تدوین مدل معادلات ساختاری پیش بینی کیفیت زندگی بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی استان ایلام

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

مجید بازی ¹ , سید سعید آقایی ² , طهمورث شیری ³

1 - دانشجوی دکتری گروه‌ جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - دانشیار گروه جامعه شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/05/19 تاریخ پذیرش : 1402/08/25 تاریخ انتشار : 1403/03/31

کلید واژه: کیفیت زندگی, معادلات ساختاری, تأمین اجتماعی, بازنشستگان,

چکیده مقاله :

مطالعه و تحلیل کیفیت زندگی یکی از مهمترین حوزه‌های مطالعات اجتماعی در کشورهای مختلف است و مطالعات گسترده‌ای در بخش‌های مختلف جوامع انجام شده است. بر همین اساس این پژوهش به دنبال تدوین مدل معادلات ساختاری پیش بینی کیفیت زندگی بازنشستگان تأمین اجتماعی استان ایلام است. روش تحقیق از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری شامل تمام بازنشستگان استان ایلام بود که به کمک فرمول کوکران 374 نفر به عنوان نمونه با روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب و به کمک پرسشنامه، اطلاعات آماری از آنها جمع‌آوری شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه همه مؤلفه‌های استخراجی بر کیفیت زندگی بازنشستگان معنادار بوده است و در بخش مدلسازی معادله ساختاری همه اثرها با ضرایب قابل قبولی معنادار شده‌اند. اثر بسترهای اثرگذار (آشفتگی هویت‌شغلی با هویت‌بازنشستگی، تحلیل استقلال و شایستگی و کاهش معنای زندگی) بر کیفیت زندگی نابسامان بازنشستگان با ضریب 49/0 بیشترین اثر را داشته و پس از آن شرایط علی اثر گذار با مؤلفه‌های (نابسامانی مالی، سلامت پایین و سیاست‌های دولتی ضعیف) بر کیفیت زندگی نابسامان بازنشستگان با ضریب 35/0 اثر مستقیم و معنی‌داری داشته و استراتژی‌های؛ عدم صیانت از حقوق بازنشستگان، تأمین مالی ضعیف، ضعف صندوق‌های بازنشستگی و برنامه غذایی نامنظم روی هم رفته توانسته‌اند با ضریب 30/0 بر کیفیت زندگی نابسامان بازنشستگان تأثیر داشته باشند. همزمان نیز اثر پیامدها و شرایط مداخله‌گر نیز با ضرایب 16/0 و 13/0 توانسته‌اند اثر معنی‌داری بر کیفیت زندگی نابسامان بازنشستگان داشته باشند.

چکیده انگلیسی:

Studying and analyzing the quality of life is one of the most important areas of social studies in different countries, and extensive studies have been conducted in different parts of societies. Based on this, this research seeks to develop a structural equation model for predicting the quality of life of social security retirees in Ilam province. The research method was survey type. The statistical population included all the retirees of Ilam province, 374 people were selected as a sample using Cochran's formula, and statistical information was collected from them with the help of medical records. The results of the research showed that the relationship of all extracted components on the quality of life of retirees was significant, and in the structural equation modeling section, all effects were significant with acceptable coefficients. The effect of the influencing factors (confusion of work identity with retirement identity, analysis of independence and competence and reduction of the meaning of life) on the disordered quality of life of retirees has the greatest effect with a coefficient of 0.49, followed by the causal conditions with the components (financial disorder, poor health and policies weak government) has a direct and significant effect on the disorderly quality of life of retirees with a coefficient of 0.35 and strategies; Lack of protection of pensioners' rights, poor funding, weak pension funds and irregular meal plan together have been able to affect the disorderly quality of life of retirees with a factor of 0.30. At the same time, the effect of outcomes and intervening conditions with coefficients of 0.16 and 0.13 have been able to have a significant effect on the quality of life of retired retirees.

منابع و مأخذ:

اسمعیلی، رقیه؛ اسماعیلی، مهرداد. (۱۳۹۷). کیفیت زندگی سالمندان: مطالعه‌ فراترکیب، پژوهش در دین و سلامت، دوره ۴(۲): ۱۰۵- ۱۱۶.

جعفری‌ثانی، فاطمه؛ برخورداری‌شریف‌آباد، معصومه؛ سالاری، محمدمهدی. (1400). بررسی کیفیت زندگی مراقبین (خانواده) بیماران تحت همودیالیز. مجله پرستاری و مامایی، ۱۹ (۱۱):۹۲۹-۹۲۰.

حکیمی‌نیا، بهزاد؛ پورافکاری، نصرالله؛ غفاری، داریوش. (1396). عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی با تأکید بر هوش اجتماعی و سلامت اجتماعی (مطالعة موردی: شهر کرمانشاه). جامعه شناسی کاربردی، 28(2): 163-178.

