تحلیل همبستگی کانونی رابطه بین تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان ‏طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی

کاشفی, فهیمه; ازخوش, منوچهر; خانجانی, محمدسعید; آقایی, حکیمه

doi:10.30495/jwsf.2023.1977716.1811

کد مقاله : JWSF-2301-1811 (R1) بازدید : 132 صفحه: 0 - 0

10.30495/jwsf.2023.1977716.1811

نوع مقاله: پژوهشی

تحلیل همبستگی کانونی رابطه بین تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان ‏طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی

محورهای موضوعی : زن و خانواده

فهیمه کاشفی ¹ (دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران)
منوچهر ازخوش ² (دانشیار، گروه مشاوره، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران(نویسنده مسئول)mn.azkhosh@uswr.ac.ir)
محمدسعید خانجانی ³ (دانشیار، گروه مشاوره، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران)
حکیمه آقایی ⁴ (استادیار، گروه روانشناسی عمومی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/10/24 تاریخ پذیرش : 1402/01/15 تاریخ انتشار : 1402/02/05

کلید واژه: تمایزیافتگی خود, رفتار دلبستگی در روابط زناشویی, هیجان طلبی, گرایش به پیمان شکنی زناشویی,

چکیده مقاله :

پیمان شکنی زناشویی مایه آشفتگی چشمگیر زندگی فردی و میان فردی زوجین و تباه کننده رابطه آنها است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی تحلیل همبستگی کانونی رابطه بین تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی بود. طرح پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه زنان متاهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره و روانشناختی شهر تهران در سال 1401 بودند. به این منظور تعداد 200 نفر از این افراد به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد و به مقیاس گرایش به پیمان شکنی زناشویی، مقیاس هیجان طلبی، سیاهه تمایز یافتگی خود و مقیاس دسترسی پذیری، پاسخگویی و همدم طلبی پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با استفاده از ضریب همبستگی کانونی تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین ابعاد تمایریافتگی خود و ابعاد رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با ابعاد هیجان طلبی رابطه معناداری وجود دارد (01/0>P). نتایج تحلیل همبستگی کانونی نشان داد که واریانس مشترک 6/57 درصد بود. با توجه به یافته‌های این پژوهش، روانشناسان و مشاوران خانواده می‌توانند از متغیرهای پیش‌بین هیجان طلبی همچون تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی همسران آگاهی یابند و با تقویت آن‌ها به مشاوره‌ی زناشویی بپردازند.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study will be to investigate canonical correlation analysis of the relationship between self-differentiation and attachment behavior in couple relationships with sensation seeking in women with tendency to marital infidelity. The quantitative- correlation method was used. The statistical population of the present study was all married women who referred to counseling and psychological centers in Tehran city in year 1401. In this study, according Convenience sampling method, 200 people were selected as samples and they were asked to fill in attitudes toward infidelity scale, sensation seeking scale, self-differentiation inventory short form and brief accessibility, responsiveness, and engagement scale of Sandberg. The collected data was analyzed using Canonical correlation. Findings showed that there was significant relationship between self-differentiation and attachment behavior in couple relationships with sensation seeking (P<0/01). The results Canonical correlation showed that common variance of self-differentiation and attachment behavior in couple relationships with sensation seeking was 57/6%. According to the findings of this research, psychologists and family counselors can learn about variables predicting sensation seeking, such as self-differentiation and attachment behavior in spouses' marital relationships, and by strengthening them, engage in marital counseling.

منابع و مأخذ:

ابویی مهریزی، وجیهه؛ شفیع آبادی، عبداله؛ خدابخشی کولایی، آناهیتا؛ و خلعتبری، جواد. (1400). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد به شیوه گروهی بر تمایز یافتگی از خود دختران نوجوان. مجله پرستاری کودکان، 7(3)، 20-12.

اصل دهقان، فاطمه؛ رضائیان فرجی، حمید؛ و حسینیان، سیمین. (1397). نقش مؤلفه‌های تمایزیافتگی والدین در پیش‌بینی تمایزیافتگی دانش‌آموزان دختر و پسر. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 19(1)، 17-10.

برجعلی، احمد؛ و مهردادصدر، محمد. (1400). اثربخشی برنامه آموزشی «مرا محکم بگیر» بر صمیمیت، رفتارهای دلبستگی و رضایت زناشویی در دانشجویان متأهل. فصلنامه مطالعات زن و خانواده، 9(3)، 32-9.

برزگر کهنمویی، ساناز؛ محمدی، اکبر؛ زعفرانچی زاده، مینا؛ و فولادی، فائزه. (1393). بررسی رابطه تمایزیافتگی خود، اضطراب و رضایت زناشویی در زنان متأهل شهر تبریز. نشریه زن و مطالعات خانواده، 7(26)، 56-41.

