بررسی شاخص سلامت، سرمایه اجتماعی و کنش‌های مشارکت‌جویانه سالمندان در شهر اهواز

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

عبدالرحیم اسداللهی ¹ , علی اسمعیلی ² , لاله‌ فانی‌صابری ³

1 - دکترای سلامت سالمندی، دانشگاه جامع علمی کاربردی خوزستان، اهواز- ایران.
2 - دکترای جامعه‌شناسی، دانشگاه جامع علمی کاربردی تهران- ایران. (نویسنده ‌مسئول
3 - دکترای بهداشت خانواده، دانشگاه علوم پزشکی مازندران- ایران.

تاریخ دریافت : 1395/04/05 تاریخ پذیرش : 1395/04/05 تاریخ انتشار : 1393/05/01

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, سالمندان اهوازی, رفتار داوطلبی و شاخص سلامت,

چکیده مقاله :

سرمایه اجتماعی و شاخص‌های آن مانند کنش‌های مشارکت‌جویانه و رفتاری داوطلبی می‌تواند در زمینه شاخص سلامت و رفتارشناسی سالم سالمندان حائز اهمیت باشد. با تکنیک پرسشنامه با استفاده از ساخت و مدل نظری استون(2001) به مطالعه کنش‌های مشارکت‌جویانه سالمندان در سال 1394 پرداخته که تعداد 194 سالمند منطقه 7 شهرداری اهواز به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای در دو گروه آزمایشی (با سابقه کنش‌های داوطلبانه) و گروه گواه (بدون سابقه کنش‌های داوطلبانه) به تساوی انتخاب شدند. یافته‌های بررسی نشان داد بین دو حوزه مفهومی مشارکت از مولفه‌های اصلی سرمایه اجتماعی یعنی ساختار روابط (شبکه‌ها) و کیفیت روابط (هنجارها) با کنش‌های داوطلبانه سالمندان گروه آزمایش رابطه معنادار وجود داشته که این ارتباط با متغیرهای فرعی زمینه‌ای بررسی مثل جنسیت، جدایی از فرزندان، سن به ویژه باشاخص رفتار سالم اثرگذارتر بود. بی‌اعتمادی اجتماعی به نهادها، کاهش مشارکت اجتماعی و افت مولفه‌های سرمایه اجتماعی با کاهش شاخص رفتار سالم و آگاهی اجتماعی همراه بود. ولی در مجموع سرمایه‌گذاری درایجاد و تقویت متغیرهای امیدبخش سرمایه اجتماعی برای سالمندان در نگرش آن‌ها به پایانی اثربخش برای زندگی اجتماعی فردی خود و کسب اعتماد به نفس افزو ن تر و بازخورد مطلوب برای زندگی حتماً موثر خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

The social capital and its variables such as participatory actions and volunteering behaviors could be important in health index and   for elderly ethology.  Using questionnaire based on Stone Model (2002) the research on participatory actions was conducted among elder population of Ahwaz city (in the southwest of Iran) on 2015. With the random and classified sampling 194 elder people from the community has been selected in two groups of experimental (with participatory actions) and witness (without participatory actions). The results have been shown that, there is a significant relationship between Volunteering actions of elderly and two conceptual domains of Social Capital: structure of relationships (networks) and circumstances of relationships as main manner of participation among experimental group. These relations are too effective on other secondary variables such as age, gender, separation of children and chronic diseases. Social distrust to institutions, reduction of social participation and loss of components of social capital was associated with the reduction in healthy behavior index and social awareness. In total, investment in making and reinforcing of promising social capital for the elderly is effective in their attitude toward an effective end for their personal social life and getting more self-esteem and desirable feedback.

منابع و مأخذ:

اسدالهی، ع. (1390). مشارکت اجتماعی سالمندان خوزستانی در جامعه و عوامل موثر بر آن. گزارش یک طرح پژوهشی. شماره الف/12/1387. اهواز: دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد خوزستان.

بیرو، آ. (1382). فرهنگ توصیفی علوم اجتماعی. ترجمه: ب، ساروخانی. تهران: نشر اطلاعات.

پاتنام، ر. (1380). دمکراسی و سنت‌های مدنی؛ تجربه ایتالیا و درس‌هایی برای کشورهای درحال‌گذار. ترجمه: م، دلفروز. تهران: نشر روزنامه سلام.

