اثربخشی آموزش‌های الکترونیکی بر میزان مهارت دانشجویان کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در مکان‌یابی و دستیابی به اطلاعات و ارزیابی اطلاعات و منابع آن

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

سیّدداود حسینی‌نسب ¹ , زهرا حسینی ²

1 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه علوم تربیتی، تبریز، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد گروه علوم تربیتی رشته برنامه‌ریزی آموزشی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1391/07/12 تاریخ پذیرش : 1391/11/26 تاریخ انتشار : 1392/06/01

کلید واژه: آموزش‌های الکترونیکی, ایمیل, مهارت مکان‌یابی اطلاعات, مهارت ارزیابی اطلاعات,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش‌های الکترونیکی بر میزان مهارت دانشجویان در مکان‌یابی و دستیابی به اطلاعات و ارزیابی اطلاعات و منابع آن انجام شده است. روش پژوهش شبه آزمایشی، و جامعه آماری تمام دانشجویان کارشناسی‌ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در شش رشته برنامه ریزی آموزشی، برنامه‌ریزی درسی، مدیریت آموزشی، روانشناسی عمومی، روانشناسی تربیتی و آموزش زبان انگلیسی در سال تحصیلی 91-90 به تعداد 766 نفر می باشد. نمونه آماری 46 نفر داوطلب همکاری بودند که با روش نمونه‌گیری غیرتصادفی گلوله برفی انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه خوداظهاری سواد اطلاعاتی دانشجویان استفاده شد که اعتبار و پایایی آن به ترتیب از طریق اعتبار محتوایی و آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. بر اساس نتایج پیش‌آزمون، افراد به دو گروه آزمایش و کنترل همسان تقسیم شدند و تعداد 20 خودآموز به مدت 9 هفته از طریق ایمیل برای گروه آزمایش ارسال شد و سپس پس‌آزمون اجرا شد. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش‌های الکترونیکی بر مهارت دانشجویان در مکان‌یابی اطلاعات مورد نیاز و ارزیابی اطلاعات و منابع آن تاثیر دارد.

چکیده انگلیسی:

This research was conducted to determine the effectiveness of E-learning on MA students' skills in accessing required information and the evaluation of information and its sources. The research method was quasi-experimental and the statistical population was all MA students of Islamic Azad University Tabriz branch in academic year 2011-2012 in six discipline as follows: Educational Planning, Curriculum Development, Educational Administration, General Psychology, Educational Psychology, and TEFL which included 766 individuals. The sample size was 46 students who were selected through non-random snowball sampling method. In this research, "Students' Self-Reporting Questionnaire of Information Literacy" was used that its validity and reliability was confirmed by content validity and Cronbach's alpha, respectively. According to pretest results, individuals were randomly assigned to two homogenous control and experimental groups. 20 tutorials were sent to experimental group via email within 9 weeks; and then a post-test examination was given. The results of the Analysis of covariance (ANCOVA) showed that E-learning has effect on students' skills in accessing required information and the evaluation of information and its sources.

منابع و مأخذ:

منابع

احمدوند، علی محمد، و خاکباز، عظیمه سادات. (1388). سواد اطلاعاتی در برنامه‌های درسی آموزش عالی: از غفلت تا تلفیق. نهمین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی ایران. دانشگاه تبریز.

انجمن کتابخانه‌های دانشکده‌ای و پژوهشی. (2000). استاندارد قابلیت‌های سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی [نسخه الکترونیکی]. (ترجمه علی حسین قاسمی). شیکاگو: انجمن کتابخانه‌های امریکا. بازیابی شده در تاریخ 5/3/1391 از:   

     http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/standards/ILCStands.pdf

پریرخ، مهری. (1386). آموزش سواد اطلاعاتی: مفاهیم، روش‌ها و برنامه‌ها. تهران: کتابدار.

حیدری همت‌آبادی، زهرا، موسی‌پور، نعمت‌اله، و حرّی، عباس. (1386). نظام برنامه‌ریزی درسی متناسب با توسعه سواد اطلاعاتی [نسخه الکترونیکی]. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 4، صص 48-29. بازیابی شده در تاریخ 5/4/90 از: http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/70613860403.pdf

رضوان، آذین، کوکبی، مرتضی، و بیگدلی، زاهد. (1388). بررسی میزان سواد اطلاعاتی کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان به منظور شناسایی نقاط قوت یا ضعف احتمالی آنها در این زمینه[نسخه الکترونیکی]. پیام کتابخانه، 15 (3). صص37-9. بازیابی شده در تاریخ 5/4/90 از:

     http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/38213885801.pdf

روزنبرگ، مارک جفری. (1390). فراسوی یادگیری الکترونیکی. (ترجمه فرهاد کیانفر و علی شاعیدی). تهران: ماندگار. (تاریخ انتشار به زبان اصلی ندارد).