جلوانی، مرضیه؛ عابدی، احمد؛ و آقایی جشوقانی، اصغر. (1394). رابطه سبک‌های دلبستگی با هیجان خواهی در دختران دبیرستانی شهر اصفهان. نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری، 1(3)، 53-45.

حسنزاده، شادی؛ و فرزاد، ولیاله. (1397). ویژگی روانسنجی پرسشنامه هیجان طلبی زاکرمن و رابطه آن با اعتیاد پذیری معتادان در حال ترک منطقه 4 تهران. فصلنامه روانسنجی، 6(24)، 105-89.

حمزهای، امین؛ و آقایوسفی، علیرضا. (1401). الگوی معادلات ساختاری سازگاری زوجی بر اساس تمایزیافتگی-خود و انعطاف‌پذیری شناختی با میانجی‌گری راهبردهای مقابله‌ای. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت، 12(1)، 31-16.

دمرچلی، پرستو؛ ضرغام حاجبی، مجید؛و نوابینژاد، شکوه. (1401). نقش واسطه‌ای خودکنترلی در رابطه بین اعتیاد به شبکه‌های مجازی اینترنتی و هیجان‌خواهی با طلاق عاطفی و نگرش به خیانت زناشویی در زنان دارای روابط فرازناشویی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 1(1)، 10-1.

دهائی، شهناز؛ آقایوسفی، علیرضا؛ و فرقدانی، آزاده. (1400). اثربخشی درمان تمایزیافتگی خود بر خود میان‌بینی و سازگاری زناشویی زوجین بر اساس نظریۀ سیستم‌های خانوادۀ بوئن. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، 12(4)، 440-421.

رافضی، زهره؛ و صبوری، ریحانه. (1401). نقش مولفه‌های تمایزیافتگی خود در پیش‌بینی صمیمیت زناشویی در زوجین. نشریه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 13(51)، 205-181.

رسولی، آراس؛ و کهریزی، زری. (1399). رابطه سبک های دلبستگی،تعهد مذهبی و سازگاری زناشویی با عملکرد خانواده دانشجویان متاهل. پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده، 3(8)، 74-57.

رسولی، محسن؛ آسوده، محمدحسین؛ تمرچی، فرزانه؛ و حسینی، زهرا. (1395). بررسی ساختار عاملی و اعتباریابی سیاهه خود متمایزسازی دریک و مورداک(فرم کوتاه)، فصلنامه علمی و پژوهشی روانسنجی، 4(16)، 10-1.

رسولی، محسن؛ بابایی گرمخانی، محسن؛ و داورنیا، رضا. (1397). ارزیابی ویژگی‌های روانسنجی مقیاس کوتاه دسترسی پذیری، پاسخگویی و همدم طلبی. ابزاری برای سنجش رفتار دلبستگی در روابط زناشویی. مجله علوم پزشکی زانکو، 19(62)، 17-1.

شقاقی، فاطمه؛ آقایوسفی، علیرضا؛ و میرزاحسینی، حسن. (1400). تدوین الگوی ساختاری کیفیت خانواده اصلی و گرایش به پیمان شکنی بین همسران با میانجی گری تمایزیافتگی خود. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی، 20(108)، 2342-2327.

صفرزاده شیرالی، پگاه؛ و باوی، ساسان. (1399). رابطه علی تمایزیافتگی خود و صمیمیت زناشویی با نگرش به روابط فرازناشویی از طریق میانجی‌گری تعهد زناشویی در زنان مراجعه کننده به مراکز روان‌شناختی. نشریه علمی زن و فرهنگ، 12(46)، 101-87.

علاقبند، لیلا؛ پاشا شریفی، حسن؛ فرزاد، ولی‌الله؛ و آقایوسفی، علیرضا. (1398). مدلی برای پیش‌بینی طلاق عاطفی بر مبنای سواد عاطفی، سبک‌های مقابله‌ای، کیفیت زندگی و هیجان طلبی با میانجی‌گری تنظیم هیجان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(1)، 402-388.

فخاری، نرگس؛ لطیفیان، مرتضی؛ و اعتماد، جلیل. (1392). بررسی ویژگیهای روانسنجی سیاهه تمایز یافتگی خود در دانشجویان ایرانی. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 15(5)، 58-35.

فعلهکار، اشکان؛ بردن، زهرا؛ دانایی کوشا، منا؛ و مقدمفر، نصیره. (1398). ارتباط تمایز یافتگی خود و طرحوارههای ناسازگار اولیه با رضایت زناشویی زنان متقاضی طلاق. نشریه پژوهش پرستاری ایران، 14(6)، 34-27.

مینا، فاطمه؛ و امینی‌منش، سجاد. (1400). پیش‌بینی کننده‌های گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان دختر: نقش بدنظمی هیجانی، تمایزیافتگی و ابراز وجود. نشریه پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، 11(44)، 197-183.