خوش فر، غلامرضا؛ خواجه شکوهی، غلامرضا؛ کرمی، شهاب و بارگاهی، رضا. (1392). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در نواحی شهری مطالعه موردی: نواحی شهری گرگان. فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، سال3، شماره9.

دشتی‌خویدکی، محمدحسن؛ کمالی‌زارچ، محمود؛ محمدی‌احمدابادی، ناصر؛ حسینی، حیدر. (1399). مقایسه کیفیت زندگی در بین کارگران فعال و غیرفعال. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، ۲۸ (۸):۲۹۶۰-۲۹۷۰.

ربانی خوراسگانی، علی؛ کیانپور، مسعود. (1386). «مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی : مطالعه اصفهان»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش4: 67-108.

رشیدی، معصومه؛ عبادی، عباس؛ فتحی‌آشتیانی، علی؛ نوبهار، منیر؛ حاجی‌امینی، زهرا. (1395). مقایسه کیفیت زندگی بازنشستگان در کارکنان درمانی و اداری یکی از مراکز آموزشی و درمانی تهران. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت. ۱۳۹۵; ۶ (۱) :۱-۷.

سلیم زاده، حمیده؛ افتخار، حسن؛ ابوالقاسم پور،  رضا و مقیم بیگی، عباس. (1386). اشتغال مجدد بازنشستگان و شاخص های کیفیت زندگی رفاه اجتماعی، دوره7، شماره 26، صص 287- 298.

فرزانه، سیف الله و علیزاده، سمیه. (1392). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت اجتماعی سالمندان شهر بابل. فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی و فرهنگی، دوره2، شماره1، صص 183- 202.

کریمیان‌آبدر، بتول؛ کریمی‌افشار، عشرت. (1400). بررسی رابطه بین تاب‌آوری با کیفیت زندگی و امید به زندگی مادران کودکان ناشنوا. مجله پرستاری و مامایی، ۱۹ (۱۱):۸۹۶-۸۸۸.

کسانی، عزیز؛ منتی، رستم؛ منتی، والیه؛ شجاع، محسن و میر بلوچ زهی، علی. (1393). بررسی عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با کیفیت زندگی در سالمندان شهر ایلام. مجله علوم پزشکی صدرا، دوره2، شماره3، صص 235- 244.

کشاورز، حسین؛ اسکندری، ناهید؛ قنبریان، الهه؛ انیسی، جعفر؛ راهنجات، امیرمحسن. (1396). نقش متغیرهای جمعیت شناختی و سلامت روان در کیفیت زندگی بازنشستگان نیروهای مسلح. پرستار و پزشک در رزم. ۱۳۹۶; ۵ (۱۷) :۴۶-۵۴.

مالک، معصومه، حسنخانی، هادی، درویش پور کاخکی، علی، اصغری جعفرآبادی، محمد، منصوری آرانی، محمدرضا، محمدنژاد سارا.(1395). کیفیت زندگی و ارتباط آن با ویژگی‌های فردی، اجتماعی، اقتصادی و سلامتی بازنشستگان شهر تبریز. نشریه پژوهش پرستاری ایران ۱۳۹۵; ۱۱ (۱) :۴۱-۳۴

معتمدی, عبدالله؛ اعظمی، یوسف؛ رستمی، مسعود و جلاوند، محمد. (1399). کیفیت زندگی در بازنشستگی: نقش ویژگی‌های شخصیتی، راهبردهای مقابله‌ای و نگرش مذهبی. فصلنامه روانشناسی پیری، دوره 6، شماره3، صص 205- 217.

موسوی، مرضیه و مصطفایی، اقدس. (1390). تحلیل کیفیت زندگی سالمندان بازنشسته شهر تهران (با تاکید بر حمایت‌های اجتماعی رسمی‌و غیررسمی)، فصلنامه برنامه ریزی و رفاه اجتماعی، دوره 2، شماره7، صص 137- 164.

Berninger, A., Webber, M. P., Weakley, J., Gustave, J., Zeig-Owens, R., Lee, R., ... & Prezant, D. J. (2010). Quality of life in relation to upper and lower respiratory conditions among retired 9/11-exposed firefighters with pulmonary disability. Quality of Life Research, 19, 1467-1476.

Fumincelli, L., Mazzo, A., Martins, J. C. A., & Mendes, I. A. C. (2019). Quality of life and ethics: A concept analysis. Nursing Ethics, 26(1), 61–70. https://doi.org/10.1177/0969733016689815

Gerasimoula, K., Lefkothea, L., Maria, L., Victoria, A., Paraskevi, T., & Maria, P. (2015). Quality of life in hemodialysis patients. Materia socio-medica, 27(5), 305.

