بررسی مقایسه‌ای اثر بخشی آموزش شناختی و اصلاح رفتار (با استفاده از بازی‌های رایانه‌ای) بر منبع کنترل دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

حسن صبوری‌مقدم ¹ ( عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه تبریز. )
زهرا ابوالفتحی ² ( کارشناس ارشد روانشناسی عمومی )
رحیم بدری ³ ( عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه تبریز. )

تاریخ دریافت : 1395/01/17 تاریخ پذیرش : 1395/01/17 تاریخ انتشار : 1391/07/01

کلید واژه: منبع کنترل, آموزش شناختی, اصلاح رفتار, بازی‌های رایانه‌ای,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر که با هدف بررسی مقایسه‌ای اثر بخشی آموزش شناختی و اصلاح رفتار (با استفاده از بازی‌های رایانه‌ای) بر منبع کنترل دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، با استفاده از طرحی شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل انجام شده است. بدین منظور300 دانشجو به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند. سپس آزمون منبع کنترل را به عنوان پیش آزمون اجرا شد. 45 نفر از دانشجویانی که بیشترین نمره منبع کنترل بیرونی را به دست آورده بودند انتخاب و به صورت تصادفی ساده به سه گروه 15 نفری شامل گروه کنترل و گروه آزمایشی آموزش شناختی و گروه آزمایشی اصلاح رفتار، تقسیم شدند. به گروه دریافت کننده آموزش شناختی طبق برنامه هشت جلسه یک ساعته تحت آموزش شناختی به صورت گروهی قرار گرفتند و گروه اصلاح رفتار هشت جلسه نیم ساعته با استفاده از بازی رایانه‌ای یک موقعیت تغییر رفتار ایجاد شد ولی گروه کنترل هیچ متغیر مستقلی دریافت نکرد. سپس هر سه گروه مجدداً از طریق ابزارهای سنجشی که در مرحله پیش آزمون استفاده شده بود، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر که با استفاده از نرم افزار SPSS با استفاده از تحلیل کواریانس و آزمون تعقیبی LSD مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نشان داد که آموزش شناختی و همچنین اصلاح رفتار (با استفاده از بازی‌های رایانه ای) باعث افزایش منبع کنترل درونی می‌شود. اما نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که آموزش شناختی در افزایش منبع کنترل درونی مؤثرتر از اصلاح رفتار (با استفاده از بازی‌های رایانه ای) بوده است.

چکیده انگلیسی:

 The present research was done to determine the comparison study of cognitive instructional effectiveness and behavior modification (using computer games) on Islamic Azad university Female students’ locus of control. The population of the study was 300 people using available sampling were chosen. The research method was quasi-experimental. The locus of control test was run as pre-test. Among the examinees 45 people who got higher scores were chosen as the sample size and were divided into 3 groups through simple random sampling method. (15 people per group). The cognitive instructional group got eight session (each session one hour) intervention, the behavior modification group got eight session (each session half an hour) intervention, but the control group didn’t get any intervention. Then all groups were evaluated again through measurements which were used as pre-test. He results showed that the cognitive instructional and behavior modification were on increasing internal locus of control, but cognitive instruction was more effective than behavior modification.  

منابع و مأخذ:

برنز، دیوید (1385)، از حال بد به حال خوب، ترجمه مهدی قراچه­داغی، (1990)، تهران، آسیم.

بلک برن، ایوی. ماری و دیویدسن، کیت. ام. (1374)، شناخت درمانی افسردگی و اضطراب. ترجمه حسن توزنده جانی (1989)، مشهد، آستان قدس رضوی.   

خداپناهی، محمد کریم (1385)، انگیزش و هیجان، تهران، انتشارات سمت.

ریو، جان مارشال (1385)، انگیزش و هیجان، ترجمه یحیی سیدمحمدی (2005)، تهران، ویرایش.

 سیف، علی اکبر (1388)، تغییر رفتار و رفتار درمانی: نظریه­ها و روش‌ها. تهران: دوران.

 سلیگمن، مارتین ای. پی. (1388)، کودک خوش بین. ترجمه فروزنده­داورپناه. (1995). تهران: رشد.

 شمس، قاسم (1378)، رابطه بین درون گرایی و برونگرایی و منبع کنترل با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر تهران، پایان‌نامه‌کارشناسی‌ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه اصفهان.