_||_

Abooei Mehrrizi, V., Shafiabadi, A., Khodabakhshi-Koolaee, A., & Khaletbari J. (2021). The comparing effectiveness of the group therapy of schema therapy and acceptance and commitment on self-differentiation of teenage girls. Journal of Pediatric Nursing, 7(3), 12-20.

Adebisi, B. A., & Adelowo, A. F. (2023). Study of Domestic Injustices and Solutions to Marital Unfaithfulness in Selected Nollywood Films of Yoruba Expression. Ede: Journal of Humanities and Social Sciences, 3(1), 1-10.

Alaghband, L., Sharifi, H., Farzad, V., & Aghayousefi, A. (2019). A Model for Predicting Emotional Divorce Based on Emotional Literacy, Coping Styles, Quality of Life, and Emotion Seeking with Emotion Regulation Mediation. medical journal of mashhad university of medical sciences, 62(3), 288-402.

Allen, S., Hawkins, A. J., Harris, S. M., Roberts, K., Hubbard, A., & Doman, M. (2022). Day‐to‐day changes and longer‐term adjustments to divorce ideation: Marital commitment uncertainty processes over time. Family Relations, 71(2), 611-629.

Asldehghan, F., Rezaeian Faraji, H., & hosseinian, S. (2018). The role of parents’ self-differentiation in predicting high school students’ self-differentiation. Knowledge & Research in Applied Psychology, 19(1), 10-17.

Assayag, N., Berger, I., Parush, S., Mell, H., & Bar-Shalita, T. (2022). Attention-deficit/hyperactivity disorder symptoms, sensation-seeking, and sensory modulation dysfunction in substance use disorder: a cross sectional two-group comparative study. International journal of environmental research and public health, 19(5), 1-10.

Barbaro, N., Sela, Y., Atari, M., Shackelford, T. K., & Zeigler-Hill, V. (2019). Romantic attachment and mate retention behavior: The mediating role of perceived risk of partner infidelity. Journal of Social and Personal Relationships, 36(3), 940-956.

Barzegar Kahnamoee, S., Mohamadi, A., Zafaranchizadeh, M., & Foladi, F. (2015). Exploring the relationship between the differenriation ‎ of self, anxity and marital satisfaction in married‎ ‎ Women in Tabriz‎. Women and Family Studies, 7(26), 41-56.

Bean, R. C., Ledermann, T., Higginbotham, B. J., & Galliher, R. V. (2020). Associations between Relationship Maintenance Behaviors and Marital Stability in Remarriages. Journal of Divorce & Remarriage, 61(1), 62-82.

Borjali, A., & Mehradsadr, M. (2021). Effectiveness of "Hold Me Tight" Educational Program on Intimacy, Attachment Behaviors, and Marital Satisfaction among Married Students. Journal of Woman and Family Studies, 9(3), 9-32.

Buser, T. J., Pertuit, T. L., & Muller, D. L. (2019). Nonsuicidal self‐injury, stress, and self‐differentiation. Adultspan Journal, 18(1), 4-16.

Catino, M., Rocchi, S., & Marzetti, G. V. (2022). The network of interfamily marriages in’Ndrangheta. Social Networks, 68(1), 318-329.

Collado, A., Hainaut, J. P., Monfort, V., & Bolmont, B. (2018). Sensation Seeking and Adaptation in Parabonauts. Frontiers in psychology, 9, 296.

Damercheli, P., Zargham Hajebi, M., & Navabinejad, S. (2022). Mediating Role of Self-Control in the Relationship between Virtual Internet Addiction and Sensation Seeking with Emotional Divorce and Attitudes toward Marital Infidelity in Women with Extramarital Affairs. Journal of Family Psychology, 1(1), 1-10.

Dew, J., Trujillo, S., & Saxey, M. (2022). Predicting marital financial deception in a national sample: A person‐centered approach. Family Relations, 1(2), 1-10.

Dohaei, S., Aghayoosefi, A., & Farghadani, A. (2022). The Effectiveness of Self-Differentiation Treatment on Egocentrism and Marital Adjustment in Couples Based on Bowen’s Family Systems Theory. Journal of Applied Psychological Research, 12(4), 421-440.

Drake, J. R., Murdock, N. L., Marszalek, J. M., & Barber, C. E. (2015). Differentiation of Self Inventory-Short form: Development and preliminary validation. Contemporary Family Therapy, 37(2), 101-112.

Fakhari, N., Latifian, M., & Etemd, J. (2014). A Study of Psychometric Properties of the Executive Skills Scale for Pre-School Children (Parent Form). Quarterly of Educational Measurement, 4(15), 35-58.

Falehkar, A., Bordan, Z., Danaee Kosha, M., Amani, O., & Moghadamfar, N. (2020). The predictive role of self-differentiation and early maladaptive schemas in marital satisfaction of female applicants for divorce. Iraning Journal of Nursing Research, 14 (6), 26-34

Hamzei, A., & Aghayousefi, A. (2023). Model of Structural Equations of Marital Adjustment Based on Self- Differentiation and Cognitive Flexibility Mediated by Coping Strategies. Journal of Health Promotion Management, 12 (1), 16-31

Hasanzadeh, S., & Farzad, V. (2018). Psychometric Properties of Zakarman's Excitement Questionnaire and its Relationship with Addictive Addiction in Quitting Zone 4 of Tehran. Psychometry, 6(24), 89-105.

