مقایسه عملکرد و شاخص‌های فیزیولوژیک رشد و نمو ارقام کنجد در شرایط استفاده از منابع کودهای شیمیایی و بیولوژیک پتاسیم

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

حمید مدنی ¹ (دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک)
بهزاد ثانی ² (عضو هیات علمی گروه زراعت دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس، تهران، ایران.)
حمید قلی‌پور ³ (کارشناس زراعت سازمان کشاورزی استان مرکزی، اراک، ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/09/24 تاریخ پذیرش : 1396/11/20 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: شاخص سطح برگ, سرعت رشد گیاه, میزان جذب خالص, سرعت رشد نسبی کنجد,

چکیده مقاله :

این پژوهش به منظور مقایسه عملکرد دانه و شاخص های مختلف فیزیولوژیک رشد و نمو سه رقم کنجد بومی ایران در پاسخ به استفاده از منابع کود شیمیایی سولفات پتاسیم و کود بیولوژیک پتاس در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. فاکتور کود پتاسیم شامل چهار سطح کاربرد کود شیمیایی سولفات پتاسیم بر اساس آزمون خاک به عنوان شاهد، کاربرد کود بیولوژیک باکتریایی Bacillus circulans L.، باکتری Bacillus megatherium L. و ترکیب هر دو گونه باکتری و فاکتور ارقام کنجد شامل سه رقم اولتان، یکتا و دشتستان 2 بودند. نمونه برداری ها به صورت تخریبی از 30 روز تا 105روز پس از کاشت با فواصل هر 15روز یک بار انجام پذیرفت. محاسبه میزان شاخص سطح برگ و وزن خشک بوته نیز برای هر مرحله از نمونه برداری انجام و محاسبه میزان سرعت رشد گیاه، میزان جذب خالص و سرعت رشد نسبی گیاه تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که رقم یکتا با میانگین 62/18گرم در بوته بالاترین عملکرد دانه را تولید کرد و رقم اولتان از نظر سرعت رشد برتری نسبی خود را نشان داد. رقم اولتان نسبت به رقم یکتا عملکرد دانه کمتری تولید نمود. این رقم همچنین، از نظر روند رشد و نمو نسبت به دو رقم یکتا و دشتستان کاملاً متفاوت بود. از طرف دیگر واکنش ارقام کنجد نسبت به کاربرد باکتری های محلول کننده پتاسیم کاملاً مغایر بود به طوری که، باکتری Bacillus circulans L. بیشترین تغییرات را در تولید دانه نشان داد. در این بررسی استفاده از پتاسیم توانست تا 90 روز پس از کاشت سرعت رشد کنجد را تحریک کند.

چکیده انگلیسی:

To compare the yield and physiological growth indices of three Iranian sesame cultivars under the application of chemical and biological potassium fertilizers a pot experiment was conducted in the summer of 2015 in greenhouse. This study was performed as factorial arrangement based on a randomized complete block design with three replications. The potassium fertilizer application, based on soil test, was in four levels (K1:K2SO4 50%, K2: Bacillus circulans L., K3: Bacillus megatherium L. and K4: KSB1+KSB2 and three sesame cultivars used were Ultan, Yekta and Dashtestan 2. The plant samples were taken from 30 to 105 days after sowing with 15 days intervals. LAI, TDM, CGR, NAR and RGR were measured during the different growth stages. The results showed that the Yekta cultivar produced the highest seed yield (18.62 g.plant-1). Ultan produced highest growth rate as compared to the other cultivars. Furthermore, it responded differently to the application of biologic KSB1 fertilizer as compared to the other treatments and cultivars. KSB1 improved and accelerated plant growth rate at 90 days after sowing. While, the use of chemical potassium sulfate, KSB2 and combined application of Bacillus circulans L. with KSB1 and 2 improved growth 105 days after sowing.

منابع و مأخذ:

• · Abdo Fatma, A., and N.A. Anton. 2009. Physiological response of sesame to soil moisture stress and potassium fertilization in sandy soil. Fayoum Journal of Agricultural Research and Development. 23(1): 88-111.


• · Ali E.A. 2002. Response of sesame crop (Sesamum indicum L.) to nitrogen and PK fertilizers. Proc. 27^th International Conference for Statistics, Computer Science and its Applications, Cairo Univ. April 2002, 297-309.


• · Boghdady Rania, M.S., M.A. Nassar, and F.A. Ahmed, 2012. Response of sesame plant (Sesamum orientale L.) to treatments with mineral and bio-fertilizers. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 8(2): 127-137


• · Dubey, R.C., D.K. Maheshwari, V. Kumar, and R.R. Pandey. 2012. Growth enhancement of Sesamum indicum L. by rhizosphere-competent Azotobacter chroococcum AZO2 and its antagonistic activity against Macrophomina phaseolina. Phytopathology and Plant Protection. 45: 437-454.


