رابطه بین انگیزه‌ پیشرفت، منبع کنترل، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول متوسطه نواحی پنج‌گانه تبریز

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

اسداله خدیوی ¹ , افسانه وکیلی‌مفاخری ²

1 - مدرس دانشگاه
2 - کارشناس‌ارشد برنامه‌ریزی‌درسی

تاریخ دریافت : 1395/01/25 تاریخ پذیرش : 1395/01/25 تاریخ انتشار : 1390/03/01

کلید واژه: پیشرفت تحصیلی, خودپنداره, انگیزه پیشرفت, منبع کنترل,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین انگیزه پیشرفت، منبع کنترل، خودپنداره و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان سال اول متوسطه نواحی پنج گانه تبریز بود. جامعه آماری 26769 نفر بود که تعداد 170 نفر دختر و 214 نفر پسر به عنوان نمونه آماری و با شیوه نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه انگیزه هرمنس و پرسشنامه منبع کنترل راتر و پرسشنامه خودپنداره راجرز است. روش تحقیق این پژوهش از نوع همبستگی- توصیفی بود و برای آزمون فرضیه ها از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد که در دانش آموزان دختر و پسر رابطه معنادار و مثبتی بین پیشرفت تحصیلی و انگیزه پیشرفت و منبع کنترل و خودپنداره وجود دارد. بطوریکه هر قدر فرد از انگیزه پیشرفت بالاتری برخوردار باشد و منبع کنترل او درونی تر باشد و از خودپنداره بهتری برخوردار باشد از پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردار خواهد بود. در جهت پیش بینی متغیر پیشرفت تحصیلی، ابتدا خودپنداره و سپس انگیزه و در نهایت منبع کنترل دارای اهمیت می باشد.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to investigate the relationship between progression motive, source of control, self-concept and high school first grader high-school students’ academic achievement in five districts of Tabriz. The method of the research was descriptive and its statistical population included all the first graders high-school students’ (n=26769) in five districts of   Tabriz. Three questionnaires were used for collecting the data: 1- Harmanz achievement motivation questionnaire.  2- Rutter inner control chance and dominated individuals questionnaire. 3- Rajers self-concept questionnaire. Spearman correlational coefficient was employed to test the hypotheses and the data were analyzed by descriptive statistical technique with SPSS software, The Spearmans’ correlation coefficient was used to test the hypotheses. The results showed that: There was meaningful and positive relationship between progression motive and source of control and self-concept and academic achievement. So that, as much as, someone has high achievement motivation and inner self-concept, he (she) will have high academic achievement. Foresight academic achievement variable, in the first achievement motivation then self-concept and end source of control are important.

منابع و مأخذ:

براهنی، م.، (1369). انگیزش و هیجان، تهران: انتشارات امیرکبیر، [چاپ سوم]، ص 36.

بیابانگرد، ا.، (1370). بررسی رابطه بین مفاهیم منبع کنترل، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی پسران سال سوم دبیرستان­های شهرتهران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ص65-60

برومندنسب، م.، و همکاران (1375). بررسی رابطه جایگاه مهار و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پایه سوم راهنمایی شهر دزفول، فصلنامه علوم تربیتی وروانشناسی، اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران، سال هفتم، شماره 5.

ترخان، م.، (1370). بررسی رابطه بین موضع نظارت، عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان تیزهوش و عادی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ص89-81 .

دارابی، ج.، (1380). بررسی رابطه بین منبع کنترل و انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی در دانش­آموزان سال سوم متوسطه شهرساری، فصلنامه تعلیم وتربیت، سال سوم، شماره 67.

شعاری نژاد، ع.، (1368). فرهنگ علوم رفتاری، تهران: انتشارات امیرکبیر [چاپ سوم]، ص 112.

شیخی فینی، ع.، (1372). بررسی رابطه انگیزش پیشرفت، منبع کنترل و یشرفت تحصیلی در دانش­آموزان مقطع متوسطه شهر بندرعباس، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

غفوری، م.، (1376). بررسی رابطه بین انگیزه پیشرفت و منبع کنترل و خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان سال سوم دبیرستان­های شهر تبریز، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تبریز.

گلاور، ج.، و برونینگ، ر.، ترجمه: خرازی، ع.، ( 1378). روانشناسی تربیتی اصول و کاربرد آن، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

نوابی نژاد، ش.، (1371). رفتارهای بهنجار و ناهنجار کودکان و راه‌های پیشگیری و درمان ناهنجاری­ها، تهران: مؤسسه نشر، [چاپ اول]، ص 91-82.

Ames, C., and Archer, J., (1988). Achievment goals in the classroom, students, learning strategies and Motivation processes, Journal  of Educational  psychology. pp.,260-267.