زاهد بابلان، عادل، و رجبی، سوران. (1390). بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، 5(2). صص 317-309.

سیکر، جان. (1390). یادگیری الکترونیکی و کتابخانه دیجیتال. (ترجمه اکبر مجیدی). تهران: کتابدار. (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2004).

شریف‌مقدم، هادی. (1383). سواد اطلاعاتی و آموزش‌های باز یا از راه دور. در مجموعه مقاله‌ها همایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی و موزه‌ها (به کوشش رحمت‌اله فتاحی). مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. صص 334-327.

شهرکی‌پور، حسن، و بنی‌سی، پری‌ناز. (1385). آموزش الکترونیکی [نسخه الکترونیکی]. پیک نور. سال چهارم. ش 3. صص 116-102. بازیابی شده در تاریخ 21/7/1390 از:

    http://www.sid.ir/fa/VEWSSIDJ_pdf12000013850313

صمیعی، میترا. (1383). امکان سنجی ایجاد آموزش مجازی سواد اطلاعاتی در اینترنت. در مجموعه مقاله‌ها همایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی و موزه ها (به کوشش رحمت اله فتاحی). مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. صص 477-459.

عصاره، فریده. (1383). سواد اطلاعاتی یا ایجاد مهارت‌های لازم در دانشجویان برای دستیابی و استفاده از اطلاعات. در مجموعه مقاله‌ها همایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی و موزه‌ها (به کوشش رحمت‌اله فتاحی). مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. صص 221-213.

علی‌نژاد، مهرانگیز، سرمدی، محمدرضا، زندی، بهمن، و شبیری، سیدمحمد. (1390). سطح سواد اطلاعاتی و نقش آن در فرایند آموزش یادگیری الکترونیکی دانشجویان. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 17(2). صص 371-337.

قاسمی، علی حسین. (1385). بررسی وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و انطباق آن با استانداردهای سواد اطلاعاتی ای‌سی‌آراِل و چهار سند توسعه‌ی ملی [نسخه الکترونیکی]. رساله دکترای علوم کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه فردوسی مشهد. بازیابی شده در تاریخ 21/7/1390 از:

     http://Ghaassemi.googlepages.com.FinalChapter5.pdf

کمیته فن‌آوری اطلاعاتی شورای ملی پژوهش ایالات متحده. (1381). تبحر در فناوری اطلاعات. (ترجمه علی حسین قاسمی). تهران: چاپار (تاریخ انتشار به زبان اصلی ندارد).

مرادی، سمانه، و احمدزاده، بتول. (1388). بررسی سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز. نهمین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی ایران. دانشگاه تبریز.

مزدائی، خداداد، و صمدی، پروین. (1388). گونه شناسی صورت های هفتگانه سواد اطلاعاتی در طراحی درسنامه آموزش عالی ایران. نهمین همایش سالانه انجمن مطالعات برنامه درسی ایران. دانشگاه تبریز.

منصوریان، یزدان، و نعیم آبادی، محمد. (1383). نقش وبسایت کتابخانه‌ها در ارتقای سواد اطلاعاتی. در مجموعه مقاله‌ها همایش آموزش استفاده کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی و موزه‌ها (به کوشش رحمت‌اله فتاحی). مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. صص 415- 403.

نظری، مریم. (1384). مروری بر ساختار و محتوای درگاه اطلاعاتی درس سواد اطلاعاتی برای دوره های تحصیلات تکمیلی کشور [نسخه الکترونیکی]. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 21(2). صص 84-71. تهران: پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران. بازیابی شده در تاریخ 21/7/1390 از:

     http://jist.irandoc.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-54-5

وب، جی، و پویس، سی. (1384). آموزش مهارت‌های اطلاعاتی: در نظریه و عمل، (ترجمه علیرضا رستمی گومه). تهران: چاپار. (تاریخ انتشار به زبان اصلی ندارد).

ACRL. (2000). Information literacy competency standards for higher education. Chicago: Illinois. Retrieved 2011/6/23, from:

      http://www.acrl.org/ala/mgrps/divs/acrl/standards/standards.pdf

Belisle, R. (1996). E-mail activities in the ESL writing classroom. The internet TESL journal. 2(12). Retrieved 2012/4/19, from: www.iteslj.org/articles/Belisle-Email.html.

