رابطه خودکارآمدی و سلامت عمومی با کارکرد خانواده در دانش‌آموزان پسر اول متوسطه ناحیه 4 تبریز

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

حسین لطفی‌نیا ¹ (دکتری روانشناسی بالینی)
نعیمه محب ² (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه روانشناسی، تبریز، ایران.)
عیس عبدلی ³ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد گروه روانشناسی عمومی، تبریز، ایران. * نویسنده مسئول)

تاریخ دریافت : 1395/01/20 تاریخ پذیرش : 1395/01/20 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: کارکرد خانواده, سلامت عمومی, : خودکارآمدی, پسران دانش‌آموز,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه خودکارآمدی و سلامت عمومی با کارکرد خانواده در دانش‌آموزان پسر سال اول متوسطه تبریز صورت گرفت. در این تحقیق همبستگی تعداد 331 دانش‌آموز سال اول متوسطه از بین مدارس پسرانه ناحیه 4 تبریز به روش تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه عملکرد خانواده (FAD)، پرسشنامه خودکارآمدی شرر و پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ) گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و به کمک روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام صورت گرفت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که با کاهش علایم جسمانی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش علایم اضطراب میزان کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش علایم افسردگی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). با کاهش کارکرد اجتماعی میزان کارکرد خانواده در ابعاد (حل مسأله، ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) افزایش می‌یابد (01/0). در کل بین مقیاس سلامت عمومی و کارکرد خانواده همبستگی منفی 47/0 در سطح معنی‌داری کم‌تر از 01/0 رابطه وجود دارد. بین خودکارآمدی و کارکرد خانواده در ابعاد (ارتباط، نقش، آمیختگی عاطفی، کارکرد کلی) همبستگی مثبتی 25/0 الی 36/0 وجود دارد (01/0). سه عامل افسردگی و خودکارآمدی و عملکرد اجتماعی مجموعاً 35 درصد از واریانس کارکرد خانواده را پیش‌بینی می‌کنند (001/0).

چکیده انگلیسی:

The currents study was carried out to determine the relationship between the self-efficacy and general health with family function on male high-school first grade students in Tabriz. The research method was correlational research. The statistical population was all first grad male high-school students in district four of Tabriz which added to 2400 people, out of which, using Morgan's table 331 people were selected as sample size. The sampling method was cluster random sampling. To gather the data three questionnaires namely, the family function, Sheer's self-efficacy and General Health were used. The inferential statistics (Pearson's correlation, and stepwise regression), and SPSS software were used to nanlyse the data. Pierson's correlation coefficient expressed that with decrease of somatic symptoms the rate of family function in the dimension of role, emotional mixture, and total function increases(P<0/01). and also by reducing the anxiety symptoms the rate of family function the dimension of problem solving, relationship, role, emotional mixture,  total function increases (P<0/01). By reducing the depression symptoms the rate of family function in the dimension relationship role, emotional mixture and total function increases (P<0/01). With increases  social function the rate of family function in the dimension problem solving, relationship, role, emotional mixture,  total function increases (P<0/01). Generally, there exit appositive correlation of (0/47) relationship between General Health scale and family function in a significant level of less than (0/01). , there exit appositive correlation of 0/25to 0/36 between self- efficacy and family function in the dimension relationship, role, emotional mixture and total function (P<0/01). The three factor depression, self- efficacy and in the participant social function total predicting 0/35 of variance family function (0/001). 

منابع و مأخذ:

اعرابیان، اقدس. خداپناهی، محمدکریم. حیدری، محمود و همکاران.(1389). بررسی باورهای خودکارآمدی برسلامت روانی و توفیق تحصیلی دانشجویان. مجله روانشناسی، شماره 32، ص371-360.

براتی، سیامک. (1376). بررسی رابطه خود اثربخشی ، عزت نفس و خود پایی در میان دانش‌آموزان سوم دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید چمران.  

پورعباد، عادل .(1384). بررسی وضعیت سلامت روانی دانش‌آموزان و ارتباط آن با خود کارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان تیکمه داش، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان‌شرقی.

ثنایی، باقر. (1375). مقیاس‌های سنجش خانواده و ازدواج. تهران. بعثت.

حسینی‌نسب، داوود. احمدیان، فاطمه. روانبخش، محمدحسین. (1384). بررسی رابطه شیوه‌های فرزندپروری با خودکارآمدی و سلامت روانی دانش‌آموزان. مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی. ص37-22.

خزاعی، طیبه؛ خزاعی، محمدمهدی؛ خزاعی، معصومه. (1384). شیوع مشکلات رفتاری در کودکان شهر بیرجند، مجله علوم پزشکی بیرجند، 12(1و2): 79-85.

زاده‌محمدی، علی، ملک‌خسروی، غفار.(1385). بررسی مقدماتی ویژگی‌های روانسنجی و اعتباریابی مقیاس سنجش کارکرد خانواده، فصلنامه خانواده پژوهی، (5): 89-69.

زمانیان، زهرا. کاکویی، حسین. آیت‌الهی، محمدتقی و همکاران. (1386). بررسی وضعیتسلامت روانی  پرستاران شاغل در بیمارستان‌های شهر شیراز. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تهران. 5(4): ص54-47.

سعادتمند، نیره‌السادات .(1376). بررسی رابطه کارآیی خانواده و سلامت عمومی فرزندان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

شولتز، دوان. شولتز، سیدنی، ا. (1388). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر ویرایش.

عراقی، یحیی.(1389). کارآیی خانواده و سلامت عمومی فرزندان. روانشناسی و دین، سال اول، شماره سوم، ص78ـ63.

