نقش نهادهای مذهبی در پیشگیری از جرم: چالش‌ها و راهکارهای مقابله با آن

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

حسن حاجی تبار ¹

1 - استادیار حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران

تاریخ دریافت : 1398/05/16 تاریخ پذیرش : 1398/05/16 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: چالش‌ها, راهکارها, پیشگیری از جرم, نهادهای مذهبی,

چکیده مقاله :

امروزه در جوامع اسلامی به ویژه کشور ایران، یکی از نهادهای اجتماعی مهم برای پیشبرد و ترویج فرهنگ اسلامی، نهادهای مذهبی می باشند. این نهادها در یک جامعه در قالب تشکل ها و مؤسسات دولتی و رسمی و نیز غیردولتی و مردم نهاد متبلور می شوند. یکی از وظایف اصلی این نهادها، پیشگیری از جرم از طریق مبارزه با عوامل و فرایندها و یا موقعیت ها اوضاع و احوال مؤثر در وقوع جرم و نابهنجاری اجتماعی با الگوگیری مستقیم از آموزه های دین اسلام (قرآن کریم و سنت معصومین (ع) و ...) می باشد. بنابراین، نهادهای مذهبی می توانند سهم بسزایی در تأمین سعادت اخلاقی و اجتماعی یک جامعه از طریق خشکاندن ریشه ها، عوامل و موقعیت های مؤثر در وقوع جرم داشته باشند؛ کمااینکه قانونگذار ایران نیز در قوانین و مقررات گوناگون از جمله در ماده ی 106 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب 1383 به این نقش نهادهای مذهبی رسمیت قانونی بخشیده است. اما با این وجود، این نهادها در ایفای هر چه بهتر این نقش و رسالت شان با برخی از موانع و چالش های قانونی و عملی متعدد مواجه هستند که ضرورت شناسایی و تبیین این چالش ها و موانع و ارائه راهکارهای لازم و مناسب برای مقابله با آنها بیش از پیش احساس می شود که در این نوشتار به این چالش ها و راهکارهای مقابله با آنها پرداخته شده است.

چکیده انگلیسی:

Today, in Islamic societies, especially in Iran, one of the most important social institutions for the promotion of Islamic culture is religious institutions. These institutions are molded in a society in the form of governmental and official organizations, as well as nongovernmental and popular ones. One of the main tasks of these institutions is to prevent crime through combating factors and processes, or situations and circumstances that are effective in the occurrence of crime and social abnormalities, by direct sampling of the teachings of the Islamic religion (Holy Quran and the Infallible Sunnah (AS)). Therefore, religious institutions can play a significant role in providing the moral and social prosperity of a society by drying up the roots, factors and situations that have an impact on crime, while Iran's lawmaker is also subject to various laws and regulations, including in Article 106 of the fourth economic, social and cultural development act of 2004 which approved the role of religious institutions. But nevertheless, these institutions have faced a number of legal and practical barriers and challenges to address this challenge and obstacles, and to provide the necessary and appropriate solutions. To confront them, it is more and more felt that these challenges and strategies have been addressed in this paper.

منابع و مأخذ:

1. قرآن کریم.


2. ابراهیم زاده آملی، عبدالله. (1383)، دین­پژوهی، انتشارات پژوهشکده تحقیقات اسلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نشر تحسین، تهران، چاپ اول.


3.  ابراهیمی، شهرام، (1390)، جرم­شناسی پیشگیری، نشر میزان، جلد اول، تهران، چاپ اول.


4. ابن منظور، محمد بن مکرم، (1414)، لسان العرب، انتشارات دارالصادر، جلد اول، بیروت، چاپ سوم.


5. اردبیلی، محمدعلی، (1383)، میزگرد: پیشگیری از جرم در حقوق کنونی ایران، مجله حقوقی دادگستری، شماره 49- 48.


6. اصغری، عبدالرضا، سرمدی واله، علی، (1391)، پیشگیری از جرم در قانون برنامه پنجم توسعه، مجله آموزه‌های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 4 .


7. انوری، حسن، (1386)، فرهنگ بزرگ سخن، انتشارات سخن، جلد چهارم، تهران، چاپ چهارم.


8. ایرانشاهی، حمید، (1390)، پیشگیری از وقوع جرم و نقش سازمانهای مسئول در قوانین ایران، انتشارات جاودانه، تهران، چاپ دوم.


9. بابایی، حسن، (1393)، اهمیت پیشگیری از جرم با توجه به جنگ نرم و چالش‌های فرارو در امر پیشگیری از جرم، خبرنامه آموزشی داخلی مرکز پیشگری از جرم و آسیب‌های اجتماعی مرکز مطالعات اجتماعی وجرم شناسی معاونت اجتماعی و پیشگیری از جرم قوه قضاییه، شماره 8.


10.  پورزال، یدالله، (1392)، آموزه­های دینی و نقش آن در پیشگیری از جرم، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس.


11. حاجی ده ابادی، محمد علی، (1388)، نقش وقف در پیشگیری از بزهکاری و بزه­دیدگی، مجله حقوق اسلامی، شماره 22.


12. خسروشاهی، قدرت الله، (بی­تا)، پیشگیری از جرم در آموزه­های قرآنی، مجله بصیرت، سال دهم، شماره 30 و 31.