Holopainen, A., Siltanen, H., Pohjanvuori, A., Mäkisalo-Ropponen, M., & Okkonen, E. (2019). Factors Associated with the Quality of Life of People with Dementia and with Quality of Life-Improving Interventions: Scoping Review. Dementia, 18(4), 1507–1537. https://doi.org/10.1177/1471301217716725

Jiménez-Aguilera, B; Baillet-Esquivel, L.E; Ávalos-Pérez, F; Campos- Aragón, L. (2016). Dependencia funcional y percepción de apoyo familiar en el adulto mayor, Atención Familiar, 23 (4) (2016), pp. 129-133

Moradi, F., Tourani, S., Ziapour, A., Abbas, J., hematti, M., Moghadam, E. J., Aghili, A., & Soroush, A. (2020). Emotional Intelligence and Quality of Life in Elderly Diabetic Patients. International Quarterly of Community Health Education. https://doi.org/10.1177/0272684X20965811

Santana-Berlanga, N.R; Porcel-Gálvez, A. M; Botello-Hermosa, A; Barrientos-Trigo, S. (2020). Instruments to measure quality of life in institutionalised older adults: Systematic review, Geriatric Nursing, https://doi.org/10.1016/j.gerinurse.2020.01.018.

Sun, R; Karaca, Z; Wong, HS. (2018). Trends in Hospital Emergency Department Visits by Age and Payer, 2006-2015. HCUP Statistical Brief 238. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. Retrieved from; www.hcup-us.ahrq.gov/reports/statbriefs/sb238-Emergency-Department-Age-Payer-2006-2015.pdf.

World Health Organization, WHO Interim report. (2015). People-centred and integrated health services: an overview of the evidence (WHO/HIS/SDS/2015.7). Retrieved from: http://www.who.int/servicedeliverysafety/areas/people-centred-care/evidence-overview/en/

1.       Berninger, A., Webber, M. P., Weakley, J., Gustave, J., Zeig-Owens, R., Lee, R., & Prezant, D. J. (2010). Quality of life in relation to upper and lower respiratory conditions among retired 9/11-exposed firefighters with pulmonary disability. Quality of Life Research, 19, 1467-1476


2. .2.       Dashti Khovidaki, M; Kamalizarch, M; Mohammadi Ahmadabadi, N;  & Hosseini, H. (2019). Comparison of quality of life among active and inactive workers. Scientific Research Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, Yazd, 28 (8):2960-2970.


3. 3.       Epley, D, & Menon, M. (2008). A Method of Assembling Cross sectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators Research, Vol. 88, No, 2, PP. 281–296.


4. Esmaili, R; & Ismaili, M. (2018). Quality of life of the elderly: a meta-composite study, Research in Religion and Health, Volume 4(2): 105-116.

5.       Farzaneh, S; & Alizadeh, S. (2012). Investigating the social factors affecting the social health of the elderly in Babol city. Social and Cultural Development Studies Quarterly, Volume 2, Number 1, pp. 183-202.

6.       Fumincelli, L., Mazzo, A., Martins, J. C. A., & Mendes, I. A. C. (2019). Quality of life and ethics: A concept analysis. Nursing Ethics, 26(1), 61–70. https://doi.org/10.1177/0969733016689815

7.       Gerasimoula, K., Lefkothea, L., Maria, L., Victoria, A., Paraskevi, T., & Maria, P. (2015). Quality of life in hemodialysis patients. Materia socio-medica, 27(5), 305.

8.       Ghaffari, Gh; Karimi, A; & Nozari, H. (2011). The process of studying the quality of life in Iran. Social Studies and Research in Iran, 1(3): 107-134.

9.       Hakiminia, B; Porafkari, N;  & Ghaffari, D. (2016). Factors affecting the quality of life with an emphasis on social intelligence and social health (case study: Kermanshah city). Applied Sociology, 28(2): 163-178.

10.    Holopainen, A., Siltanen, H., Pohjanvuori, A., Mäkisalo-Ropponen, M., & Okkonen, E. (2019). Factors Associated with the Quality of Life of People with Dementia and with Quality of Life-Improving Interventions: Scoping Review. Dementia, 18(4), 1507–1537. https://doi.org/10.1177/1471301217716725

11.    Jafari Sani, F; Sharifabad, M; & Salari, M. (2021). Investigating the quality of life of caregivers (family) of patients undergoing hemodialysis. Journal of Nursing and Midwifery, 19 (11):929-920.

