رابطه هوش هیجانی مدیران با خودکارآمدی و سلامت روانی آنان
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتیجعفر بیک‌زاد 1 , اسداله خدیوی 2 , علیرضا حسین‌پورسنبلی 3 , راحله محمدنژاداصل 4
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب، گروه مدیریت دولتی، بناب، ایران.
2 - استادیار دانشگاه فرهنگیان تبریز، گروه علوم تربیتی، تبریز، ایران.
3 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه، گروه مدیریت دولتی، میانه، ایران.
4 - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی.
کلید واژه: هوش هیجانی1, خودکارآمدی2, سلامت روانی3, مدیران مقاطع سه‌گانه تحصیلی4,
چکیده مقاله :
هدف مقاله حاضر بررسی رابطه هوش هیجانی مدیران با خودکارآمدی و سلامت روانی آنان در مدارس دوره‌های سه‌گانه تحصیلی آموزش و پرورش نواحی پنجگانه تبریز می‌باشد. در این پژوهش هوش هیجانی براساس نظریه دانیل گلمن در چهار بعد؛ خودآگاهی، خودمدیریتی، خودآگاهی اجتماعی، و مدیریت رابطه و خودکارآمدی براساس نظریه شرر و مادوکس و سلامت روانی براساس نظریه گلدبرگ در چهار بعد؛ علائم جسمانی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی، و افسردگی مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر مدیران مدارس دوره‌های سه‌گانه تحصیلی آموزش و پرورش نواحی پنجگانه تبریز به تعداد 611 نفر می باشد. حجم نمونه ی آماری براساس فرمول کوکران 238 نفر برآورد شده است. روش نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه‌ای می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر پرسشنامه می باشد. روایی پرسشنامه به صورت صوری و با استفاده از نظرات اساتید و کارشناسان مورد تأیید است. پایایی پرسشنامه با آزمون آلفای کرونباخ برای سؤال های هوش هیجانی و خودکارآمدی و سلامت روانی پرسشنامه به ترتیب با اعتبار 832/0 و 764/0 و 787/0 مورد تأیید قرار گرفته است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از آزمون r پیرسون استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر آن است که بین هوش هیجانی مدیران با خودکارآمدی و سلامت روانی آنان در مدارس مقاطع سه‌گانه تحصیلی آموزش و پرورش نواحی پنجگانه تبریز رابطه معنی‌داری وجود دارد.
The aim of the research was to study relationship between the managers’ emotional intelligence with their self- efficacy and mental health in three educational levels (elementary, guidance and high- school) in the five districts of Tabriz.to this and Daniel Goleman’s theory in four dimension: self- awareness, self- regulation, social self- awareness, relation management and self- efficacy; Sharir and Maddox theory and mental health based on Goldberg’s theory in four dimensions: physical symtoms, anxiety, social dysfunction and depression were used. The statistical population included the three levels of school managers added up to 611 people. Using Cochran's Formula the sample size was 238 people. The sampling was stratified random sampling. To gather the data questionnaire was used. The reliability of the emotional intelligence, self- efficacy and mental health were 0.83, 0.76 and 0.78 respectively. The Pearson coefficient was used to test the hypotheses. The results indicated that there was a significant difference between emotional intelligence with their self- efficacy and mental health in three school levels in five districts of Tabriz.
احدی، بتول، محمد، نریمانی، عباس، ابوالقاسمی و مریم، آسیایی (1388)، بررسی ارتباط هوش هیجانی، سبک اسناد و خودکارآمدی با رضایت از زندگی در زنان شاغل، مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی، دوره دهم، شماره 1، 117-127.
اعرابیان، اقدس، محمد کریم، خداپناهی، محمود، حیدری و بهرام، صالح صدق پور (1383)، بررسی رابطه باورهای خودکارآمدی با سلامت روانی و موفقیت تحصیلی دانشجویان، مجله روانشناسی، شماره 32، 360-371.