Huang, J., Zhang, D., Chen, Y., Yu, C., Zhen, S., & Zhang, W. (2022). Parental psychological control, psychological need satisfaction, and non-suicidal self-injury among Chinese adolescents: The moderating effect of sensation seeking. Children and Youth Services Review, 136(1), 1-10.

Jamt, R. E., Gjerde, H., Furuhaugen, H., Romeo, G., Vindenes, V., Ramaekers, J. G., & Bogstrand, S. T. (2020). Associations between psychoactive substance use and sensation seeking behavior among drivers in Norway. BMC public health, 20(1), 23.

Jelvani, M., Abedi, A., & Aghaei Goshaghani A. (2015). The relation between attachment styles with Sensation seeking in high school students in the city of Isfahan. IJRN, 1 (3), 45-53

Johnson, S. M. (2008). Couple and family therapy: An attachment perspective. In J. Cassidy & P. R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (p. 811–829). The Guilford Press.

Johnson, S. M., & Whiffen, V. E. (Eds.). (2003). Attachment processes in couple and family therapy. Guilford Press.

Journal of Woman & Study of Family, 7(26), 41-56.

Khatiwada, J., Isono, M., & Ogawa, T. (2023). Factors associated with impeding the reintegration of incest survivors: a qualitative study in selected safe homes in Nepal. Journal of interpersonal violence, 38(1-2), 539-564.

Lam, C. M., & Chan‐So, P. C. (2015). Validation of the Chinese Version of Differentiation of self-inventory (C‐DSI). Journal of marital and family therapy, 41(1), 86-101.

Lu, F., Huang, X., Xu, E., Chung, C. N., & He, X. (2022). Instrumental love: Political marriage and family firm growth. Management and Organization Review, 18(2), 279-318.

McKay, S., Skues, J. L., & Williams, B. J. (2018). With risk may come reward: Sensation seeking supports resilience through effective coping. Personality and Individual Differences, 121, 100-105.

Mina, F., & Aminimanesh, S. (2022). Predictors of High-Risk Behaviors in Female Adolescents: The Role of Emotional Dysfunction, Self-Differentiation and Self- Assertiveness. Quarterly Social Psychology Research, 11(44), 183-197.

Oliver Pece, J., Jódar Anchía, R., Berástegui Pedro-Viejo, A., Skowron, E. A., Friedlander, M. L., & Schmitt, T. A. (2022). Psychometric study of the differentiation of self-scale-revised in a sample of Spanish adults. Current Psychology, 1(1), 1-20.

Oliver, J., Jódar, R., Berástegui, A., Skowron, E. A., Friedlander, M. L., & Schmitt, T. A. (2022). Psychometric study of the differentiation of self-scale-revised in a sample of Spanish adults. Current Psychology, 1(1), 1-14.

Peleg, M., & Peleg, O. (2023). Personality and Family Risk Factors for Poor Mental Well-Being. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(1), 839.

Poletti, B., Carelli, L., Solca, F., Pezzati, R., Faini, A., Ticozzi, N., & Silani, V. (2019). Sexuality and intimacy in ALS: systematic literature review and future perspectives. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 90(6), 712-719.

Rafezi, Z., & Saboori, R. (2022). The Role of Self-Differentiation Components in Predicting Marital Intimacy in Couples. Counseling Culture and Psycotherapy, 13(51), 181-205.

Rasoli, M., Asodeh, M. H., Tamrchi, F., & Hoseini, Z. (2016). Factor structure and validation of Self-Differentiation Inventory Short Form (SDI-SF). Psychometry, 4(16), 1-10.

Rasouli, A., And Kehrizi, Z. (2019). The relationship between attachment styles, religious commitment and marital adjustment with family functioning of married students. Islamic Journal of Women and Family, 3(8), 57-74.

Rasouli, M., Babaei Gharmkhani, M., & Davarniya, R. (2018), The Evaluation of the Psychometric Properties of Brief Accessibility, Responsiveness, and Engagement Scale (BARE): A Tool for Measuring Attachment Behavior in Couple Relationships. Zanko J Med Sci, 19(62), 1-17

Regan, T., Thamotharan, S., Hahn, H., Harris, B., Engler, S., Schueler, J., & Fields, S. A. (2020). Sensation seeking, sexual orientation, and drug abuse symptoms in a community sample of emerging adults. Behavioural Pharmacology, 31(1), 102-107.

Ruhlmann, L. M., Gallus, K. L., & Durtschi, J. A. (2018). Exploring relationship satisfaction and attachment behaviors in single-and dual-trauma couples: A pilot study. Traumatology, 24(1), 1-10.