12.    Jiménez-Aguilera, B; Baillet-Esquivel, L.E; Ávalos-Pérez, F; Campos- Aragón, L. (2016). Dependencia funcional y percepción de apoyo familiar en el adulto mayor, Atención Familiar, 23 (4) (2016), pp. 129-133

13.    Karimian Abder, B; & Karimifshar, E. (2021). Examining the relationship between resilience, quality of life and life expectancy of mothers of deaf children. Journal of Nursing and Midwifery, 19 (11):896-888.

14.    Kasani, A; Menti, R; Menti, V; Shoja, M; & Mir Baloch Zahi, A. (2013). Investigating factors affecting social capital and its relationship with quality of life in the elderly of Ilam city. Sadra Journal of Medical Sciences, Volume 2, Number 3, pp. 235-244.

15.    Keshavarz, H; Eskandari, N; Qanbarian, E; Anisi, J; & Rahanjat, A. (2016). The role of demographic variables and mental health in the quality of life of armed forces retirees. Nurse and doctor in battle. 1396; 5 (17): 46-54.

16.    Khoshfar, Gh; Khajeh Shokohi, G; Kerami, Sh; & Bargahi, R. (2012). Investigating the relationship between social capital and quality of life in urban areas, a case study: urban areas of Gorgan. Quarterly Journal of Geographical Survey of Space, Year 3, Number 9.

17.    Malek, M, Hasankhani, H, Darvishpour Kakhki, A, Asghari Jafarabadi, M, Mansoori Arani, M; & Mohammad Nejad, S. (2015). Quality of life and its relationship with personal, social, economic and health characteristics of retirees in Tabriz city. Iran Nursing Research Journal 2015; 11 (1): 34-41

18.    Markides, Kyriakos S., Quality of Life. Borgatta, Edgar F. & Rhonola J. V. Montgomery(eds), (2000). Encyclopedia of Sociology. Vol. 4, McMillan Reference, U.S.A.

19.    Moradi, F., Tourani, S., Ziapour, A., Abbas, J., hematti, M., Moghadam, E. J., Aghili, A., & Soroush, A. (2020). Emotional Intelligence and Quality of Life in Elderly Diabetic Patients. International Quarterly of Community Health Education. https://doi.org/10.1177/0272684X20965811

20.    Motamedi, A; Azami, Y; Rostami, M; & Jalavand, M. (2019). Quality of life in retirement: the role of personality traits, coping strategies and religious attitude. Aging Psychology Quarterly, Volume 6, Number 3, pp. 205-217.

21.    Mousavi, M; & Mustafaei, A. (2011). Analysis of the quality of life of the retired elderly in Tehran (with emphasis on formal and informal social support), Planning and Social Welfare Quarterly, Volume 2, Number 7, pp. 164-137.

22.    Navabakhsh, M. (2011). The quality of urban life and some social factors affecting it in Kermanshah city, Urban Studies Quarterly, second year, third issue, summer 2013: 65-82.

23.    Rabbani Khorasgani, A; & Kianpour, M. (2007). "A proposed model for measuring the quality of life: Isfahan study", Journal of Faculty of Literature and Human Sciences, Vol. 4: 108-67.

24.    Rahimi, M. (2007). Investigating the relationship between family communication patterns and the quality of life of Shiraz secondary school students, Shiraz University master's thesis.

25.    Rashidi, M; Ebadi, A; Fathi Ashtiani, A; Nobahar, M; & Haji Amini, Z. (2015). Comparison of the quality of life of retirees in the medical and administrative staff of one of the educational and medical centers in Tehran. Health Promotion Management Quarterly. 1395; 6 (1): 1-7.

26.    Salimzadeh, H; ftekhar, H; Abulqasempour, R; & Moghim Beigi, Abbas. (2007). Re-employment of retirees and social welfare quality of life indicators, Volume 7, Number 26, pp. 287-298.

27.    Santana-Berlanga, N.R; Porcel-Gálvez, A. M; Botello-Hermosa, A; Barrientos-Trigo, S. (2020). Instruments to measure quality of life in institutionalised older adults: Systematic review, Geriatric Nursing, https://doi.org/10.1016/j.gerinurse.2020.01.018.

28.    Sun, R; Karaca, Z; Wong, HS. (2018). Trends in Hospital Emergency Department Visits by Age and Payer, 2006-2015. HCUP Statistical Brief 238. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. Retrieved from; www.hcup-us.ahrq.gov/reports/statbriefs/sb238-Emergency-Department-Age-Payer-2006-2015.pdf.

29.    Veenhoven, Ruut. (2007). Quality of Life Research, In 21th century Sociology: A Reference Handbook, Brynt, C.D. and Peck, D.L. (eds). Volume 2, chapter 7

30.    World Health Organization, WHO Interim report. (2015). People-centred and integrated health services: an overview of the evidence (WHO/HIS/SDS/2015.7). Retrieved from: http://www.who.int/servicedeliverysafety/areas/people-centred-care/evidence-overview/en/