بررسی پایداری عملکرد دانه ارقام و لاین های امیدبخش گندم نان مناطق سرد با استفاده از آماره های مختلف پایداری
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
علیرضا تاری نژاد
1
(دانشیار گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران)
میرسعید عابدی
2
(عضو هیئت علمی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی، تبریز، ایران)
کلید واژه: سازگاری, گندم, تجزیه امی, روش جی جی ای بای پلات,
چکیده مقاله :
به منظور بررسی پاسخ ارقام و لاین های مختلف گندم نسبت به شرایط متفاوت محیطی و تعیین پایداری عملکرد دانه، آزمایشی با استفاده از ده رقم و لاین امیدبخش گندم نان مناطق سردسیر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی از پاییز 1388 به مدت چهار سال زراعی به اجرا درآمد. نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که بین محیط ها، ژنوتیپ ها و اثرمتقابل ژنوتیپ و محیط اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% وجود دارند. با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ با محیط، تجزیه پایداری با استفاده از روش های مختلف از جمله روش های غیرپارامتری رتبه ای، واریانس محیطی رومر، ضریب تغییرات محیطی، اکووالانس ریک، واریانس شوکلا، ابرهارت راسل، ضریب تشخیص پنتوس، گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری، ارزش پایداری امی و GGE biplot انجام شدند تا پایدارترین و پرمحصول ترین ارقام شناسایی شوند. در کل، نتایج حاصله از انجام روش های مختلف تجزیه پایداری نشان داد که ژنوتیپ های شماره 9 (رقم میهن)، شماره 7 (Gaspard/Attila) و 1 (Shi#4414 /Crow” s “//Kvz/6/1-68-120/5/Gds/4/Anza..) به ترتیب با میانگین عملکرد 7.36، 7.12 و 7.12 تن در هکتار پایدارترین و پرمحصول ترین ارقام بوده و قابل توصیه به زارعین منطقه جهت کشت در مناطق سرد استان آذربایجان شرقی و یا استان های همجوار با شرایط آب و هوایی مشابه می باشند. روش گزینش همزمان در مقایسه با سایر روش های مختلف تجزیه پایداری، عمدتاً ارقام پرمحصول را به عنوان رقم پایدار معرفی می نماید. بنابراین، از این لحاظ دارای اشکال می باشد. همچنین پارامترهای پایداری ضریب تغییرات محیطی و واریانس محیطی رومر در معرفی ارقام پرمحصول با مشکل مواجه است. زیرا، ژنوتیپ های با عملکرد بالا از طریق این شاخص ها از پایداری کمتری برخوردار هستند.
This study was conducted to determine the yield stability of 10 cold region bread wheat genotypes, using a randomized complete block design with 3 replications for 4 years (2009-2013) at the Agricultural and Natural Resources Research Center of East Azerbaijan, Iran. Combined analysis of variance showed significant differences (p<%1) among genotypes, environments and their interactions (GxE). Thus, stability analyses were carried out using non- parametric rank, environmental Roemer variance, environmental CV, Wrick’s ecovalence, stability variance of Shukla, Eberhurt and Russell, Penthus coefficient of determination, simultaneous selection, AMMI and GCE biplot methods. Results of stability analyses through different methods showed that Mihan cultivar, promising lines of 7 (Gaspard/Attila) and 1 (Shi#4414 /Crow” s “//Kvz/6/1-68-120/5/Gds/4/Anza) with 7.36 , 7.12 and 7.12 t/ha respectively were the most stable and high yielding genotypes and thus can be cultivated in East Azerbaijan and some other similar climatic conditions. Among different methods of stability analyses, simultaneous selection was problematic in introducing stable and high potential genotypes, because it introduces mainly the cultivars with highest yields as stable ones. Environmental Roemer variance and environmental CV, also, introduce the cultivars with lowest yields as stable ones.
