فراتحلیل تعامل جنسیت فراگیران بر تأثیر روش های تدریس مشارکتی و بحث گروهی

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

ایوب فیضی ¹ (کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی)
جواد مصرآبادی ² (دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)

تاریخ دریافت : 1394/11/29 تاریخ پذیرش : 1394/12/04 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: جنسیت, فراتحلیل, آموزش گروهی, یادگیری مشارکتی, بحث گروهی,

چکیده مقاله :

روش انجام پژوهش حاضر فراتحلیل می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل مطالعات در دسترس مرتبط بود که در فاصله سال‌های 1370 تا 1392 در داخل کشور به صورت مقاله تمام متن، پایان‌نامه‌ و طرح‌های پژوهشی در دسترس بودند. براساس ملاک‌های ورود و خروج و نیز تحلیل حساسیت 323 اندازه اثر از تقریباً 172 تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج مربوط به ترکیب اندازه اثرهای تفاوت جنیست در تأثیرگذاری روش‌های مشارکتی و بحث برای مدل تصادفی در دختران 665/0 و در پسران 589/0 به دست آمد که هر دو اندازه اثر از لحاظ آماری معنادار بودند. براساس ملاک کوهن می‌توان گفت که میزان تأثیرگذاری این روش‌ها در در فراگیران دختر و پسر متوسط و مطلوب است. هم‌چنین، نتایج آزمون t مستقل نشان داد که بین میانگین اندازه‌ اثرهای دختران و پسران از لحاظ آماری تفاوت معناداری وجود ندارد و باوجود بالاتر بودن اندازه اثر مربوط به دختران، این تفاوت معنادار نیست. بنابراین همان‌طور که از مبانی نظری این روش‌های تدریس برمی‌آید، این روش‌ها به سطح توانایی ویژه یا جنسیت محدود نشده، بلکه برای همه کسانی که در آن درگیر می‌شوند سودمند می‌باشند.

چکیده انگلیسی:

The population of this meta-analysis were the available related studies done between 1370-1392 in the country, including full-text articles, theses and research projects in the databases and libraries, universities or government agencies. Based on the inclusion exclusion criteria as well as sensitivity analysis, almost 323 effect size from about researches were investigated. The results of the combined effects of gender differences on the effectiveness of cooperative and discussion methods in random model for girls and boys was 0.665 and 0.589, respectively, which were both statistically significant effect sizes. Based on Cohen's criteria, we can say that the effectiveness of these methods for male and female students is average and desirable. Also, the independent t-test results showed that there is no statistically significant difference between the effect size means of boys and girls although the effect size for girls was greater. So, as suggested by the theoretical foundations of these teaching methods, these methods are not limited to a particular ability level or sex but all who are engaged in can benefit from these methods

منابع و مأخذ:

استوار، نگار (1389). اثربخشی یادگیری مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره‌ی ابتدایی شهر تبریز، پیک نور، 8 (1)، 110-100.

اسلاوین، رابرت. ای (1390). روانشناسی تربیتی (نظریه و کاربست)، (ترجمه‌ی: یحیی سید محمدی)، تهران: دوران.

ایزان، محسن (1392). بررسی تأثیر مدیریت کلاس درس بر اساس رویکرد همیاری بر پیشرفت تحصیلی علوم تجربی دانش‌آموزان پایه‌ ششم ابتدایی شهر پیرانشهر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

بهرنگی، رضا و آقایاری، طیبه (1383). تحول ناشی از تدریس مشارکتی از نوع جیگ ساو در وضعیت سنتی تدریس دانش‌آموزان پایه پنجم، فصلنامه‌ نوآوری‌های آموزشی،3 (10)، 53-35.

پاکیزه، علی (1376). بررسی تأثیر یادگیری مشارکتی بر عملکرد تحصیلی و خودپنداره‌ دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز.

تونی، نورعلی و یوسفی، رضا (1392). مقایسه تأثیر روش‌ تدریس مشارکتی مبتنی بر بحث گروهی و روش تدریس توضیحی مبتنی بر کنترل مستقیم، در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مراکز پیش دانشگاهی. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، 8 (4)، 64-56.

جباری، سوسن (1384). تأثیر آموزش فراشناختی خواندن با روش یادگیری مشارکتی بر میزان درک مطلب کودکان دیرآموز، مجله‌ی علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز،22 (4)، 93-82.

حسینی نسب، سیدداود و سلطانی، اکبر (1390). تأثیر یادگیری مشارکتی بر رشد مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان. اندیشه‌های نوین تربیتی دانشگاه الزهرا، 7 (3)، 29-9.