13. ربانی، هادی، (1383)، گزیده غررالحکم و درالکلم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، قم، چاپ اول.


14.  ساعد، محمد جعفر، (1386)، تأملی بر کارکرد امر به معروف و نهی از منکر از منظر جرم شناسی پیشگیرانه، فصلنامه مطالعات بسیج، شماره 37.


15.  صالحی، جواد و صادقی، الهام، (1390)، آموزه‌های اسلامی دریچه­ای به سوی پیشگیری از بزهکاری، ماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 61 و62.


16. صدوق، محمد بن علی، (1404)، من لایحضره الفقیه، انتشارات جامعه المدرسین، قم.


17.  صفاری، علی، (1389)، تحولات پیشگیری از جرم و اهمیت آن، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 52.


18.  صفاری، علی، (1380)، مبانی نظری پیشگیری از جرم، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 34- 33.


19.  طباطبائی، سید محمد حسین، (1417)، المیزان فی التفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین حوزه علمیه، جلد 16، قم، چاپ پنجم.


20. طوسی، محمد ابن حسن، (1414)، الامالی، نشر مؤسسه البعثه و دارالثقافه، بی­جا.


21.  علیزاده، مهدی، (1382)، نقش اسلام در پیشگیری و کاهش بزهکاری، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، چاپ اول.


22.  فرمهینی فراهانی، محسن، (1387)، پژوهشی نو در آسیب شناسی توسعه فرهنگ دینی با نگاهی به دو دهه گذشته، ماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 23-24.


23. لشنی پارسا، روح الله، (1387)، پیشگیری و مقابله با جرم: چالشها و راهکارها، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، شماره 19.


24. مجلسی، محمدباقر، (1403)، بحارالانوار، جلد 75، نشر مؤسسه الوفاء، بی­جا.


25.  معین، محمد، (1348)، فرهنگ فارسی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.


26.  منصورآبادی، عباس و ابراهیمی، شهرام، (1387)، تحولات مدیریت پیشگیری از جرم، فصلنامه مطالعات پیشگیری ازجرم، شماره 8.


27.  میرخلیلی، سید محمود، (1383)، پیشگیری وضعی از نگاه آموزه­های اسلام، فصلنامه فقه و حقوق، شماره 1.


28.  میرمحمد صادقی، حسین، (1381)، ملاحظاتی در موضوع پیشگیری از وقوع جرم، مجله تحقیقات حقوقی، شماره36- 35.


29.  نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (1383)، پیشگیری عادلانه از جرم، علوم جنایی (مجموعه مقالات به مناسبت نکوداشت دکتر محمد آشوری)، انتشارات سمت، ، تهران، چاپ اول.


30.  نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (1379-1380)، تقریرات درس جرم­شناسی، دوره دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.


31.  نوری، میرزا حسین، (1368)، مستدرک الوسایل، انتشارات آل البیت، قم، جلد اول و دوم، چاپ اول.


32.  نیازپور، امیرحسن، (1383)، حقوق پیشگیری از بزهکاری در ایران، مجله حقوقی دادگستری، شماره 48-49.

 نیازپور، امیر حسن، (1385)، اقدام‌های دستگاه‌های دولتی ایران در زمینه پیشگیری از بزهکاری، مجله تخصصی الهیات و حقوق، شماره 20.

Alizadeh, M. (2003). The role of Islam in prevention and reduction of delinquency (1^st ed.). Mashhad:  Razavi University of Medical SciencesPublication.

Anvari, H. (2007). The great culture of speech (4^th ed.). Tehran: Sokhan Publication.

Ardebili, M. (2004). Prevention of crime in the current Iranian law. Journal of Legal Justice, 12, 49-48.

Asghari, A., Sarmadi, A. (2012). Crime prevention in the law of the fifth development plan. Journal of Criminal Law Sciences, 4, 11-20.

Ebrahimi, Sh, (2011). Crime prevention (1^st ed.). Tehran: Mizan Publications .

Ebrahimzadeh, A. (2004). Religious research. Tehran: Tahsezin Publishing House.

Iranshahi, H. (2011). Crime prevention and the role of responsible organizations in Iranian law (2^nd ed.). Tehran:  Publishing House.

Mansour, A., Ebrahimi, S. (2008). Transformations in crime. Journal of Preventive Medicine, 8, 25-35.

Mirmohammad, H. (2002). Remedies on crime prevention. Journal of Legal Research, 5, 36-35.

Nispour, A. (2006). The actions of Iranian government agencies in the field of prevention of delinquency. Theology and Law, 20, 55-65.

Purzal, Y. (2006). Religious teachings and its role in crime prevention. Chalous: Chalous Publication.

Sadooq, M. (2007. Man La Yahzaya Al-Faqih (1^st ed.). Qom: Al-Modaresin Publication.

Saffari, A. (2001). Theoretical foundations of crime prevention. Journal of Legal Research, 2, 24-33.

Saffari, A. (2010). Transformation of crime prevention and its importance. Journal of Legal Research, 52, 72-84.

Salehi, J and Sadeghi, E. (2011). Islamic teachings on the prevention of delinquency. Cultural Engineering, 61, 20-35.

Tabataba'i, S. (2010). Al-Mizan Al-Tafsir Al-Quran.  Qom:Islamic Publication Office.