بازنمایی دگرگونی خانواده ایرانی در جشنواره فیلم فجر 1380 -1395

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

رقیه محمدزاده ¹ ( دانشجوی دکتری ، گروه جامعه شناسی فرهنگی، واحد دهاقان ، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان ، ایران )
مقصود فراستخواه ² ( استاد، گروه برنامه ریزی آموزش عالی، مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، تهران ، ایران ( نویسنده مسئول ) m_farasathah@#yahoo.com )

تاریخ دریافت : 1399/05/26 تاریخ پذیرش : 1399/06/22 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: خانواده, ایدئولوژی, نشانه شناسی, جشنواره فجر, فیسک,

چکیده مقاله :

چکیده:هدف مقاله حاضر بررسی دگرگونی خانواده درمحتوای روایی جشنواره فیلم فجر از سال 1380-1395 می باشد. بدین منظور، درسنت روش کیفی و بهره گیری از نشانه شناسی فیسک (رمزگان اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک) 13 فیلم سینمایی برگزیده جشنواره با موضوع خانواده تحلیل و ارزیابی شد. براساس یافته های این پژوهش مؤلفه هایی مانند تعارضات بین نسلی، ناسازگاری فرزندان، تصویر مخدوش مردانگی، الگوهای نوین ارتباط مانند روابط فرازناشویی، تنش روابط زن و شوهر، فقدان روابط عاشقانه بین همسران، خانواده نا آرام، شیوع سرمایه های مبتنی برمصرف، نقش‌های حرفه‌ای زنان، اهمیت فضای مجازی، پدیداری خانواده های چندتکه و ناقص،کاهش اقتدار خانواده، بازنمودی از خانواده ی ایرانی است. به نظر می‌رسد در این فیلم‌ها، با تحولات عمیق خانواده مواجه می شویم که درگذار از سنت به مدرنیته دچار تعارضات اساسی و بنیادین است. خانواده بازنمایی شده در فیلم های برگزیده، خصلت های سنتی، مدرن و در برخی موارد، ویژگی تلفیقی دارد. در این آثار برخی از نقش های سنتی همچون نقش حمایتی زن در خانواده،تغییردر روابط-کارکرد و تعارضات اعضای خانواده، بررسی روابط فردی و خانوادگی، تحولات خانواده، تغییرفرهنگ حاکم برخانواده و نقش های خانوادگی دراین تولیدات بازنمایی شده است. هم چنین نتایج نشان می دهد ضمن کاهش کارکرد اقتصادی-حمایتی خانواده بعد مصرفی آن فزایش یافته است. ارزش های عمده مطرح شده در فیلم ها تصویرگر فرهنگ و ارزش‌های غالب در سطح گفتمان های مرتبط با خانواده است که ازطریق گسترش آن، می توان درک مخاطبان را در خصوص کارکرد وساختار خانواده، و ضرورت وجودی این نهاد مهم، متحول و متفاوت نمود.

چکیده انگلیسی:

AbstractThe purpose of this article is to study the transformation of the family in content of the Fajr film festival from 2001-2015.Therefore, using the qualitative method(Fisk semiotics), 13 selected films of the festival with the theme of family were analyzed and evaluated. Based on the findings, components such as intergenerational conflicts, child incompatibility, distorted image of masculinity, new patterns of relationships such as extramarital affairs, marital tension, lack of romantic relationships in family, restless family, prevalence of consumption-based capital, Women's careers, the importance of cyberspace, the emergence of fragmented and incomplete families, the decline of family authority, is a representation of the Iranian family.In these films, we seem to encounter profound family transformations in which there is a fundamental conflict between the transition from tradition to modernity. The family represented in the selected films has traditional, modern, and in some cases, integrated features.Some traditional roles such as the supportive role of women in the family, changes in relationship-function and conflicts of family members, study of individual and family relationships, family developments, changes in the dominant culture in the family and roles are represented in these productions. The results also show that while reducing the economic-supportive function of the family, its consumption dimension has increased. The major values presented in the films reflect the prevailing culture and values at the level of family-related discourses, through the extension of which the audience's understanding of the functioning and structure of the family and the necessity of this institution can be transformed.

