آئین دادرسی مراجع حل اختلاف ثبتی با رویکردی بر مبانی فقهی

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

مهدی سلطانی ¹ , محمد مظهری ² , میر سجاد موسوی ³ , ناصر رهبر فرش پیرا ⁴

1 - دانش آموخته دکترای حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز/ایران
2 - استادیار گروه حقوق دانشگاه تبریز/ایران(نویسنده‌ی مسئول)
3 - استادیار حقوق گروه علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی تبریز/ایران
4 - استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز/ایران/

تاریخ دریافت : 1401/04/23 تاریخ پذیرش : 1401/09/12 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: ساختار, چالش‌ها, صلاحیت, مراجع حل اختلاف ثبتی,

چکیده مقاله :

مراجع حل اختلاف ثبتی به عنوان مراجع اختصاصی اداری زیر مجموعه سازمان ثبت اسناد و املاک و قوه قضاییه قرار دارند. سابقۀ قواعد و رسوم مربوط به ثبت اسناد و املاک در سرزمین‌های اسلامی به قوانین پیش از اسلام، مخصوصاً نظامهای ثبتی ایران، روم و مصر باز می‌گردد. باتوجه به صدور برخی آراء متعارض با قواعد فقهی-حقوقی در مراجع حل اختلاف اعم از قوانین خاص ثبتی، هیأت نظارت و شورایعالی ثبت اهمیت انجام این تحقیق را دو چندان می‌کند. هدف از نگارش مقاله حاضر، بررسی فقهی- حقوقی چالش‌های مراجع حل اختلاف ثبتی است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که اگرچه در قوانین و آئین‌نامه های اجرایی و دستورالعمل‌های مراجع حل اختلاف، شیوه‌ها و رویه‌های مشخصی در جریان است، ولی در عمل تضمین کننده حقوق و آزادی‌های طرفین نبوده و این امر باعث دور ماندن رسیدگی مراجع ازجمله اصول و معیارهای دادرسی منصفانه شده است. لذا در اکثر موارد کارآیی و اثر بخشی بعضی از مراجع حل اختلاف ثبتی را کمرنگ کرده و با چالش‌هایی مواجه ساخته است. تعارض آیین دادرسی مراجع حل اختلاف ثبتی با قواعد فقهی- حقوقی مسلم از جمله لاضرر، ید، تسلیط، عسر و حرج در برخی از موارد مشهود است. لذا بررسی این چالشها و النهایه رسیدن به یک نظر متقن که باعث زیر سؤال رفتن قواعد فقهی می‌شود، ازجمله ضرورت‌های مهم این نوشتار است.

چکیده انگلیسی:

The registration dispute resolution authorities are the exclusive administrative authorities under the Real Estate and Deeds Registration Organization and the Judiciary.The history of the rules and customs related to the registration of documents and real estate in Islamic lands goes back to pre-Islamic laws, especially the registration systems of Iran, Rome and Egypt. Due to the issuance of some opinions conflicting with jurisprudence-legal rules in dispute resolution authorities, including special registration laws, the supervisory board and the Supreme Council of Registration doubles the importance of conducting this research.The purpose of writing this article is to examine the jurisprudential-legal challenges of registration dispute resolution authorities. The obtained results indicate that although there are specific methods and procedures in the laws and executive regulations and the guidelines of the dispute resolution authorities, but in practice they do not guarantee the rights and freedoms of the parties. This has caused the authorities to stay away from the proceedings, including the principles and standards of fair proceedings.Therefore, in most cases, the efficiency and effectiveness of some registration dispute resolution authorities has diminished and faced challenges. The conflict between the procedural rules of registered dispute resolution authorities and certain jurisprudential-legal rules such as non-harm, compensation, compensation, hardship and harassment is evident in some cases. Therefore, examining these challenges and finally reaching a solid opinion that causes jurisprudence rules to be questioned, is one of the important necessities of this article.