Russell, V. M., Baker, L. R., & McNulty, J. K. (2013). Attachment insecurity and infidelity in marriage: Do studies of dating relationships really inform us about marriage? Journal of Family Psychology, 27(2), 242-251.

Safarzadeh Shirali, P., & Bavi, S. (2020). The Causal Relationship of Self-Differentiation and Marital Intimacy with Attitude to Crossover Relationships with Mediating Role of Marital Commitment in Women Referring to Psychological Centers. Woman and Culture, 12(46), 87-101.

Safitri, S., & Supratman, L. P. (2023). Teenagers Perception Of Committed Relationship On Their Parents Infidelity In North Sumatra. Syntax Literate; Jurnal Ilmiah Indonesia, 7(12), 18376-18388.

Sandberg, J. G., Busby, D. M., Johnson, S. M., & Yoshida, K. (2012). The brief accessibility, responsiveness, and engagement (BARE) scale: A tool for measuring attachment behavior in couple relationships. Family Process, 51(4), 512-526.

Sandberg, J. G., Novak, J. R., Davis, S. Y., & Busby, D. M. (2016). The brief accessibility, responsiveness, and engagement scale: A tool for measuring attachment behaviors in clinical couples. Journal of Marital and Family Therapy, 42(1), 106-122.

Scheeren, P., Apellániz, I. D. A. M. D., & Wagner, A. (2018). Marital infidelity: The experience of men and women. Trends in Psychology, 26, 355-369.

Shaghaghi F, Agha Yousefi A, Mirza Hosseini H. Developing a structural model of the quality of the main family and the tendency to infidelity between spouses through the mediation of self-differentiation. Psychological Science, 20(108), 2342-2327.

Simon, H. L. M., DiPlacido, J., & Conway, J. M. (2019). Attachment styles in college students and depression: The mediating role of self-differentiation. Mental Health & Prevention, 13(1), 135-142.

Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics (Vol. 5). Boston, MA: Pearson.

Turgeman, L., Hefner, I., Bazon, M., Yehoshua, O., & Weinstein, A. (2020). Studies on the relationship between social anxiety and excessive smartphone use and on the effects of abstinence and sensation seeking on excessive smartphone use. International journal of environmental research and public health, 17(4), 1262.

Vowels, L. M., & Mark, K. P. (2020). Partners’ Daily Love and Desire as Predictors of Engagement in and Enjoyment of Sexual Activity. Journal of Sex & Marital Therapy, 1-13.

Weed, N. C., Butcher, J. N., McKenna, T., & Ben-Porath, Y. S. (1992). New measures for assessing alcohol and drug abuse with the MMPI-2: The APS and AAS. Journal of personality assessment, 58(2), 389-404.

Yuan, Q., Fan, Z., & Leng, J. (2022). The Effect of Emotional Reactivity on Marital Quality in Chinese Couples: The Mediating Role of Perceived Partner Responsiveness. Frontiers in Psychology, 1(1), 1-10.

Zuckerman, M. (2007). The sensation seeking scale V (SSS-V): Still reliable and valid. Personality and Individual Differences, 43(5), 1303-1305.

متن کامل:

تحلیل همبستگی کانونی رابطه بین تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان‏طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی

چکیده

پیمان شکنی زناشویی مایه آشفتگی چشمگیر زندگی فردی و میان فردی زوجین و تباه کننده رابطه آنها است. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی تحلیل همبستگی کانونی رابطه بین تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان‏طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی بود. طرح پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه زنان متاهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره و روانشناختی شهر تهران در سال 1401 بودند. به این منظور تعداد 200 نفر از این افراد به روش نمونه‏گیری در دسترس انتخاب شد و به مقیاس گرایش به پیمان شکنی زناشویی، مقیاس هیجان طلبی، سیاهه تمایز یافتگی خود و مقیاس دسترسی پذیری، پاسخگویی و همدمطلبی پاسخ دادند. داده‏های جمع آوری شده با استفاده از ضریب همبستگی کانونی تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین ابعاد تمایریافتگی خود و ابعاد رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با ابعاد هیجان طلبی رابطه معناداری وجود دارد (01/0>P). نتایج تحلیل همبستگی کانونی نشان داد که واریانس مشترک 6/57 درصد بود. با توجه به یافته‌های این پژوهش، روانشناسان و مشاوران خانواده می‌توانند از متغیرهای پیش‌بین هیجان طلبی همچون تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی همسران آگاهی یابند و با تقویت آن‌ها به مشاوره‌ی زناشویی بپردازند.