منابع و مأخذ:

1. آزاد ارمکی، تقی، (1390)، جامعه شناسی خانواده ایران، تهران: انتشارات سمت


2. آقا بابایی،احسان(1395) تحلیل روایت چگونگی بازنمایی خانواده در سینمای ایران،مجله جامعه شناسی ایران، دوره 16،شماره 8،صص 115-136.


3. آقابابایی،احسان،خادم الفقرایی،مهوش(1395) بازنمایی روابط درونی خانواده در پنج فیلم سینمای دهه 1380 ایران، مجله زن در فرهنگ و هنر، دوره 8،شماره 2صص171-192.


4. استوری، جان، (1386 ) مطالعات فرهنگی دربارة فرهنگ عامه، ترجمة حسین پاینده، تهران: نشر آگه


5. بدوی،فاطمه،بلخاری،حسن،میرخانی،عزت السادات(1390) بررسی روابط همسران در فیلم های سینمایی ایران 1378-1388، پژوهش زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،سال دوم،شماره اول،صص1-24.


6. برناردز، جان (1392)، درآمدی به مطالعات خانواده. ترجمه حسین قاضیان. تهران، نی.


7. بشیر،حسین،اسکندری،علی(1392) بازنمایی خانواده ایرانی در فیلم سینمایی یه حبه قند، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره ششم،شماره2،صص143-161.


8. راودراد، اعظم (1388 )نقش برنامه های دینی و غیردینی تلویزیون در افزایش یا کاهش دینداری ، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره ی دوم،ش:6.


9. سلطانی،مهدی،پاکزاد،احمد(1395) بازنمایی طلاق در سینمای دهه هشتاد، مطالعات فرهنگ –ارتباطات،سال 17،شماره33،صص79-107.

10. صادقی فسایی،عرفان منش،ایمان(1395) واکاوی مسائل اجتماعی  نوظهور در روابط نظارتی والدین و نوجوانان با توجه به فنّاوری های جدید،راهبرد فرهنگ سال دوازدهم ، شماره ۴۸، 69 - 100

11. فیسک،جان(1386)درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمه مهدی غبرایی،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی ، دفترمطالعات و توسعه رسانه ها.

12. گیدنز،آنتونی(1394) چکیده آثار آنتونی گیدنز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر ققنوس، چاپ دوم.

13. لبیبی،محمدمهدی(1392)، خانواده در قرن بیست و یکم از نگاه جامعه شناسان ایرانی و غربی، تهران: نشرعلم.

14. لبیبی،محمدمهدی(1392)، نگرشی نوین به تحول ارزش‌ های خانوادگی در ایران، پرونده ماه، شماره 64، صص 32-37.

15. مهدی زاده، سید محمد   (1387)رسانه و بازنمایی،تهرانکدفتر مطالعات و توسعه رسانه ها.

16. هرست،هاوس(1394)بازنمایی و صدق،ترجمه امیر نصری،تهران:فرهنگستان هنر.

17. هال،استوارن(1391) معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه احمد گل‌محمدی،تهران: نشر نی، چاپ اول

18. هرست،هاوس(1394)بازنمایی و صدق،ترجمه امیر نصری،تهران:فرهنگستان هنر.

1. 19.  

20. Mast,G.,Cohen,M.& Braudy,L. (1992).Film Theory and Criticism.New York: Oxford University Press.

21. Comolli, J. &Narboni,j.(1992).Cinema,Ideoology,Criticism.In Mast, G.& Cohen,M.& Braudy,L.(ed)Film Theory and Criticism,Oxford University Press.

22. Blaser,Jone(1999),No Place for a woman:The family in Film Noir

23. Clayton Clark,Caroline.(2008),Film families:The portrayal of the family in teen films from 1980 to 2007,Master thesis of Art,Brigham yoing University.

24. J. Ferguson, Christopher (2009),The Public health risks of media violence: A meta-analytic review, The journal of Pediatrics, Volume 154,Issue5.May 2009,pages 759-763

25. G. Fukkink, Ruben, “Video feedback in widescreen:A meta-analysis of family programs, Clinical Psychology Review,volume 28,Issue6,Julay 2008.pages 904-916.

26. Maltezos,Chris steve, )2011) “The return of the 1950’s nuclear family in films   of the 1980’s”, university of south Florida  

27. Van Dijk, T.A. (2001). Multidisciplinary CDA: A plea for diversity. In methods of Critical Discourse Analysis. (eds.), Wodak R. and M. Mayer, London: Sage Publications.