In Persian)

Neubauer, B.E., Witkop, C.T., & Varpio, L. (2019). How phenomenology can help us learn from the experiences of others. Perspectives on Medical Education, 8(2), 90-97.

Neuman, W. (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, 7th edition. Assex: Pearson Education Limited.

Nikooiefard, M., Nasiri, M., & Rezvani, M. (2022). Phenomenological analysis of the negative effects of industrial estates on the lived experience of the indigenous people of the village (Case study of Khairabad Arak industrial). Human Geography Research, 54(1), 1-19. (In Persian)

O’Dwyer, B., Owen, D., & Unerman, J. (2011). Seeking legitimacy for new assurance forms: The case of assurance on sustainability reporting. Accounting, Organizations and Society, 36(1), 31-52.

Parker, L.D., Guthrie, J., & Linacre, S. (2011). The relationship between academic accounting research and professional practice. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 24(1), 5-14.

Partooi, P. (2013). Phenomenology of place. Tehran: Farhangestan Honar publication. (In Persian)

Parvari, P. (2019). The transition from philosophy to methodology, a new reading of the phenomenology method: the foundation of philosophical approaches and implementation steps. Sociological studies, 12(44), 87-106. (In Persian)

Potter, B.N. (2005). Accounting as a social and institutional practice: Perspectives to enrich our understanding of accounting change. Abacus, 41(3), 265-289.

Roberts, T. (2013). Understanding the research methodology of interpretative phenomenological analysis. British Journal of Midwifery, 21(3), 215-218.

Salamon, G. (2018). What's Critical about Critical Phenomenology?. Journal of Critical Phenomenology, 1(1), 8-17.

Schutz, A. (1962). Phenomenology and the Social Sciences. in A. Schutz, Collected Papers, pp.39–118. The Hague: Martinus Nijhoff.

Schutz, A., & Luckmann, T. (1973). The structures of the life-world [by] Alfred Schutz and Thomas Luckmann. Translated by Richard M. Zaner and H. Tristram Engelhardt, Jr. Northwestern University Press.

Shirazi, M. (2014). Investigation of Phenomenology in Architecture and Built Environments. Armanshahr Architecture & Urban Development, 6(11), 91-99. (In Persian)

Smith, J. A. (1996). Beyond the divide between cognition and discourse: Using interpretative phenomenological analysis in health psychology. Psychology and Health, 11(2), 261-271.

Tucker, B.P., & Lowe, A.D. (2014). Practitioners are from Mars; academics are from Venus?: An investigation of the research-practice gap in management accounting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 27(3), 394-425.

Tucker, B.P., & Schaltegger, S. (2016). Comparing the research-practice gap in management accounting: A view from professional accounting bodies in Australia and Germany. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 29(3), 362-400.

 

 

 

 

 

 

Email: [e-mail] نویسنده مسئول: ابوالفضل سلیمانی