• · El-Habbasha, S.F., M.S. Abd El-Salam, and M.O. Kabesh. 2007. Response of two sesame varieties (Sesamum indicum L.) to partial replacement of chemical fertilizers by bio-organic fertilizers. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 3(6): 563-571.


• · El-Kramany, M.F., M.K.A. Ahmed, A.A. Bahr, and M.O. Kabesh. 2000. Utilization of biofertilizer in field crop production. 13-Effect of organic manuring, chemical and biofertilizers on yield and nutrient content of sesame grown in newly reclaimed soil. Egypt Journal of Applied Science. 15(11): 137-155.


• · Fageria, N.K., and L. Stone. 2006. Physical chemical biological changes in the rhizosphere and nutrient availability. Journal of Plant Nutrition. 29: 1327-1356.


• · Fang sheng, X., and L. Yan He. 2006. Solubilization of potassium-bearing minerals by wild-type strain of Bacillus edaphicus and its mutants and increased potassium uptake by wheat. Canadian Journal of Microbiology. 52: 66-72.


• · Fang sheng, X., and W.Y. Huang. 2002. Study on the conditions of potassium release by strain NBT of silicate bacteria sciatica. Agricultura Sinica. 35: 673-677.


• · Ghosh, D.C., and M. Mohiuddin. 2000. Response of summer sesame (Sesamum indicum L.) to biofertilizer and growth regulator. Agricultural Science. 20(2): 90-92.


• Hafiz S. I. and M. A. S. El-Bramawy. 2012. Response of sesame (Sesamum indicum L.) to phosphorus fertilization and spraying with potassium in newly reclaimed sandy soils. International Journal of Agricultural Science Research.1(3):34-40.


• · Hassan, H.R., M.A. Dalia, and M.H.A. Abou-Bakr. 2006. Effect of mineral and biofertilizers on growth, yield components, chemical constituents and anatomical structure of moghat plant (Glossostemon bruguieri Desf.) grown under reclaimed soil conditions. Journal of Agricultural Science. 31(3): 1433-1455.


• · Hu, X.F., J. Chen, and J.F. Guo. 2006. Two phosphate and potassium solubilizing bacteria isolated from Tiannumountain, Zhejiang, China. World Journal of Microbiology and Biotechnology. 22: 983- 990.


• · Kalaiselvan, P., K. Subramanian, and T.N. Balasubramanian. 2000. Effect of split application of N and K on the growth, yield attributes and yield of sesame. Sesame and Safflower Newsletter. 17: 1-3.


• · Karimi, M., and M. Azizi. 2004. Crop growth analysis. Mashad Jahad Daneshgahi Press. 111p. (In Persian).


• · Keshavarz Zarjani, J. 2001. Screening of potassium solublizing bacteria from soil and its effects on potassium absorption in tomato plant. MS Thesis in Soil Science. Tabriz University. (In Persian).


• · Kumar, S., P. Pandey, and D.K. Maheshwari. 2009. Reduction in dose of chemical fertilizers and growth enhancement of sesame (Sesamum indicum L.) with application of rhizospheric competent Pseudomonas aerugionsa LES 4. European Journal of Soil Biology. 45: 334-340.


• · Malakouti, M.J., A. Shahabi, and K. Bazargan. 2005. Potassium in Iran agriculture. Sana Press, 292p.


• · Narthanam, B. 2007. Solubilization of potassium containing minerals by bacteria and their effect on plant growth. World Journal of Agricultural Science. 3: 350-355.


• · Papari Moghadam Fard, A., and M.J. Bahrani. 2004. Effect of nitrogen utilization and plant density on some sesame agronomic characteristics. Iranian Agricultural Science Journal. 6: 129-135. (In Persian).


• · Rajasree R., and V.S. Harikumar. 2016. Endomycorrhizal Association in Sesame. Effects on Growth and Nutrition. Anchor Academic Publishing. 200 pages.


• · Sabannavar, S.J., and H.C. Lakshman. 2009. Effect of rock phosphate solubilization using mycorrhizal fungi and phosphobacteria on two high yielding varieties of Sesamum indicum L. World Journal of Agriculture Sciences. 5(4): 470–479.


• · Shehu, H.E., J.D. Kwari, and M.K. Sandabe. 2010. Effects of N, P and K fertilizers on yield, content and uptake of N, P and K by sesame (Sesamum indicum L.). International Journal of Agriculture Biology. 12(6): 845-850.


• · Sugumaran, P., and B. Janarthanam. 2007. Solubilization of potassium containing minerals by bacteria and their effect on plant growth. World Journal of Agricultural Science. 3: 350-360.