اقدمی‌باهر، علیرضا، سعید، نجارپور استادی و شعله، لیوارجانی (1388)، رابطه احساس خودکارآمدی و هوش هیجانی با فرسودگی شغلی در بین کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، مجله علوم تربیتی، سال دوم، شماره 7، پاییز، 99-119.
اویسی، الهام، عباس، اسماعیلی ساری، محمود، قاسمپوری و پرویز، آزاد فلاح (1386)، بررسی تأثیر آلودگی صوتی ناشی از ترافیک بر سلامت عمومی و روانی شهروندان یزد، مجله محیط شناسی، سال 33، شماره 43، پاییز، 41–50.
بالجانی، اسفندیار، ژاله، رحیمی، الهام، امان پور، صالح، سلیمی و منیژه، پرخاشجو (1390)، تأثیر مداخلات پرستاری در ارتقای خودکارآمدی و کاهش عوامل خطر عروقی در بیماران قلبی– عروقی، مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران (حیات)، دوره 17، شماره 1، 45-54.
بخشی سورشجانی، لیلا (1387)، رابطه هوش هیجانی با سلامت روانی در عملکرد تحصیلی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان، دانش و پژوهش در علوم تربیتی برنامه‌ریزی درسی (دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان)، شماره 19، پاییز، 97-116.
بخشی سورشجانی، لیلا (1389)، رابطه‌ی هوش هیجانی و سلامت روان با فرسودگی شغلی دبیران، پرستاران و کارکنان اداره آب و برق شهرستان بهبهان، فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، سال 6، شماره اول، زمستان، 37-58.
بنی‌هاشمیان، کوروش، هادی، بهرامی احسان و منصور، مؤذن (1389)، رابطه سلامت عمومی و هوش هیجانی مدیران و رضایت شغلی معلمان، مجله علوم رفتاری، دوره 4، شماره 1، بهار، 45-50.
تقوی، محمدرضا (1387)، هنجاریابی پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ)، دو ماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار دانشگاه شاهد، سال پانزدهم، شماره 28، اردیبهشت، 1 – 13.
حسن‌زاده، رمضان (1386)، انگیزش و هیجان، تهران، انتشارات ارسباران، چاپ اول.
حسین چاری، مسعود (1386)، مقایسه خودکارآمدی ادراک شده در تعامل اجتماعی با همسالان در بین گروهی از دانش‌آموزان دختر و پسر دوره راهنمایی، مطالعات روان شناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهراء، دوره 3، شماره 4، زمستان، 87-103.
حسینی‌نسب، داوود و شروین، محمدی (1388)، رابطه ویژگیهای شخصیتی و سلامت روانی با هوش هیجانی دانش‌آموزان دختر پایه سوم مقطع متوسطه دبیرستان‌های تبریز، مجله علوم تربیتی، سال دوم، شماره 8، زمستان، 129-150.
حسینی فاطمی، آذر، رضا، پیشقدم و صفورا، ناوری (1389)، تأثیر و نقش کلاس های آموزش زبان انگلیسی در افزایش هوش هیجانی و سازه های مربوط، مجله مطالعات زبان و ترجمه (دانشکده ادبیات و علوم انسانی)، علمی- پژوهشی، شماره اول، تابستان، 1-17.
حنیفی، فریبا و آزیتا، جویباری (1389)، بررسی رابطه هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر تهران، فصلنامه علمی– پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره5، پاییز،29-44.
خوشنویسان، زهرا و غلامعلی، افروز (1390)، رابطه‌ی خودکارآمدی با افسردگی، اضطراب و استرس، اندیشه و رفتار، دوره پنجم، شماره 20، تابستان، 73-80.
رستمی، رضا، خدیجه، شاه محمدی، غلامحسین، قائدی، محمدعلی، بشارت، سعید، اکبری زردخانه و مسعود، نصرت آبادی (1389)، رابطه خودکارآمدی با هوش هیجانی و حمایت اجتماعی ادراک شده در دانشجویان دانشگاه تهران، افق دانش: فصلنامه‌ی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد، دوره 16، شماره 3، پاییز، 46-54.