حسینی، زهرا (1388). یادگیری مشارکتی و تفکر انتقادی. فصلنامه‌ روان شناسان ایرانی، 5 (19)، 208-199.

حکمت‌پو، داود، سراجی، محمود؛ قادری، طاهره؛ قهرمانی، منصوره و نادری، مینو (1392). مقایسه دو شیوه بحث گروهی و سخنرانی بر یادگیری و رضایت دانشجویان از درس آیین زندگی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 7 (2)، 16-10.

حیدری، سحر (1389). مقایسه تأثیر روش‌های تدریس جیگ‌ساو، سخنرانی و رایج بر انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دروس علوم اجتماعی دانش‌آموزان دختر پایه دوم راهنمایی شهرستان پاوه. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

خدادادنژاد، علی (1388). تأثیر روش تدریس همیاری بر نگرش و پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان        گچساران. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 5 (1)، 93-73.

خضری‌آذر، جلال (1392). اثربخشی روش یادگیری مشارکتی بر نگرش ریاضی، خودکارآمدی ریاضی و اضطراب ریاضی در دانش‌آموزان پایه اول متوسطه در شهرستان مهاباد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی.

خوش‌رو، محمود (1388). بررسی اثربخشی روش یادگیری مشارکتی بر مهارت‌های اجتماعی، خودپنداره تحصیلی و عملکرد در درس ریاضی دانش‌آموزان پسر پایه سوم راهنمایی شهر داراب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد مرودشت.

دلاور، علی (1385). مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.

رسولی، رؤیا؛ زندوانیان، احمد؛ آروین، فخرالسادات و دهقان، ساناز (1391). مقایسه تأثیر روش‌های یادگیری مشارکتی و سخنرانی بر تفکر خلاق و پیشرفت تحصیلی درس حرفه و فن دانش‌آموزان دختر سوم راهنمایی شهر یزد. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی دانشگاه الزهرا، 8 (4)، 52-29.

ریخته‌گر نظامی، نازیلا (1391). تأثیر یادگیری فعال (مشارکتی) بر تفکر انتقادی دانش‌آموزان مقطع متوسطه‌ شهرستان ملایر در سال تحصیلی91-90. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر.

زورآبادی، عباسعلی (1382). بررسی اثربخشی روش یادگیری مشارکتی بر رشد اجتماعی و عزت نفس دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی منطقه جوین سبزوار، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

سرمستی، ژیلا (1389). تأثیر روش‌های تدریس مشارکتی و سنتی درس هدیه‌های آسمانی بر پیشرفت تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان پایه‌ چهارم دوره‌ ابتدایی شهر تبریز در سال تحصیلی89-88. پایان‌نامه‌کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه‌ تبریز.

سیف، علی‌اکبر (1389). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش(ویرایش ششم). تهران: دوران.

شعبانی، حسن (1378). تأثیر روش حل مسئله به صورت کار گروهی بر روی تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

شعبانی، حسن (1385). مهارت‌های آموزشی و پرورشی. تهران: انتشارات سمت.

صادقی کنعانی، رحمان (1389). بررسی تأثیر کاربرد روش فعالیت‌های یادگیری مشارکتی بر درک مطلب و خواندن انگلیسی دانش‌آموزان دوره پیش‌دانشگاهی و نگرش آن‌ها نسبت به این روش. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه.

صفوی، امان الله (1390). روش‌ها، فنون و الگوهای تدریس. تهران: سمت.

طالبی، مهدی (1384). مقایسه تأثیر روش‌های تدریس مشارکتی و سنتی بر پیشرفت تحصیلی و نگرش به یادگیری در درس ریاضی دانش‌آموزان سال دوم راهنمایی مدارس ارومیه در سال تحصیلی 84-83. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز.

عصیری، فاطمه (1391). تأثیر یادگیری مشارکتی روی مهارت درک مطلب دانش‌آموزان مقطع متوسطه. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار.

غضنفری، گلی (1391). بررسی تأثیر همیاری بر عزت نفس دانش‌آموزان دختر پایه چهارم ابتدایی در درس علوم تجربی شهر شیراز در سال تحصیلی 91-90. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

فرخی، مهدی (1388). بررسی اثربخشی روش تدریس همیاری بر انگیزه پیشرفت تحصیلی در دروس علوم تجربی دانش‌آموزاندختر پایه پنجم ابتدایی ناحیه 7 شهر مشهد در سال تحصیلی 89-88. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

فروغی، احمد علی و مشکلانی، پروانه (1384). تأثیر روش تدریس بحث گروهی بر خلاقیت دانش آموزان سال دوم مدارس راهنمایی ناحیه 3 اصفهان در درس علوم اجتماعی. دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 5 و 6، 58-45.