کلیدواژه: تمایزیافتگی خود، رفتار دلبستگی در روابط زناشویی، هیجان طلبی، گرایش به پیمان شکنی زناشویی

The canonical correlation analysis of the relationship between self-differentiation and attachment behavior in couple relationships with sensation seeking in women with tendency to marital infidelity

Abstract

The aim of this study will be to investigate canonical correlation analysis of the relationship between self-differentiation and attachment behavior in couple relationships with sensation seeking in women with tendency to marital infidelity. The quantitative- correlation method was used. The statistical population of the present study was all married women who referred to counseling and psychological centers in Tehran city in year 1401. In this study, according Convenience sampling method, 200 people were selected as samples and they were asked to fill in attitudes toward infidelity scale, sensation seeking scale, self-differentiation inventory short form and brief accessibility, responsiveness, and engagement scale of Sandberg. The collected data was analyzed using Canonical correlation. Findings showed that there was significant relationship between self-differentiation and attachment behavior in couple relationships with sensation seeking (P<0/01). The results Canonical correlation showed that common variance of self-differentiation and attachment behavior in couple relationships with sensation seeking was 57/6%. According to the findings of this research, psychologists and family counselors can learn about variables predicting sensation seeking, such as self-differentiation and attachment behavior in spouses' marital relationships, and by strengthening them, engage in marital counseling.

Keywords: self-differentiation, attachment behavior in couple relationships, sensation seeking, tendency to marital infidelity.

مقدمه

خانواده به عنوان بخشی واحدی اجتماعی توصیف شده است که میتواند شخصیت انسانها را در درون خود شکل بدهد و این کانون با پیوند زناشویی زن و مرد و ازدواج آنها با هم شکل می‏گیرد(کاتینو¹ و همکاران، 2022). به طوری که میتوان گفت که نیاز به صمیمیت و عشق زن و مرد را به سوی هم کشانده و پیوند زناشویی بین آنها شکل میگیرد(لو² و همکاران، 2022). یکی از ویژگیهای ازدواج، تعهد هریک از همسران در قبال یکدیگر و حقوق متقابل بوده، به گونهای که این تعهد شالوده زندگی مشترک است(آلن³ و همکاران، 2022)؛ در غیر این صورت اعتماد متقابل بین همسران کمتر میشود که در این پیمان شکنی زناشویی⁴ این اعتماد و تعهد را خدشه دار کرده و زندگی زناشویی به ورطه جدایی و نابودی می‏کشاند (دوی⁵ و همکاران، 2022). همچنین میتوان گفت که گرایش به پیمانشکنی زناشویی به معنای داشتن گرایش به رفتارهای خارج از رابطه اشاره دارد(آدبیسی و آدلوو⁶، 2023) که منجر به نقض تعهد در روابط زناشویی می‏گردد(سافیتری و سوپراتمن⁷، 2023). عواملی مختلفی با پیمان شکنی زناشویی در ارتباط هستند که از جمله آنها میتوان به هیجان طلبی⁸ اشاره کرد(دمرچلی و همکاران، 1401).

هیجان طلبی نوعی نیاز به احساسات و تجربیات جدید، گوناگون و پیچیده است(آسایاگ⁹ و همکاران، 2022) و فرد هیجان طلب حاضر است برای به دست آوردن این گونه تجربیات به اعمال مخاطرهآمیز اجتماعی یا فیزیکی اقدام کند(هوانگ¹⁰ و همکاران، 2022). همچنین میتوان گفت که هیجان طلبی به صورت نیاز به تجارب و هیجانهای متنوع، جدید و پیچیده و همچنین تمایل به پذیرش خطرات جسمی، روانی و اجتماعی برای دستیابی به این گونه تجارب تعریف شده است(جمت¹¹ و همکاران، 2020). هیجان‏خواهها، افرادی ماجرا جو و برونگرا هستند، از تکرار و یکنواختی خسته، کسل، بی حوصله و بی قرار میشوند و در جستجوی تجارب جدید، تازه، متنوع و هیجان انگیزند(ریگان¹² و همکاران، 2020). بر اساس پیشینه پژوهش در کنار نارضایتی از شریک زندگی، هیجان طلب بودن همسران عاملی خطرآفرین برای گرایش به پیمان شکنی همسران به شمار میرود(اسچرن¹³ و همکاران، 2018). یکی از عواملی که میتواند افراد به سمت خطرپذیری و هیجان طلبی سوق دهد، تمایز یافتگی خود¹⁴ است(مینا و امینیمنش، 1400) که به این اشاره دارد افراد به چه میزان توانایی جداسازی فرآیندهای شناختی خود از فرآیندهای هیجانی، احساسی و عواطفی را تجربه میکنند، نیز در گرایش به پیمان شکنی تاثیرگذار میباشد(صفرزاده شیرالی و باوی، 1399؛ شقاقی، آقایوسفی و میرزاحسینی، 1400).