رشیدی، فرنگیس، قدسی، احقر و عبدالله، شفیع آبادی (1389)، نقش باورهای غیرمنطقی بر سلامت روان دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران، اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، سال پنجم، شماره 2، بهار، شماره مسلسل 18، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
رهنما، اکبر و جمال، عبدالملکی (1388)، بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شاهد، اندیشه‌های نوین تربیتی (دانشکده‌ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا)، دوره 5، شماره 2، تابستان، 55 – 78.
زهرا کار، کیانوش (1386)، بررسی رابطه مؤلفه‌های هوش هیجانی و عملکرد تحصیلی، روانشناسی کاربردی، دوره دوم، شماره 5، پاییز، 89 – 98.
زینلی‌پور، حسین؛ اقبال، زارعی و زهره، زندی‌نیا (1388)، خودکارآمدی عمومی و تحصیلی دانش‌آموزان و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی، پژوهشنامه مطالعات روانشناسی تربیتی، شماره نهم، بهار و تابستان، 13-28.
سبحانی‌نژاد، مهدی و علیرضا، یوزباشی (1387)، هوش هیجانی و مدیریت در سازمان، تهران، یسطرون، چاپ اول.
سلیمانی، نادر و فرزانه، علی بیگی (1388)، بررسی رابطه هوش هیجانی مدیران گروه‌های آموزشی با خودکارآمدی آنان در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی منطقه ده کشور، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال سوم، شماره 4، زمستان، 137-154.
شریفی، طیبه، حسین، شکرکن، حسن، احدی و محمد مهدی، مظاهری (1389)، بررسی رابطه بین هویت‌های دینی و ملی با سلامت روانی دانشجویان، یافته‌های نو در روانشناسی،125-142.
شعاع کاظمی، مهرانگیز (1388)، رابطه مقابله‌های مذهبی و سلامت روان در بیماران مبتلا به تصلب چند گانه بافت (MS)، فصلنامه روانشناسی کاربردی، سال 3، شماره 1 (9)، بهار، 57-66.
شیرانی، ناهید، غلامرضا، احمدی و احمد، شعبانی (1388)، جو سازمانی دانشگاه صنعتی اصفهان و ارتباط آن با سلامت روان دانشجویان در سال تحصیلی 88-87، دانش و پژوهش در علوم تریتی–برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، شماره 23، پاییز، 123–148.
صابری، هایده، حسن، پاشاشریفی، غلامعلی، افروز و سیمین، حسینیان (1388)، رابطه رضایت شغلی، رضایت زناشوی و احساس خودکارآمدی با سلامت روان معلمان مدارس عادی، تیزهوشان و آهسته گام، اندیشه و رفتار، دوره سوم، شماره 12، تابستان، 29-44.
عبدی ماسوله، فتانه، حسین، کاویانی، مرتضی، خاقانی زاده و ابوالفضل، مؤمنی عراقی (1386)، بررسی رابطه فرسودگی شغلی با سلامت روان: مطالعه در 200 پرستار، مجله دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 65، شماره 6، شهریور، 65 – 75.
فاطمی، سید محسن (1388)، هوش هیجانی، انتشارات سارگل، چاپ سوم.
فرح بخش، سعید و آزیتا، ستار (1385)، رابطه سبک‌های رهبری و سلامت روانی مدیران مدارس متوسطه شهر اصفهان، فصلنامه انجمن ایرانی روانشناسی، مجله علمی ـ پژوهشی روانشناسی، سال دهم، شماره 4، زمستان، 441-457.
فشارکی، محمد، محمد، اسلامی مریم، مقیمیان و مهرداد، آذر برزین (1389)، تأثیر تدریس به روش سخنرانی و سخنرانی همراه با یادگیری مبتنی بر مسأله خودکارآمدی دانشجویان پرستاری دانشگاه آزاد نجف آباد سال 88-87، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، پاییز، شماره 10 (3)، 262-269.