کاظمی، یحیی و سعیدی‌رضوانی، محمود (1383). مقایسه‌ تأثیر تدریس سخنرانی، بحث‌گروهی و ایفای نقش بر تغییر نگرش دانش‌آموزان نسبت به هدف‌های ارزشی درس دینی سال اول راهنمایی تحصیلی. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 1، 50-31.

کرامتی، محمدرضا (1381). مطالعه تأثیر یادگیری مشارکتی بر رشد مهارت‌های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر مشهد در سال تحصیلی 82-81. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی.

کرامتی، محمدرضا (1386). تأثیر یادگیری مشارکتی بر رشد مهارت‌های اجتماعی و پیشرفت تحصیلی ریاضی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 37 (1)، 55-39.

کرامتی، محمدرضا و حسینی، بی‌بی‌مریم (1387). تأثیر یادگیری مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس فیزیک. مجله روانشاسی و علوم تربیتی، 38 (2)، 165-147.

کرامتی، محمدرضا؛ حیدری رفعت، ابوذر؛ عنایتی نوین‌فر، علی و هدایتی، اکبر (1391). تأثیر یادگیری مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی و اضطراب امتحان. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 11 (44)، 98-83.

لیاقت دار، محمد جواد؛ عابدی، رضا؛ جعفری، سید ابراهیم و بهرامی، فاطمه (1383). مقایسه‌ میزان تأثیر سخنرانی بر پیشرفت تحصیلی و مهارت‌های ارتباطی دانشجویان. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 33، 55-29.

مصرآبادی، جواد (1389). فراتحلیل پژوهش‌های دوزبانه از نظر کیفی، کمی و محتوایی. طرح پژوهشی مصوب: پژوهشگاه تعلیم و تربیت.

میرباقری، سیدمزدک (1379). بررسی تأثیر برنامه بحث گروهی بر سطح پرخاشگری و سطح خودپنداره دانش‌آموزان پسر دبیرستان‌های منطقه 6 تهران در سال تحصیلی 80-79. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

Achor, E. E. Wude, M. H. & Duguryil, Z. P. (2013). Do Cooperative Learning Strategies have the Potentials to Eliminate Gender Difference in Students’ Achievement in Biology? The Effect of STAD and Jigsaw Cooperative Strategies. Journal of Science, Technology, Mathematics and Education (JOSTMED), 10 (1), 136-146

Ajaja, P. O., & Eravwoke, U. O. (2010). Effects on cooperative learning on Junior Secondary school Students achievements in Integrated Science. Electronic Journal of Science Education, 14, (1), 1-18. 

Aydin, S., (2011). Effect of cooperative learning and traditional methods on students’ achievements and identifications of laboratory equipment in science-technology laboratory course, Educational Research and Reviews, 6(9), 636-644.

Barakat, Z. A. & Awad, A. A. (2012).  The Effect of Using Exchangeable and Cooperative Teaching Methods on Sixth Grade Students’ Achievement in English and their Reflection on their Social and Psychological Skills, Journal of Educational & Psychological Sciences, 13(4), 12-40.

Bayraktar, G. (2011). The effect of cooperative learning on students’ approach to general gymnastics course and academic achievements, Educational Research and Reviews, 6(1), 62-71.

Borenstein, M. Hedges, L. V. Higgins, P. T. J. & Rothsteind, H. R. (2010). A basic introduction to fixed-  effect and random-effects models for meta-analysis. Research Synthesis Methods, 1, 97-111.

Bramlett, R. (1994). Implementing cooperative learning: A field study evaluating issues of school-based consultant. Journal of School Psychology, 32(1), 67-84.

Brewer, S. A., Klein, J. D., & Mann, K. E. (2003).Using small group learning strategies with adult reentry students. College Student Journal, 37, 286-297.

Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (Second Ed). Hillsdale, N J: Lawrence Erlbaum Associates.

Crosby, M. S. & Owens, E. M. (1993). The disadvantages of tracking and ability grouping: A look at cooperative learning as an alternative. In National dropout prevention center Bulletin: Solutions and strategies, (5), 1–8.

Decuyper, S., Dochy, F., & Van den Bossche, P. (2010). Grasping the dynamic complexity ofteam learning.An integrative systemic model for effective team learning. Educational Research Review, 5, 111–133.

Fultz, N.H. & Herzog, A.R. (1991). Gender differences in affiliation and instrumentality across adulthood. Psychology and Aging, 6, 579-586.