تمایز یافتگی از خود شامل چهار بعد واکنش هیجانی¹⁵، موقعیت من¹⁶، گریز هیجانی¹⁷ و هم آمیختگی با دیگران¹⁸ می‏باشد (حمزهای و آقایوسفی، 1401). به عبارت دیگر، تمایز یافتگی از خودیکی از مفاهیم نظریه سیستمهای خانواده¹⁹ بوئن²⁰ است(پلگ و پلگ²¹، 2023) که به عنوان ظرفیت افراد برای مدیریت هیجاناتشان، متفکر ماندن در حین تجربه هیجانات قوی و تجربه صمیمیت و استقلال در روابط تعریف شده است(خاتیوادا²² و همکاران، 2023). سطوح بالاتر تمایزیافتگی تضمین کننده صمیمیت طولانی مدت و دوطرفه در رابطه عاشقانه بین همسران است، اما تمایزیافتگی اندک در همسران در تنشهای ارتباطی و تعارضتا خانوادگی عامل تأثیرگذار است(دهائی و همکاران، 140). به همین دلیل است که ضعف در تمایز یافتگی میتواند عاملی خطرآفرین برای هیجان طلبی در روابط جنسی همسران باشد و آنان را به سوی پیمان شکنی سوق دهد. از عوامل مهم دیگر که در گرایش به پیمان شکنی زناشویی میتواند نقش بسزایی داشته باشد، رفتار دلبستگی در روابط زناشویی²³ است(باربارو²⁴ و همکاران، 2019).

برخی صاحبنظران مانند جوهانسون و ویفن²⁵(2003) دسترسیپذیری²⁶، پاسخگویی²⁷ و دمطلبی²⁸ را به عنوان رفتارهای کلیدی در روابط زناشویی توصیف می‏کند این سه مفهوم کلیدی وضعیت دلبستگی و پریشانی رابطه زناشویی را به میزان زیادی پیشبینی می‏کنند(جوهانسون و ویفن، 2003). بر اساس نظریه دلبستگی بالبی، دسترسیپذیری²⁹ و پاسخگویی³⁰ به عنوان رفتارهای کلیدی در روابط زناشویی هستند که حالت امنیت و با اضطراب و پریشانی فرد را به میزان زیادی تعیین می‏کند و اگر زمانی که تقاضاهایی برای نزدیکی و ارتباط وجود دارد و این تقاضاها به شیوهای آرامبخش توسط دیگری پاسخ داده شوند، منجر به رخدادهای پیوند دهندهای میشود که از آن تحت عنوان همدمطلبی³¹ یاد شده است که سومین نشانگر دلبستگی است(جوهانسون³²، 2008). بر اساس پیشینه پژوهش سيستم دلبستگي ناايمن و عدم دسترسی پذیری، عدم پاسخگویی و ناهمدم طلبی میتواند در بروز پیمان شکنی زناشویی نقش داشته باشد(راسل³³ و همکاران، 2013).

بر اساس نتایج یک تحقیق هیجانطلبی می‌تواند تحت تأثیر سبک دلبستگی بخصوص دلبستگی ایمن قرار بگیرد، به طوری که می‏توان گفت افرادی که دلبستگی ایمنتری دارند کمتری به سمت هیجان طلبی و خطر کردن گرایش دارند(جلوانی و همکاران، 1394). با توجه به آنچه گفته شد خانواده به عنوان یك واحد اجتماعی، عاطفی و شکلدهندهی شخصیت آدمی با پیوند زناشویی زن و مرد شکل می‏گیرد(بئان³⁴ و همکاران، 2020) و نیاز به برقراری ارتباط توام با صمیمت(پولتی³⁵ و همکاران، 2019) و عشق از اساسی‏ترین دلایلی است که زن و مرد را به سوی انتخاب و پیوند زناشویی با هم می‏کشاند(وولس و مارک³⁶، 2020). لذا کانون خانواده همواره به عنوان یکی از محیطهای موثر در سلامت جسمانی و روانی فرد در نظر گرفته میشود. از بین عوامل متعدد یکی از عواملی که سلامت خانواده را با چالش مواجه میکند گرایش پیمان‌شکنی زناشویی به دلایل هیجان طلبانه است. لذا انجام پژوهش در این زمینه میتواند دارای اهمیت و ضرورت باشد تا که در جهت پایداری و تحکیم بنیان خانواده قدم برداشت و عوامل موثر بر هیجان طلبی همسران را شناسایی کرد. بنابرای با توجه به اهمیت تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی و تاثیرگذاری این دو ویژگی تحولی بر هیجان طلبی همسران، سوال پژوخش حاضر آن است که آیا بین تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان‏طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی همبستگی کانونی وجود دارد؟

