تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های سیب زمینی حاصل از پرتوتابی با اشعه گاما در رقم کایزر

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

داود حسن پناه ¹ ( استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران )
مسعود رحیمی ² ( عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته‌ای کرج، ایران )
سیروس ودادی ³ ( عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته ای کرج، ایران )

تاریخ دریافت : 1393/01/16 تاریخ پذیرش : 1394/03/06 تاریخ انتشار : 1394/05/01

کلید واژه: تنوع ژنتیکی, Solanum tuberosum, پرتوتابی, تجزیه عامل‌ها,

چکیده مقاله :

این پژوهش به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ های سیب زمینی حاصل از پرتوتابی با اشعه گاما در رقم کایزر برای برخی صفات کمّی و رنگ گوشت غده، در پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته ای کرج، شرکت به پرور سبلان اردبیل و ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در طی سال های 1391 و 1392 اجرا گردید. پس از پرتوتابی گیاهچه ها با دز 25 گری اشعه گاما، سه نسل در محیط MS واکشت گردیده و سپس به گلخانه انتقال داده شدند. تعداد 3000 گیاهچه در گلدان های پلاستیکی 10×10 سانتی متر محتوی پیت ماس میکسکار و پوکه معدنی به نسبت 1:1 در گلخانه کشت شدند. از 3000 گیاهچه پرتوتابی شده، تعداد 175 ژنوتیپ با 1424 عدد مینی تیوبر به وزن 4821.7 گرم با شدت گزینش 8.5 درصد انتخاب گردیدند. میانگین تعداد و وزن مینی تیوبر در بوته به ترتیب برابر 8.14 عدد و 27.55 گرم و در شاهد 4 عدد و 17.40 گرم بودند. در سال 1392، ژنوتیپ های انتخابی به همراه شاهد (ارقام کایزر و آگریا) بر اساس طرح آماری آگمنت کشت و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ کلیه صفات مورد مطالعه، اختلاف معنی داری وجود دارد. عملکرد غده در والد (رقم کایزر) 27.42 تن در هکتار و در ژنوتیپ ها بین 60-3 تن در هکتار، تعداد و وزن غده در بوته در والد، 555 گرم و 6 عدد و در ژنوتیپ ها 1200-60 گرم و 28-2 عدد مشاهده شدند. صفات عملکرد غده، تعداد و وزن غده در بوته، متوسط وزن غده و تعداد ساقه اصلی در بوته دارای تنوع بالایی بودند. در تجزیه عامل ها، 3 عامل مستقل از هم مجموعاً 83.07 درصد از تنوع را توجیه نمودند. عامل اول، عملکرد و اجزای آن (صفات عملکرد غده، تعداد و وزن غده در بوته)، عامل دوم، یکنواختی غده (صفت متوسط وزن غده) و عامل سوم، ساختار بوته (صفات ارتفاع بوته و تعداد ساقه اصلی در بوته) نام گذاری شدند. ژنوتیپ های انتخابی (به تعداد 46 ژنوتیپ) دارای عملکرد غده بالا، تعداد و وزن غده در بوته بیشتر، غده های یکنواخت، عمق چشم سطحی و رنگ پوست و گوشت غده زرد تا زرد تیره بودند.

چکیده انگلیسی:

This research was performed to evaluate genetic diversity for some quantitative traits and tuber flesh color of potato genotypes irradiated with gamma ray of Caesar cultivar, at the Agricultural Nuclear Research Institute of Karaj, Ardabil Behparvar Sabalan Company and Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Station during 2012 and 2013. The plantlets were irradiated with gamma rays at dose of 25 Gy. The plantlets were sub-cultured three cycles in MS culture and then were transferred to the greenhouse. The 3000 plantlets were planted in plastic pots 10×10 cm with Mikskaar peat-moss and punce (1:1 v/v) in the greenhouse. From 3000 plantlets irradiated belonging to 175 genotypes, 1424 mini-tubers waghed 4821.7 g, were selected with selection intensity of 5.8%. Mean minituber numbers and their weights per plant of genotypes were 8.14 and 27.55 grams and in that of control were 4 and 17.4 grams respectively. The selected genotypes along with control (Caesar and Agria cultivars) were planted in an augmented design in 2013. The ANONA results showed that there were significant differences among genotypes for all traits under study. The tuber yield in parental genotypes was 27.42 ton.ha-1 and in genotypes 3-60 ton.ha-1, number of tubers and their weight per plant in parental genotypes were6 and 555 g. and in genotypes 2-28 and 60-1200 g. respectivly. The tuber yield, tuber number and weight per plant, tuber average weight and main stem number per plant had high diversity. In factor analysis, three independent factors explained 83.07% of the total variation. These factors were: 1- yield and its components (tuber yield, tuber number and weight per plant) as the first factor, 2- the tuber uniformity (average tuber weight) as the second factor, and 3- plant structure (p) and height and number of main stems per plant)as the third factor. The selected genotypes (46 genotypes) possessed higher tuber yields, tuber numbers and weight per plant, tuber uniform, shallow eye depth, skin and flesh color of yellow to dark yellow.