Blake, L. (2009). On Campus or Out of Town: How Publishing Online Tutorials Can Help Your Patrons. Computers in Libraries, 29(4). Pp. 11-13.

C4LPT: Centre for Learning & Performance Technologies. (n.d.). Top 100 Tools for Learning 2011. Retrieved 2012/4/1, from: http://c4lpt.co.uk/top-100-tools-for-learning-2011/.

Grünberg, J., & Armellini, A. (2004). Teacher collegiality and electronic communication: A study of the collaborative uses of email by secondary school teachers in Uruguay. British Journal of Educational Technology, 35(5). Pp. 597–606. Retrieved 2012/4/1, from: http://ezproxy.usm.my3140doi10.1111j.0007-1013.2004.00416.xpdfl

Horton, F. W. (2008). Understanding information Literacy: A primer. Paris: UNESCO. Retrieved, 2012/4/1, from:

      http://www.uis.unesco.org/Communication/Documents/157020E.pdf

Huang, A. (2001). Innovative Use of Email for Teaching. Communications of the ACM, 44 (11). Pp. 29-32. Retrieved 2012/4/1, from: http://www.deepdyve.com/lp/association-for-computing-machinery/on-site-innovative-use-of-email-for-teaching-oCCgnAzonj

Kingsley, K. V. & Kingsley, K. (2009). A case study for teaching information literacy skills. BMC medical education. 9(7). Retrieved 2012/1/3, from:

      www.biomedcentral.com/1472-6920/9/7.

Macharia, J. & Nyakwende, E. (2010). The Influence of E-mail on Students’ Learning in Higher Education: An Extension to the Technology Acceptance Model (TAM). Asian Journal of Information Technology, 9. Pp. 123-132. Retrieved 2012/1/3, from: http://medwelljournals.com/abstract/?doi=ajit.2010.123.132

Magusin, E., & Johnson, K. (2004). Collaborating on Electronic Course Reserves to Support Student Success. In The Eleventh Off-Campus Library Services Conference Proceedings: Scottsdale, Arizona, May 5 -7, 2004, edited by Patrick B. Mahoney. Mount Pleasant, MI: Central Michigan University, 2004, 189-195. Reprinted in Journal of Library Administration, 41(1/2). Pp. 255-264.

Mansor, N. (2007). Collaborative learning via email discussion: strategies for ESL writing classroom. The Internet TESL Journal, 8(3). Retrieved 2012/4/1, from: www.iteslj.org/Techniques/Mansor-EmailDiscussion

Morton, E. (2001). Email Opens Up a World of Possibilities: From Now On. The Educational Technology Journal, 10 (7). Retrieved 2012/1/3, from: http://fno.org/apr01/email.html

Patterson, A. (2011). A needs analysis for information literacy provision for research: a case study in University College Dublin. Journal of Information Literacy, 14(4). pp. 5-18. Retrieved 2012/4/19, from:

      http://ojs.lboro.ac.uk/ojs/index.php/JIL/article/view/PRA-V3-I1-2009-1

Ransom, S. (2002). Project Self Help at the University of New England. Paper presented at the 'Your Time, Your Place, Your Off Campus Library Service' Conference, Monash University, Caulfield Campus, Melbourne, Victoria.

Sacchanand, C. & Jaroenpuntaruk, V. (2006). Development of a Web-based self-training package for information retrieval using the distance education approach. Electronic Library, 24(4). library services for distance learning: the fifth bibliography. ACRL Distance Learning Section. Pp. 501-16. Retrieved 2012/4/19, from: http://caspian.switchinc.org/distlearn/resources/5thBibliography/CaseStudies.html

Watjatrakul, B., & Barikdar, L. A. (2009). Attitudes toward using communication technologies in education: a comparative study of email and SMS. In B. Papasratorn et al. (Eds.): IAIT 2009, CCIS 55, (pp. 191–201). Springer-Verlag Berlin Heidelberg. Retrieved 2012/4/19, from:

     www.ezproxy.usm.my2078contentq485255744000663fulltext.pdf

Wu, Y. D. (2006). Information literacy and lifelong learning. Journal of Library and Science, 32(1). Pp. 11-17. Retrieved 2012/1/3, from:

      http://jlis.glis.ntnu.edu.tw/ojs../index.php/jlis/article/viewFile/468/468