Atkinson, J.W., (1967). Motivational determinats of risk-taking, Psychogical Review, No.64, pp.359-377.

Atkinson, J.W., (1968). Motives in fantasy, action, and society, Prinecton, N.J.D.Van Nesrrad.

Bong, M., and Clark, R.E., (1999). Comparison between self-concept and self-efficacy in academic motivation research, Educational Psychologist, Vol.34,No.3,pp.139-153.

Borich, G.D., and Tombaric, M.L., (1995). Educational Psychology. NewYork: Harper Collins Callage Publisher.

Brunstien, J.C., & Maier, G.W., (2005). Aimplicit and self-attributed motives to achive: Two separate but interacting needs, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.89, pp.205-222.

Byrne, B.M., & Worth Gavin, D.A., (1996).The Shavelson model revisited: Testing for the structure of academic sflf concept across pre-early and adolescents, Journal of Educational Psychology, Vol.88, pp.215-228.

Chusmir, H., (1985). Motivation of managers, is gendera factor? Psychology of women quarterly, Vol.9, No.1, Mars.

Crandall, Y.J., and Katkovsky, W., and Preston, A., (1962). Motivationa determinants of Young childrens intellectual academie achievment situation, Child developments, Vol.33, pp.643-661.

Danil, J.P., and Stevens, J.p., (1976). The interaction between Internal-External locus of control and two Methods of collage instruction, American educational research Journal, Vol.13, No.2, pp.128-149.

Dweck, C.S., (1988). Motivation, In R,Glasser & Lesgolod (Eds), The hendbool of psychology and Education, Vol.1, pp.187-239.

Haffman, Rose Marie, (2004). Conceptualizing heterosexual indentity development: issues and challenges, Journal Humanistic of Counseling and Development, Vol.82, No.3, 375+.

Haffman, Rose Marie., and Hattie, John A., and Dianne Borders, L., (2005). Personal definitions of masculinity and femininity as an aspect of gender self-concept, Journal of Humanistic Counseling and Development, Vol.44, No.1, pp.66+.

Hansford, B.C., and Hattie, J.A., (1982). The relation between self-concept and achievement performance measure, Review of Educational Research, Vol.52, pp.123-142.

Harackiewicz, J.M., and Barron, K.E., and Carter, S.M., and Lehto, A.T., and Elliot, A.J., (1997). Predictors and consequences of achievement goals in the college classroom: Maintaining interest and making the gard, Journal of Personality and Social Psychology, Vol.73, pp.1284-1295.

Harrison, F.I., (1968). Relationship between home background, school success and adolescent attitudes, Merril–Palmer Quarterly of Behavior and Development, Vol.14, pp.331-334.

Hoppe, F., (1930). Erfolg and misserfolg, Psychologishe   forschung, Vol.14, pp.1-62.

Jernsted, G.Ch., and Chow, W.K., (1980). Lectures and textual masterrials & sources of Information for learning, Psychological reports, Vol.46, pp.1397-1399.

Klein, J.D., and Keller, J.M., (1996). Influence of student ability, locus of control and type of instructional control on performance and confidence, Journal of educational research, Vol.82, No.1-4, pp.30-48.

Lied, T.R., and Pritichard, R.D., (1976). Relationship between personality variables and component of the expectancy valance, Journal of applied psychology, Vol.84, No.1, pp.35-42.

Maier, N.R.F., (1992). Three theories of child development, NewYork, Harper & Row.

Maltby, J., and Day, L., and Macaskill, A., (2007). Personality, Individual Differences and Intelligence, Harlow: Pearson Prentice Hall, ISBN0-13-12976-0.

Marsh, H.W., (1990). The structure of academic self-concept, The Marsh / Shevelson model, Journal of Educational Psychology, No.82, pp.623-636.

Marsh, H.W., (1992). Concept specificity of relations between academic achievement and academic self-concept, Journal of Educational psychology, Vol.84, No.1, pp.35-42.

Marsh, H.W., and Roche, L., (1996).Structure of artistic self-concepts for performing artsand non-performing arts students in a performing arts high school: "setting the stage with multsgrop confirmatory factor analysis, Journal of Educationa Psychology, Vol.88, No.3, pp.461-477.

Nixon, C.T., & Frost, A.G., (1996). The study habits and attitudes, in ventory and its Implications for student success, Psychological Reports, Vol.13, No.2, pp.53-74.

Phares, E.J., (1991). Introduction to personality, Harper Collins, Published Inc.

Rutter, J.B., (1966). Generalized Expectancies for Internal Versus External control of Reinforcement, Psychological monographs, Vol.80, No.1, pp.609.

Rutter, J.B., & Hochreich (1975). Personality, Unitet States of American, Scott, Faresman and company, pp.93-112.

Weiner, B., (1970). The Role of affect in rational attributional Research.