کمالی زارچ، محمود، پروین، کدیور، محمود، قاضی طباطبایی و علیرضا، کیامنش (1385)، نقش منابع اطلاعات خودکارآمدی و ویژگیهای میانجی شخصی در خودکارآمدی و عملکرد ریاضی، مجله روانشناسی و علوم تربیتی، سال سی و ششم، شماره 1 و 2، 185-206.
محمد امینی، زرار، محمد، نریمانی، تراوشا، برهمند و ناصر، صبحی قراملکی (1387)، رابطه هوش هیجانی با خودکارآمدی و سلامت روان و مقایسه آنها در دانش‌آموزان ممتاز و عادی، دانش و پژوهش در روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، سال دهم، شماره 35 و 36، 107-122.
محمدخانی، شهرام و رقیه، باش قره (1387)، رابطه هوش هیجانی و سبک های مقابله ای با سلامت عمومی دانشجویان، فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، دوره دوم، شماره اول، بهار، 37-47.
مسعودی، رضا، سید محمد، افضلی، شهرام، اعتمادی فر و جعفر، مقدسی (1387)، احساس خودکارآمدی و ایفای نقش مربیان دانشکده پرستاری و مامایی شهرکرد در آموزش بالین، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره 10، شماره 4، زمستان، 96-104.
مطهری، جمشید (1385)، نقش ارزش‌ها در سلامت روان، روزنامه کیهان، شماره 18614، شهریور، صفحه 12 (اندیشه).
نریمانی، محمد، سودابه، رفیق ایرانی و عباس، ابوالقاسمی (1388)، مقایسه اثربخشی روش‌های ایمن سازی روانی مایکندام و مهارت‌های مطالعه و ترکیبی از هر دو روش در افزایش خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر، اندیشه‌های نوین تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهراء، دوره پنجم، شماره 3، پاییز، 111-124.
یاریاری، فریدون، علیرضا، مرادی و سلیمان، یحیی زاده (1386)، رابطه‌ی هوش هیجانی و منبع کنترل با سلامت روان شناختی در بین دانشجویان دانشگاه مازندران، مطالعات روان شناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهراء، دوره 3، شماره 1، بهار، 21-40.
Ciarrochi, J. P., Deans, F. & Anderson., S. (2000), Emotional Intelligence Moderates the relationship between stress and mental health, Joumal of personality and individual differences.VOL 32. 197-209.
Jerusalem, M., Klein Hessling, J. (2009), Mental health promotion in schools by strengthening self-efficacy, Health education. Vol. 109, No. 4, pp. 329-341.
Jose M, Leon-Perez, Francisco J, Medina and Lourdes Munduate (2011), Effects of self-efficacy on objective outcomes in transactions and disputes, International journal of conflict management, Vol. 22, No. 2, pp. 170-189.
Moura , M., Olivier , L. (2008), Trait emotional intelligence and the cognitive appraisal of stressful events: An exploratory study, Personality and Individual Differences, Vol. 44 , Issue. 7, pp. 1445-1453.
Rashidi, F. (2001), study of the range of depression in students of Zanjan nursing and midwifery faculty, J Zanjan Univ Med Sci Health Serv 2001, 36 (9), 44-54.
Rathi, Neerpal & Rastogi, Renu (2008), Effect of Emotional Intelligence on Occupational Self-Efficacy, The Icfai Journal of Organizational Behavior, Vol. 7, No. 2, April, pp.46-56.
Salovey, P. and Mayer, J. D (1990), Emotional Intelligence, Imagination, Cognition and Personality, Vol. 9, No. 3, pp.185-211.
Samuel Salami, (2007), Relationship of Emotional Intelligence and Self - efficacy to work Attitudes among Secondary School Teachers in Southwestern, Nigeria, Journal of Medwell, Vol. 4, pp.540-547
Schwerdfeger, A., Konermann, L, & Schonhofen, K. (2008), Self- efficacy as a health protective resource in teacher? A biopsychological approach, Health Psychology, 27(3), pp.358-563