Glassman, P. (1989). A study of cooperative learning in mathematics, writing and reading in the intermediate grades: A focus upon achievement, attitudes, and self-esteem by gender, race, and ability group. Dissertation, Hofstra University, New York.

Hattie, J. A. C. (2009). Visible Learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. New York: Routledge.

Higgins, J. P. T. Thompson, S. G. Deeks, J. J. & Altman, D. G. (2003). Measuring inconsistency in meta-analyses. British Medical Journal BMJ, 327, 557–60.         

Johnson, D. & Johnson, R. (1994). Learning together and alone: Cooperative, competitive, and individualistic learning (4th Ed.). Boston: Allyn& Bacon.

Johnson, D. W. & Johnson, R. T. (2009). An educational psychology success story: Social interdependence theory and cooperative learning. Educational Researcher, 38, 365–379.

Johnson, D. W. Johnson, R. T. & Smith, K. (2007). The state of cooperative learning in postsecondary and professional settings. Educational Psychology Review, 19, 15–29.

Johnson, R., Johnson, R. &Stanne, M. (1986).Comparison of computer-assisted cooperative, competitive, and individualistic learning. American Educational Research Journal, 23,382-392.

Johnson, W. D. & Johnson, T. R. (2002). Cooperative Learning Methods: A Meta-Analysis. Journal in research education, 12(1), 5-24.

Jordan, J. V. Walker, M. & Hartling, L. M. (2004). The complexity of connection. New York: Guilford Press.

Kalaian S. A., & Kasim R. M. (2014). A Meta-analytic Review of Studies of the Effectiveness of Small-Group Learning Methods on Statistics Achievement. Journal of Statistics Education, 22(1), 1-20.

Klein, J. D. & Schnackenberg, H. L. (1999).Effects of informal cooperative learning and the affiliation motive on achievement, attitude, and student interactions. Contemporary Educational Psychology, 25, 332-341.

Koç, Y. Doymuş, K. Karaçöp, A. Şimşek, S. (2010). The Effects of Two Cooperative Learning Strategies on the Teaching and Learning of the Topics of Chemical Kinetics, Journal of Turkish Science Education, 7(2), 52-56.

Kolawole, E. B. (2008). Effects of competitive and cooperative learning strategies on academic        performance of Nigerian students in mathematics. Educational Research and Review, 3 (1), 33-37.

Lin, R. & Xie, J. (2009). A Study of the Effectiveness of Collaborative Teaching in the        “Introduction to Design” Course. Asian Journal of Management and Humanity Sciences, 4(2), 125-146.

Maden, Sedat. (2010).The effect of Jigsaw IV on the achievement of course of language teaching methods and techniques, Educational Research and Review, 5(12), 770-776.

Markus, H. R. & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review, 98, 224-253.

Megnin, J. (1995): Combining memory and creativity in teaching mathematics. Teaching Prek-8, 25(6), 48-49.

Mulryan, C. M. (1995).Fifth and sixth graders' involvement and participation in cooperative small groups in mathematics. Elementary School Journal, 95(4), 298-310.

Numprasert, W. (2006). Cooperative Learning and the Achievement of Students in Science, Man, and His Environment. AU J. T., 9(3), 139-146.      

Pklaj C. (2003). Gender, abilities, cognitive style and students’ achievement in cooperative learning. Horizons of psychology, 12(4), 9-22.

Rodger, S. Murray, H. G.Cummings A. L. (2007).Gender Differences in Cooperative Learning with University Students. The Alberta Journal of Educational Research, 53 (2), 157-173.

Santrock, W. J. (2011). Educational Psychology. New York, McGraw-Hill Companies, Inc.

Slavin, R. E. (1991).Synthesis of research on cooperative learning. Educational Leadership, 48 (5), 71-82.

Slavin, R. E. (2011). Instruction Based on Cooperative Learning. In R. E. Mayer and P. A. Alexander (Eds), Handbook of Research on Learning and Instruction (pp. 344-360). New York: Routledge.

Springer, L., Stanne, M. E., & Donovan, S. S. (1999). Effects of small-group learning on undergraduates in science, mathematics, engineering, and technology: A meta-analysis. Review of Educational Research, 69, 21-51.

Stevens, R., & Slavin, R. (1995). The cooperative elementary school: Effects on students' achievement, attitudes and social relations. American Education Research Journal, 32(2), 321-351.

Webb, N. (1989). Peer interaction and learning in small groups. International Journal of Educational Research, 13, 21-39.

Webb, N. Trooper, J. & Fall, R. (1995): Constructive activity and learning in collaborative small groups. Journal of educational psychology, 87(34), 406-423.

Westwood, P. S. (2008). What teachers need to know about teaching methods? Australia: ACER Press.