شولتز، دوران و شولتز، پی. (1387)، نظریه­های شخصیت، ترجمه یحیی سیدمحمدی(2005)، تهران، ویرایش.

شهیدی، شهریار و جان نثاری، نرجس (1388)، اثرات آموزش بر نگرش دانشجویان به سالمندان، فصلنامه پژوهشهای روانشناختی، سال هفتم، شماره2-1،ص 78.

صبوری مقدم، حسن (1372)، تأثیر منبع کنترل و امکان مهار استرس و عملکرد و یادگیری فرد، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی، دانشگاه علوم پزشکی ایران.

صبوری مقدم، حسن و براهنی، محمد نقی (1376)، تأثیر منبع کنترل و امکان مهار استرس بر عملکرد یادگیری فرد، فصلنامه پژوهش‌های روانشناختی، دوره 4، شماره4و3، ص 51.

طالب پور، اکبر، نوری، ابوالقاسم، مولوی، حسین (1381)، تأثیرآموزش شناختی بر مسند گذاری، انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شاهد، مجله روانشناسی، شماره 1، بهار1381، ص 18-27.

قلی پور، آرین، پیران نژاد، علی، فاخری کوزه کنان، سمیرا، قلی پور، فتانه (1387)، تبیین عوامل شناختی منبع کنترل، درماندگی اکتسابی در نهاد های آموزشی، نشریه دانشور رفتار، شماره33، ص15.

کرمی­نیا، رضا، سلیمی، حسین، امیری، ماندانا و میرزمانی، محمود. (1384)، بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد منطقی- عاطفی بر منبع کنترل و پیشرفت تحصیلی دانشجویان، فصلنامه تحقیقات علوم رفتاری، شماره 2، پاییز و زمستان، ص 61- 68.

کریمی، یوسف (1388)، روانشناسی اجتماعی، تهران، نشر ارسباران.

کلانتری، مهرداد، مولوی، حسین و جعفری، داوود (1380)، اثر بخشی آموزش بازسازی شناختی بر کاهش درماندگی آموخته شده دانش­آموزان پسر، تازه­های علوم شناختی، شماره 4، بهار و تابستان، ص10-15.

گانتر، بری (1383)، اثر بازی‌های ویدیوئی و رایانه­ای بر کودکان، ترجمه سیدحسن­ پورعابدی نایینی (1997)، تهران، جوانه رشد.

 

Caliendo, M., cobb-clark, D. &Uhlendorff, A. (2010), Locus of control and Job search strategies, Working Paper.

Denny, k., & Steiner, H. (2009), External and internal Factors influencing happiness in elite collegiate athletes, Child psychiatry Human Development, 40, 55-72.

kappes,B.M.&ThomPson, D.L.(2006), Biofeedback vs. Video games: Effects on impulsivity, locus of control and selfconcept with incarcerated juveniles, Journal of clinical Psychology,5,698-706.

Lazarus, A. (1981), the practice of muli modal therapy, NewYork: Donnelly and sonsinc.

Legerski, E. M., cornwall. k. &, M, N, Brock. (2006), changing Locus of control: steelworkers Adjusting to Forced unemployment, Journal of soial Forces, 84, 1521-1536.

Perry, R. P., Hall, N.C. &Ruthig, J. C.(2005), Perceived (academic) control and scholastic attainment in higher education, Handbook of theory and research. The Netherlands, Springer.

Perry, R. P. &Hall, N. (2006), Attributional Retraining, Journal of classroom Learning, 270-288.

Piatek, R. & Pinger, P. (2010), maintaining (Locus of) control? Assessing the impact of noncognitive skills on education decisions and wages, University of Konstanz, 31, 10-11.

 Ruthig, J., Perry, R. &Hall, N.C. (2004), Optimism and Attributional Retraining: Longitudinal Effects on Academic chievement. Test Anxiety, and voluntary course withdrawal in college students, Jurnal of Applied social Psychology, 34,709-730.

Schmitz, B. & skinner, E. (1993), Perceived control, effort, and academic performance: Interindividual, intraindividual and multivariate time series analyses, Journal of personality and social Psychology, 64, 1010-1028

Wolfe, J. F. (2011), The Effects of Perceived success or Failure on locus of control orientation in college students, Department of psychology, university of Minnesota Duluth, 4, 11-16.