مقایسه اثربخشی برنامه توانمندسازی شغلی مبتنی بر الگوی چند محوری با نظریه رشدی بر کاهش تعارض متقابل کار- خانواده و نشانگان فرسودگی شغلی (مطالعه موردی: دانشجویان زن شاغل متاهل تحصیلات تکمیلی دانشگاه ازاد اسلامی واحد شبستر)

محورهای موضوعی : زن و خانواده

احد آهنگرانزابی ¹ , مهدی زارع بهرام آبادی ² , عبدالله شفیع آبادی ³

1 - دانشجوی مقطع دکتری رشته مشاوره، واحدعلوم وتحقیقات، تهران،دانشگاه آزاداسلامی،تهران، ایران
2 - دانشیار، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین کتب دروس علوم انسانی دانشگاه ها
3 - استاد، گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/03/20 تاریخ پذیرش : 1395/05/26 تاریخ انتشار : 1395/06/31

کلید واژه: فرسودگی شغلی, توانمندسازی شغلی, تعارض متقابل کار- خانواده, الگوی چند محوری, نظریه رشدی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش مقایسه میزان اثربخشی توانمندسازی شغلی مبتنی بر الگوی چند محوری با نظریه رشدی بر کاهش تعارض متقابل کار- خانواده و نشانگان فرسودگی شغلی دانشجویان زن شاغل دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با دو گروه آزمایش بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان زن شاغل بودند که از طریق روش نمونه گیری در دسترس 40 نفر انتخاب، سپس 20 نفر بصورت تصادفی و مساوی در دو گروه آزمایش جایگزین شدند. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه تعارض کار-خانواده کارلسون و فرسودگی شغلی مسلش بود. نتایج پژوهش نشان داد که: بین میزان اثربخشی برنامه توانمندسازی شغلی مبتنی برالگوی چند محوری با نظریه رشدی برکاهش تعارض متقابل کار- خانواده و کاهش نشانگان فرسودگی شغلی(تحلیل رفتگی هیجانی، مسخ شخصیت) و افزایش عملکرد فردی دانشجویان زن شاغل تفاوت معناداری وجود نداشت(05/0P>). نتیجه اینکه تعارضات کار-خانواده و فرسودگی شغلی یکی از عمده ترین مشکلات امروزه خانواده ها و سازمانها بالاخص زنان شاغل می باشد. بنابراین نیاز به برنامه های توانمندسازی از جمله توانمندسازی شغلی بیش از پیش احساس می شود.

منابع و مأخذ:

-  آمونسون، نورمن آی (1390)، مشاوره شغلی(فرایند و فنون). ترجمه مهرداد فیروز بخت، تهران: انتشارات ویرایش.

-  احمدی، احمد و خلیفه سلطانی، افتخارالسادات (1381)، بررسی فرسودگی شغلی مدیران آموزش مقاطع سه گانه شهر اصفهان. مجلهپژوهشیعلومانسانی دانشگاهاصفهان، دوره 13،  شماره 1، صص 275-284.

-  امیری، مجتبی؛ اسدی، محمدرضا و دلبری راغ، فاطمه (1390)، بررسی وضعیت فرسودگی شغلی در میان کارکنان بانک و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت آن. فصلنامه مدیریت بازرگانی، شماره 7، صص37-56.

-  بذرافکن، حسام (1391)، بررسی رابطه میان تعارض کار-خانواده و سلامت روان، عملکرد شغلی و خشنودی شغلی با نقش میانجی استرس شغلی و نقش تعدیلگر سرسختی روانشناختی در کارکنان اقماری شرکت ملی حفاری ایران. پایانامه کارشناسی ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

-  بیگی فرد، سلیمه (1378)، بررسی ارتباط ویژگی شخصیتی سخت رویی و حمایت اجتماعی با فرسودگی شغلی در بین کارمندان مراکز توانبخشی بهزیستی شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه علوم بهزیستی و  توانبخشی تهران.

-  پارسائی محمدی، پرستو؛ زارع فراشبندی، فیروزه و علوی، سلمان (1391)، بررسی فرسودگی شغلی و رابطه آن با متغیرهای جمعیت شناختی در کتابداران دانشگاهی اصفهان. مجلهمطالعاتکتابداریوعلماطلاعات، سال 19، شماره 1، صص 69-88.

-  خشوعی، مهدیه سادات و مریم، بهرامی (1393)، نقش توانمندسازی روان شناختی و تعهدسازمانی بر فرسودگی شغلی معلمان. فصلنامه روانشناسی مدرسه، دوره 3، شماره 1، صص 37-54.

-  دامنی،حسین و ایمانی، جواد(1392)،بررسی رابطه توانمندسازی با خلاقیت و فرسودگی شغلی در بین معلمان مدارس ابتدائی شهرستان ایرانشهر.دومین کنفرانس بینالمللی مدیریت،کارآفرینی و توسعه اقتصادی،http://www.civilica.com

-  دلاور، علی (1380)، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد، چاپ اول.

-  رسولی، پریسا؛ خانگه، حمید رضا؛ فلاحی خشکناب، مسعود و رهگذر، مهدی (1388)، تأثیر آموزش مدیریت زمان برتعارض کار-زندگی در پرستاران. مجله حیات دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران،دوره 15،شماره 3، صص 5-11.

-  زونکر، ورنون جی (1388)، مشاوره شغلی(رویکرد کل نگر). مترجمین علی محمد نظری و همکارانش، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب   علوم انسانی در دانشگاه ها(سمت).

