احکام تداخل در جنایات مستوجب قصاص در قانون مجازات اسلامی 1392

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

الناز مینویی ¹ , بابک پورقهرمانی ²

1 - کارشناسی ارشد حقوق جزا وجرم‌شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران
2 - استادیار گروه حقوق کیفری وجرم شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران

تاریخ دریافت : 1398/03/05 تاریخ پذیرش : 1398/03/05 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: تداخل, قصاص, جنایات, تعدد, قانون مجازات اسلامی 1392,

چکیده مقاله :

یکی از نوآوری‌های قانونِ مجازات اسلامی 1392 تداخلِ جنایات می‌باشد که در فقه با عنوان تداخلِ اسباب مطرح‌شده است و منظور این است که جنایات عمدی متعدد و مختلفی با ضربه واحد یا متعدد از سوی جانی بر مجنی علیه وارد گردد. قانون مذکور با اختصاص فصل دوم از کتاب قصاص به موضوع تداخلِ جنایات، سعی کرده است خلأهای قانون قبلی را مرتفع نماید. بااینکه در جنایات اصل بر عدمِ تداخل آنها است، اما در موارد خاص تداخل در جنایات پذیرفته‌شده است. به این نحو که هرگاه جنایات متعددی از سوی مرتکب بر مجنی‌علیه، با یک ضربه واردشده باشد تداخل صورت می‌گیرد. درصورتی‌که با ضربات متعدد جنایات متعددی وارد شود، در صورت متوالی بودن ضربات مؤثر در قتل تداخل صورت می‌گیرد در غیر این صورت تداخل صورت نمی‌گیرد

چکیده انگلیسی:

One of the notable innovations in the Islamic Penal Code Adopted in 2014 concerns its attention to ‘Interference of Crimes’ which is known as the ‘Interference of Reasons’ under Islamic Jurisprudence denoting different and various intentional crimes perpetrated with a single or multiple strikes by the criminal to the victim. The mentioned law, over the 2nd chapter of the Book of lex talionis (Qisas), elaborates the issue of ‘Interference of Crimes’ aiming to obviate the legal vacuum. Although in the occurrence of crimes the main prevalent principle is non-interference of reasons but, in some specific cases the interference of reasons has been accepted as such that whenever multiple crimes are perpetrated by the criminal against the victim through a single strike, interference of reasons has happened, when various crimes occur through various strikes and the interference of reasons happens if the strikes are done consecutively; otherwise, no interference of reasons is envisaged.

منابع و مأخذ:

1. ابن بابویه، محمد بن علی، (۱۴۲۶)، من لایحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم.


2. الهی­منش، محمدرضا، مرادی اوجقار، محسن، (1392)، جرائم علیه اشخاص، نشر میزان، تهران.


3. آقایی­نیا، حسین، (1393)، حقوق کیفری اختصاصی، جرائم علیه اشخاص (جنایات)، میزان، تهران.


4. حاجی­ده­آبادی، احمد، (1389)، قواعد فقه جزایی (حدود و تعزیرات، قصاص و دیات)، سبحان، قم، چاپ دوم.


5. حاجی­ده­آبادی، احمد، (1394)، نقدی بر قانون مجازات اسلامی 1392 در زمینه تداخل قصاص، فصلنامه فقه  و حقوق اسلامی، سال چهل و هشتم، شماره دوم، پائیز و زمستان1394، صص۲۴۷-۲۲۵.


6. حائری، سید علی بن محمد طباطبایی، (1418)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، مؤسسه آل بیت علیهم السلام، قم.


7. حر عاملی، محمدبن حسن، (1409)، وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشرعیه، مؤسسه آل بیت علیه السلام، قم.


8. حلی، فخرالمحققین، محمدبن حین بن یوسف، (1387)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، مؤسسه اسماعیلیان، قم.


9. حلی، محقق، نجم الدین جعفربن حسن، (1408)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم.


10. خوانساری، سید احمدبن یوسف، (1405)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، جلد 7، مؤسسه اسماعیلیان، قم.


11. خویی، سید ابوالقاسم، (1428)، مبانی تکمله المنهاج، جلد42، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی، قم.


12. زراعت، عباس، (1393)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی1392، جاودانه جنگل، تهران.


13. زیدان، عبدالکریم، (1394)، قصاص و دیات در دین اسلام، مترجمان نبی پور، محمد، ایزدی فرد، علی اکبر، مجد، تهران.


14. صدوق، محمدبن علی بن بابویه، (1414)، من لایحضره الفقیه، جامعه مدرسین، قم.


15. طوسی، (1407)، تهذیب الاحکام، دارالکتب الإسلامیه، تهران.


16. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، (1387)، المبسوط فی الفقه الامامیه، انتشارات اسلامی، تهران.


17. عاملی، شهید ثانی، زین الدین علی، (1410)، الروضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه، کتابفروشی داوری، قم.


18. عمید، حسن، (۱۳۶۳)، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات امیرکبیر، تهران.


19. کاشانی، حاج آقارضا مدنی، (1410)، کتاب القصاص للفقها و الخواص، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.


20. کلینی، ابوجعفر، محمدبن یعقوب، (1407)، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، قم.


21. مرادی، حسن، (۱۳۹۶)، جرایم علیه اشخاص(جنایات)، نشر میزان، تهران، چاپ اول.


22. مرعشی نجفی، سید شهاب­الدین، (1415)، القصاص علی ضوء القران و السنه، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (قدس سره)، قم.


23. مزروعی، رسول، (1394)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، قوه قضائیه، قم.


24. مظفر، محمدرضا، (1390)، اصول فقه، ترجمه غروریان، محسن، انتشارات دارالفکر، قم.


25. موسوی خمینی، سید روح­الله، (1408)، تحریر الوسیله، مؤسسه اسماعیلیان، قم.


26. میرمحمدصادقی، حسین، (1393)، حقوق کیفری اختصاصی1، جرائم علیه اشخاص، بنیاد حقوقی میزان، تهران.

نجفی، محمدحسن، (1404)، جواهر الکلام فی شرایع الاسلام، جلد42و43، دار احیاء التراث العربی، بیروت.

Ameli, Z.A. (1990). Al-Rozah Bahiyah fi Sharh Lomeh Dameshqiyah. Qom: Davari Bookshop.

Amid, H. (1984). Amid Persian dictionary. Tehran: Amir Kabir Publication.

Aqaeinia, H. (2014). Exclusive criminal law. Tehran: Mizan Publication.

Elahimanesh, M. R., Moradi, M. (2013). Crimes against persons. Tehran: Mizan Publication.

Haeri, A.M. (1998). Riyazol Masael fi Tahqiq Ahkam bel Dalael. Qom: Aal Bayt Institute.

Hajidehabadi, A. (2010). Rules of criminal law (2^nd ed.). Qom: Sobhan Publication.

Hajidehabadi, A. (2015). Islamic penal code 2013 in the context of retaliatory interference. Islamic Law and Jurisprudence, 48(2), 225-247.

Helli, F.M. (1959). Izah Favaed fi Sharh Moshkelat Qavaed. Qom: Esmaeilian Institute.

Hur Amelim M.H. (1989). Vasaelol Shiah Ela Tahsil Masael Shareiyah. Qom: Aal Bayt Institute.

Ibn Boboyeh, M. A. (2005). Man La Yahzarah Faqih. Qom: Islamic Publication Office.

Kashani, R. (1990). Qesas Lel Foqaha va Khavas. Qom: Community of Teachers.

Khansari, A.Y. (1985). Jameol Madarek fi Sharh Mokhtasar Nafe. Qom: Esmaeilian Institute.

Khoei, A. Q. (2007). Taklamah Menhaj. Qom: Khoei's works Institute.

Koleyni, A.J. (1987). Al-Kafi. Qom: Darol Kotob Islamiyah.

Marashi, Sh. (1995). Al-Qesas Ala Zoe Quran val Sonah. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Institute.

Mazroei, R. (2015). Detailed explanation of Islamic penal code. Qom: Judiciary.

Moradi, H. (2017). Crimes against persons (crimes) (1^st ed.). Tehran: Mizan Publication.

Mousavi, R. (1988). Tahrirol Vasilah. Qom: Esmaeilian Institute.

Mozafar, M. R. (2011). Principles of jurisprudence. Qom: Darol Fekr Publication.

Najafi, M.H. (1984). Javaherol Kalam fi Sharaye Islam. Beirut: Dar Ehya Torath Arabi.

Sadeghi, H. (2014). Exclusive criminal law 1. Tehran: Mizan Publication.

Sadooq, M. A. (1994). Man La Yahzarah Faqih. Qom: Community of Teachers.

Tousi, A. (1987). Tahzib Ahkam. Tehran: Darol Kotob Islamiyah.

Tousi, A. J. (2008). Al-Mabsout fi Fiqh Imamiyah. Tehran: Islamic Publication.

Zeraat, A. (2014). Interpretation of Islamic punishment code 2013. Tehran: Javdaneh Jangal.

Zeydan, A. K. (2015). Retaliation and blood-money in Islamic religion. Tehran: Majd Publication.