عیدی، رقیه .(1383). بررسی رابطه نگرش و نظارت خانواده با پیشرفت تحصیلی فرزندان، طرح پژوهش سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان‌شرقی.

قمری، محمد. خوشنام، امیرحسین.(1388). بررسی رابطه عملکرد خانواده اصلی و کیفیت زندگی در بین دانشجویان. فصلنامه خانواده پژوهی، سال هفتم ، شماره27.

قمری، فرهاد، محمدبیگی، ابوالفضل، محمدصالحی، نرگس .(1388). ارتباط سلامت روانی و سایر ویژگی‌های فردی با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه‌های اراک، مجله علوم پزشکی بابل، دوره دوازدهم، ویژه‌نامه دوازدهم، ویژه‌نامه 1 (آموزش پزشکی) تابستان 89، ص 124، 118.

کورش‌نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی. (1386). بررسی رابطه ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده با میزان اضطراب و افسردگی فرزندان، خانواده پژوهی، 3(10):587-600

کوشان، محسن. حمیدرضا، بهنام .(1380). بررسی شیوع برخی اختلالات رفتاری و عوامل خانوادگی مؤثر در کودکان دبستانی شهر سبزوار، مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سبزوار، سال هشتم، شماره 4 ص 46 ـ 40.

گلچین، مهری. (1381). رابطه تمایل به پرخاشگری در نوجوانان و نقش خانواده. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قزوین، 21 :41- نجفی، مشتاق. (1380).

مسعودنیا، ابراهیم .(1386). خودکارآمدی ادراک شده و راهبردهای مقابله در موقعیت‌های استرس‌زا، مجله روانپزشکی بالینی ایران، سال سیزدهم، شماره 4، زمستان 1386.

موسوی، معصومه. حق‌شناس، حسن. علیشاهی، محمدجواد و همکاران. (1387). اضطراب امتحان و برخی عوامل فردی- اجتماعی مرتبط به آن در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز، مجله علمی پژوهشی تحقیقات علوم رفتاری، 6(1): ص25-17

میکوچی، ژوزف .(1384). نوجوان در خانواده درمانی. ترجمه فریده همتی (1998). تهران، رشد.

مایلی، میترا. (1382). بررسی رابطه کارآیی خانواده با بهداشت روانی دانش‌آموزان راهنمایی و دبیرستان شهر اراک، طرح پژوهشی اداره آموزش و تحقیقات استان مرکزی.

نجفی، مشتاق. (1380). بررسی اثر خودکارآمدی ادرک شده و بازخورد بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان سال دوم رشته ریاضی- فیزیک دبیرستان‌های پسرانه ناحیه 2 شهر زنجان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد ،دانشگاه تربیت معلم تهران.

نظری، زهرا. (1390). بررسی رابطه عملکرد خانواده‌های عادی و مطلقه شهر تهران. مجله مشاور مدرسه، دوره ششم، شماره 3.ص42-50.

هومن، عباس.(1376). استانداردسازی و هنجاریابی پرسشنامه سلامت عمومی. مؤسسه تحقیقاتی دانشگاه تربیت معلم. 

Bandura, A & lake, E, A .(2003). Negative self-efficacy and goal revisited. Journal of applied psychology. 1, 87, 89

Barry, j. zimmerman and Anastasia kitsantas. (2005). homework practices and academic achievement: The mediating role of self- efficacy and perceived responsibility beliefs. Contemporary Educational psychology, volume 30, Issue 4, pages 397-417.

Chong, W.H. (1994). Support networks promoting- health in youth, university of Tasmania, Australia.

Claudia, O. Hoeltje, sven R. Silbum, Alison F. Grton& Stephen R. Zubrrich. (2010). Generalized self-efficacy: Family and adjustment correlates. Journal of clinical child psychology, 25(4): 446-453.

Diler RS, Birmaher B, Axelson D, Obreja M, Monk K, Hickey MB, Goldstein B, Goldstein T, Sakolsky D, Iyengar S, Brent D, Kupfer D. (2011). Dimensional psychopathology in offspring of parents with bipolar disorder. Bipolar Disorder, 13(7-8):670-8. 

Franken, R. (1998). Human motivation, chapter thirteen Broolcole publishing company U.S.A.

Garrett-Peters P, Mills-Koonce R, Adkins D, Vernon-Feagans L, Cox M; The Family Life -Project Key Investigators, (2008). Early Environmental Correlates of Maternal Emotion Talk, Parent Sci Pract. 1; 8(2):117-152.

Gain Vittorio Caprara, Claudio barbaranelli a, Patrizia Steca and Patrick S. Malone. (2006). Teachers self- efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students academic achievement: A study at the school level, Journal of School psychology, volume 44, issue 6, p 473-490.

Malouff JM, Thorsteinsson EB, Schutte NS. (2007). The efficacy of problem solving therapy in reducing mental and physical health problems: A meta-analysis, Clinical Psychology Review, 27(1): 46-57

Ryan, Epstein, BKeitner, G, Miller, I. bishap, D. (2005). Evaluating and treating families: the MC Master approach. Publishing: Routledge& fransic group.

Stinnett, N; & Defrain, J. (1985). Serets of strong families, Boston: little, Brown.

Zubrrich. (2010). Generalized self-efficacy: Family and adjustment correlates. Jurnalal of clinical child psychology. (7)25, issue 4, p 446-453.

Sheerer, M. &Maddus, J. (1982). The self-efficacy scale construction and validation psychology; Journal of psychology. Report.51: 663-671.