-  سوانسون، جین و فواد، نادیا (1381)، نظریه های جدید مشاوره شغلی و کاربرد. ترجمه رقیه موسوی، تهران: انتشارات اصلح.

-  شفیع آبادی، عبدالله (1391)، راهنمایی و مشاوره شغلی و نظریه انتخاب شغل. تهران: انتشارات رشد،چاپ بیست و یکم (با تجدید نظر و اضافات).

-  قهرمانی، محمد، آراسته نظر، زهرا و معمار، محمدعلی (1390)، بررسی تاثیر منبع کنترل در فرسودگی شغلی آموزشیاران زن نهضت سوادآموزی شهر تهران. فصلنامه مشاورهشغلیوسازمانی، دوره 3، شماره 8، صص69-84.

-  لیپتیک، جان جی (1390)، طرح ریزی درمان در مشاوره حرفه ای. مترجمین مهدی زارع بهرام ابادی و عبدالله شفیع آبادی، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی در دانشگاه ها(سمت).

-  متشرعی، محمد‌حسین (1389)،آزمون الگوی نظری از تعارض کار-خانواده در پرستاران بیمارستان‌های دولتی شهر شیراز.  پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

-  ملکیها، مرضیه؛ باغبان، ایران و فاتحی زاده، مریم السادات (1388)، بررسی اثربخشی مدیریت تعارض کار خانواده بر کاهش تعارض کار ­-خانواده و خانواده -­کار زنان شاغل. مجله مطالعات اجتماعی-روان شناختی زنان(مطالعات زنان) ، دوره 7، شماره1، صص 133-152.

 

                                                                                                                                                                                   

-  Akdağ, F. (2012), Impact of empowerment on work-family balance and employee well-being. Istanbul, Turkey. Cambridge Business & Economics Conference.

-  Ben-zur, H & Yagil, D. (2005), The relationship between empowerment, aggressive behaviours of customers, coping, and burnout. European Journal of Work and Organizational Psychology; Vol 14, N 1, PP 81-99.

-  Beutell NJ, Wittig-Berman, U. (2008), Work-family conflict and work-family synergy for generation X, baby boomers, and mature: Generational differences, predictors, and satisfaction outcomes. Journal of Managerial Psychology; Vol 23: pp 507-523.

-  Brown, m. (2002), Work role characteristic, family structure demand and work–family conflict. Journal of applied psychology.vol 61, pp 220-250.

-  Carlson Ds, Williams LJ, kacmar KM. (2000), construction and initial validation of aMultidimensional measure. Vol 36, N 2, PP 76-249.

-  Carsten, C., Rene, A, Bertolt. G. (2011), Effects of Vice Principals' Psychological Empowerment on Job Satisfaction and Burnout. International Journal of Educational Management;Vol 25, N 3, PP 252-264.

-  Cinamon ,R,G.(2006),Anticipated work. Family conflict Effect of Gender, self-Efficacy and family Background The career Development Quarterly.Vol 54,N3, PP 202–215.

-  Cohen,G & Brower, Q. (2006), Work-family conflict management. Journal of Applied Psychology,Vol  87, pp 398-407.

-  Forbes Farmer, J. (2011), The Effects of  Staff Empowerment on Supervisory Relations, Burnout and Job Satisfaction: A Comparative Case Study of             Two American      Prison.International Journal of Business and Social Science, Vol 2, N13, PP 21-   27.

-  Heather, K.  Laschinger, S. & Leiter M. (2009), Workplace empowerment, incivility, and burnout: impact on staff nurse recruitment and retention outcomes. Journal of Nursing Management; Vol 17, N 3, pp 302–311.

-  Lambert, E., & Hogan, N.L. (2010), Work-family conflict and job burnout among correctional staff. Vol 106, N1, PP19-26. National Library of Medicine National Institutes of Health. Publemid.gov.

-  Laschinger, S.& Heather, K. (2006),The Impact of Staff Nurse Empowerment on Person Job Fit and Work Engagement/Burnout. American Journal of Nursing (AJN); Vol 30, N 4, PP 358–367.

-  Maslach, C. & Jackson, S. E. (1996), The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior; Vol 2, N 2, PP 99-113.

-  Salguero, A.C, González, A.M.C., & Lecea, J.M.S.M. (2010), Relationship between work-family conflict and job satisfaction: The moderating effect of gender and the salience of family and work roles. African Journal of Business Management; Vol 4, N 7, PP 1247-1259.

-  Van Daalen, G., Willemsen, T. M., & Sanders. K,. (2009), Emotional exhaution and mental health problems among employees doing “people work”: The impact of job demands, job          resources and family-to-work conflict. International Archives of     Occupational and Environmental Health, Vol 82, N 3, PP 291-303.

-  Vilakazi, S. A.(2005), Burnout Syndrome in the Teaching  Profession. Submitted fulfilment of requirement for the degree of Doctor of Education at the university Zululand. Promoter: Gabela, R.V.

-  Wang, X.; Kunaviktikul, W. & Wichaikhum, O.(2013), Work empowerment and burnout among registered nurses in two tertiary general hospitals. Journal of Clinical Nursing; Vol 22, N19-20, PP 2896-2903.

-  Yildirim D, Aycan Z (2008), Nurses’ work demands and work-family conflict: a questionnaire survey. Vol.45, N.9, PP: 1366-1378.