بررسی رابطه مفهوم حریم زنانه با آفرینش فضای ورودی در معماری ایران

محورهای موضوعی : زن و خانواده

سحر طوفان ¹ ( دانش آموخته دوره دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران )

تاریخ دریافت : 1394/11/12 تاریخ پذیرش : 1394/11/12 تاریخ انتشار : 1390/10/01

کلید واژه: زن, حریم, معماری ایران, فضای ورودی,

چکیده مقاله :

هدف از انجام این تحقیق توجه عمیق به مفهوم محرمیت و جایگاه زنان در ارتباط با آفرینش فضای ورودی در معماری ایران است. روش تحقیق اتخاذ شده در این نوشتار، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر بررسی الگوها از طریق نمونه های معماری است. جامعه آماری شامل مدارک، نقشه ها و تصاویر از معماری سنتی خانه های ایرانی در اقلیم های متنوع آب و هوایی بوده و نمونه ها به صورت تصادفی انتخاب شده اند. نمونه های معماری مطالعه شده، نمونه های شناسنامه دار خانه های سنتی، مورد تأیید و ثبت شده ارگان های معتبر از جمله مرکز اسناد میراث فرهنگی و بایگانی نقشه ها در دانشکده های معماری می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات معماری از طریق مدل سازی با نرم افزار اتوکدAuto-Cad)) وکنترل شاخص های فضایی با تدوین نمودارهای مربوطه انجام شده است. از مهمترین یافته های این پژوهش می توان به رابطه تنگاتنگ سلسله مراتب محرمیت در شکل گیری کالبد فضای ورودی، رابطه بسیار قوی بین ارزش زن و خلق آثار هنری با ابعاد زیبایی شناسانه و کاربردی فضای ورودی خانه های سنتی، همچنین ارتباط اهمیت اجتماعی زنان با تدوین مکان ورودی اشاره کرد. اصلی ترین نتیجه گیری از تحقیق در عبارت "استحاله هنر معماری اسلامی با مفاهیم متعالی دین اسلام و حرمت زنان" خلاصه می شود.

چکیده انگلیسی:

The aim of this paper is to deeply pay attention to the relationship between the concept of confidence and women position with creation of entrance space in Iranian architecture. The research method used is "descriptive – analytical study" method based on investigating patterns of architectural cases. The statistical population included all information, documents, plans and pictures of traditional houses at various climates in Iran, and the samples were selected randomly. All case studies are identified traditional houses, all confirmed and registered by valid organs, such as document center of cultural heritage and archives of architecture faculty. Architectural data were analyzed by modeling with Auto-Cad system, controlled with space standards, and then by drawing graphs and diagrams. Important results of this research are hierarchy of confidentiality about creation of entrance space, the strong relationship between women's worth with artistic and functional entrancing at traditional houses, as well as the relation of women's social significance and entrance place architecture. The main conclusion is the "transformation of Islamic art and architecture in the exalted concepts of Islam and respect for women."  

منابع و مأخذ:

منابع فارسی:

-   ابوضیا، فرهاد و قزلباش، محمدرضا (1364)، "الفبای کالبد خانه سنتی یزد"، وزارت برنامه و بودجه، تهران

-   اردلان، نادر، بختیار، لاله (1380)،"حس وحدت"، ترجمه شاهرخ، حمید، نشر خاک؛ اصفهان

-   اعوانی، غلامرضا (1370)، مقالة: "هنر دینی و نسبت آن با هنر جدید"، مجلة سوره، تابستان 1370، ص 139-149

-   اعوانی، غلامرضا (1375)،"حکمت و هنر معنوی"  انتشارات گروس؛ تهران

-   اولیاء، محمدرضا(1376)، " مقدمه ای بر نیایش و آفرینش فضا" مجموعه مقالات همایش معماری مسجد؛ گذشته، حال، آینده، دانشگاه هنر-دانشکده پردیس اصفهان، صفحات54-39

-   ایرانمنش، محمد(1376)،" نقد اصول گرایانه شیوه های نگرش به معماری مسجد" مجموعه مقالات همایش معماری مسجد؛ گذشته، حال، آینده، دانشگاه هنر- دانشکده پردیس اصفهان، صفحات72-55

-   بورکهارت، تیتوس(1381)،" هنر مقدس، اصول و روش ها، "  ترجمه ستاری، جلال، سروش، چاپ سوم؛ تهران

-   بورکهارت، تیتوس(1376)،"مبنای هنر معنوی، مجموعه  مقالات روح هنر اسلامی"، ترجمه نصر، سیدحسین، سازمان تبلیغات، چاپ دوم صفحات51-61

-   سلطان زاده، حسین (1384)، "فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران" دفتر پژوهش های فرهنگی. تهران

-   سلطان زاده، حسین (1376)، " تبریز خشتی استوار در معماری ایران" دفتر پژوهش های فرهنگی. تهران

-   سلطان زاده، حسین (1385)، " فضای شهری در بافت های تاریخی ایران" دفتر پژوهش های فرهنگی. تهران

-   عرفانیان، جواد (1376) " رابطه بین صورت و ماده در فرآیند شکل گیری مسجد" مجموعه مقالات همایش معماری مسجد؛ گذشته، حال، آینده، دانشگاه هنر- دانشکده پردیس اصفهان، صفحات 306-287

-   نصر، سید حسین (1380)، " معرفت و معنویت" ترجمه رحمتی، انشاءا...، دفتر پژوهش و نشر سهروردی؛ تهران

-   نصر، سید حسین (1375)، ًهنر و معنویت اسلامی ً، ترجمه رحیم قاسمیان، دفتر مطالعات دینی هنر؛ تهران

-   نوایی، کامبیز (1376)، "مسجد تمثال انسان کامل" مجموعه مقالات همایش معماری مسجد؛ گذشته، حال، آینده، دانشگاه هنر –دانشکدهپردیس اصفهان، صفحات 680-661

 

 

منابع عربی:

-   قرآن

-   مکارم الاخلاق، حسن بن فضل طبرسی، اعلمی، بیروت، چاپ ششم، 1392 هـ. ق.

-   مجلسی، علامه محمدباقر " بحارالانوار، ج 97".

-   کلینی، ثقه الاسلام محمدبن یعقوب، " اصول کافی" ، ج3