تاجبخش، ک؛ و دیگران. (1382) بررسی مقدماتی کاربرد نظریه سرمایه اجتماعی در تحلیل وضعیت تامین اجتماعی در ایران. گزارش شماره 107، ناشر: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی.

خاندوری، الف. (1383). اندیشه‌های اقتصادی بر محور سرمایه اجتماعی. مجله راهبرد. شماره­ی 33.

دلاور، ع. (1384). احتمالات و آمار کاربردی. تهران: انتشارات رشد. چاپ دهم.

دلاور، ع. (1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.

دورانت، و. (1380). تاریخ تمدن. تهران: نشر امیرکبیر. جلد سوم.

ذکایی، م. (1381). گذر به بزرگسالی و جوانی رو به تغییر. مجله جامعه‌شناسی ایران. دوره­ی چهارم، شماره­ی 3، ناشر: انجمن جامعه‌شناسی ایران.

ذکایی، م. (1382). جوانان، شهروندی و ادغام اجتماعی. فصلنامه مطالعات جوانان. شماره­ی 3 و4، ناشر: انتشارات دانشگاه تهران.

ذکایی، م. (1380). اخلاق شهروندی: رابطه هویت‌یابی جمعی و ارزش‌های دیگر­خواهانه. نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران (3).(ویژه مقالات همایش مسائل اجتماعی ایران). تهران: نشر آگاه.

رفیع پور، ف. (1384). کندوکاوها و پنداشته‌ها. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ سوم.

روشنفکر، پ؛ و دیگری. (1385). جوانان، سرمایه اجتماعی و رفتارهای داوطلبانه. فصلنامه رفاه اجتماعی. سال ششم، شماره 23،  تهران: دانشگاه علوم توانبخشی و بهزیستی.

ساروخانی، ب. (1382). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: نشر دیدار. جلد سوم، چاپ سوم.

سرمد، ز. و دیگران. (1383). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: نشر آگاه. چاپ سوم.

شارع پور، م. (1380). فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن. نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران. سال اول، شماره سوم، ناشر: انجمن جامعه شناسی ایران.

متوسلی، م؛ و دیگری. (1382). رویکردی به ارزیابی سرمایه اجتماعی در اقتصاد ایران. مجله برنامه و بودجه. شماره­ی 75، ناشر: سازمان توسعه منابع انسانی ریاست جمهوری.

یوسفی، ع. (1380). طبقه‌بندی اجتماعی اقوام ایران. فصلنامه مطالعات ملی. سال سوم، شماره­ی 9، ناشر: دبیرخانه شورای امنیت ملی.

Ardener, S. (1964). The Comparative Study of Rotting Credit Associations. Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. No. 94.

Asadollahi, A. (2011). Social Participation and General Health of Aged Citizens in KhuzistanProvince (Iran): Literature, Factors, and Obstacles. World Applied Science Journal. 13(6), P.p: 22- 1512.

Asadollahi, A., Fanisaberi, L. & Hoseinzadeh, A. (2013). An Analysis of Inequality of Public Sphere and Health Status of Aging Communities in Khuzistan Province, Iran. The Journal of Nutrition, Health & Aging. 17(1):378.َ

Banfild, E. C. (1985). Moral Basic of a Back Ward Society. Chicago: the Free Press.

Furlong, A. & Carmel, F. (1997). Young People and Social Capital. Buckingham: Open University press.

Stone, W. (2001). Measuring Social Capital: Toward Theoretical Informed Measurement Framework for Researching Social Capital in Family and Community Life in Australia.(Rep. No. 24). Melbourrne: Australian Institute of Family Studies.

Stone, W. & Hughes, J. (2002). Measuring Social Capital. Australian Institute of Families Studies. Availiable at: www.aifs.gov.au/institute/pubs/stone,2002.pdf. Updated: 12.8.2010.

Stone, W. & Hughes, J. (2002a). Measuring Social Capital: toward a standardized approach. In international Australian evaluation society Mellbourne: Australian Institute of Familiy Studies.

Stone, W. & Hughes, J. (2002b). Social Capital, Empirical Meaning and Measurement  Validity. Australian Institute of  Families  Studies. Availiable at: www.aifs.gov.au/institute/pubs/stone.pdf. Updated: 2.8.2010.

Uslaner, J. (1999). Trust but Verify, Social Capital and Moral Behavior. Washington: Social Science Presss.

Uslaner, J. (2001). Social Capital Participation in Everyday Life. London: Rutledge.