روش پژوهش

روش پژوهش در این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی(کانونی) بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه زنان متاهل مراجعه کننده به مراکز مشاوره و روانشناختی شهر تهران در سال 1401 بودند. بر طبق فرمول n=50+8m از پلنت از تاپاکینگ³⁷ و همکاران(2007) و با احتساب افت برخی آزمودنیها و در جهت تعمیمپذیری بیشتر نتایج حجم 200 نفر انتخاب شد. رضایت آگاهانه برای پاسخگویی به سوالات و کسب نمره 12 و بالاتر در پرسشنامه گرایش به پیمان شکنی زناشویی از ملاکهای ورود به پژوهش بود. همچنین مخدوش بودن پاسخنامه، داشتن سابقه خیانت زناشویی و سابقه طلاق از ملاک‏های خروج از پژوهش بود. توضیح اهداف پژوهش برای آنها، کسب رضایت آگاهانه از آنها، اختیاری بودن پژوهش و حق خروج از مطالعه پاسخ به سوالات و در اختیار قرار دادن نتایج در صورت تمایل به افراد نمونه و دریافت کد اخلاق به شناسه IR.IAU.SHAHROOD.REC.1401.010 از موارد رعایت شده اخلاقی در این پژوهش بود. جهت تجزیه و تحلیل دادهها در سطح توصیفی و استنباطی عمل شد. در سطح توصیفی جهت سنجش متغیرهای تحقیق از میانگین و انحراف معیار استفاده شد. در سطح استنباطی جهت بررسی روابط بین متغیرها از ضریب همبستگی کانونی و نرم افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد.

ابزار پژوهش

سیاهه تمایز یافتگی خود-فرم کوتاه³⁸(SDI-SF) دریک³⁹ و همکاران(2015): این سیاهه دارای 20 سوال است که چهار خرده مقياس واکنشپذیری هیجانی⁴⁰ با سوالات 6، 9، 11، 14، 16 و 18؛ موقعیت من⁴¹ با سوالات 1، 3، 10، 12، 19 و 20؛ گریز هیجانی⁴² با سوالات 4، 7 و 15؛ هم آمیختگی با دیگران⁴³ با سوالات 2، 5، 8، 13 و 17 را اندازهگیری میکند. نمرهگذاری در طیف 6 گزینه‏ای صورت می‏گیرد که به خیلی زیاد 6 نمره، زیاد 5 نمره، متوسط 4 نمره، نمیدانم 3 نمره، کم 2 نمره، خیلی کم 1 نمره‏ تعلق می‏گیرد. سوالات 2، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 11، 13، 14، 15، 16، 17، 18 و 19 به صورت معکوس نمره‏گذاری می‏شود. به این صورت که خیلی زیاد 1 نمره، زیاد 2 نمره، متوسط 3 نمره، نمی دانم 4 نمره، کم 5 نمره، خیلی کم 6 نمره تعلق می‏گیرد. در داخل ایران روایی و پایایی سیاهه تمایز یافتگی مورد تایید قرار گرفته است و پایایی آن با روش همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ 76/0 به دست آمده است(فخاری و همکاران، 1392). در پژوهش بر روی مردان و زنان کاربر شبکههای اجتماعی سیاهه از همسانی درونی قابل قبولی برخوردار و ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاسهای آن 76/0 و برای سوال‏ها 74/0 به دست آمده است و همچنین برای تعیین روایی عاملی از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی مورد تایید قرار گرفته است(ابویی مهریزی و همکاران، 1400). در یک پژوهش دیگر به روش همسانی درونی، آلفای کرونباخ کل سوالات 73/0 گزارش شده است(میرزایی، زارعی و صادقی فرد، 1398). در خارج کشور آلفای کرونباخ 78/0 (لام و چان-سو⁴⁴، 2015) و ضریب بازآزمایی بعد از 4 هفته 72/0 به دست آمده است(دریک و همکاران، 2015). در پژوهش حاضر برای بررسی پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که ضرایب در دامنه 71/0 تا 91/0 به دست آمد.

مقیاس دسترسیپذیری، پاسخگویی و همدمطلبی⁴⁵(BARES) سندبرگ⁴⁶ و همکاران(2012): این مقیاس شامل 12 سوال که 6 خرده مقیاس دسترسیپذیری خود با سوالات 1 و 2؛ پاسخگویی خود با سوالات 3 و 4؛ همدمطلبی خود با سوالات 5 و 6؛ دسترسیپذیری همسر با سوالات 7 و 8؛ پاسخگویی همسر با سوالات 9 و 10؛ همدم‏طلبی همسر با سوالات 11 و 12 را اندازه‏گیری میکند(روهلمن و همکاران، 2018). نمرهگذاری مقیاس در طیف لیکرت پنج درجهای صورت میگیرد، به این صورت که به گزینه هرگز 1 نمره، به ندرت 2 نمره، گاهی اوقات 3 نمره، معمولا 4 نمره و همیشه 5 نمره تعلق میگیرد. سوالات 1، 2، 5، 7، 8 و 11 به صورت معکوس نمره‏گذاری میشوند به این صورت که هرگز 5 نمره، به ندرت 4 نمره، گاهی اوقات 3 نمره، معمولا 2 نمره و همیشه 1 نمره داده میشود. نمرات بالاتر در این مقیاس نشانگر میزان بالای رفتارهای دلبستگی زوجین در رابطه زناشویی است. سندبرگ و همکاران(2012) پایایی و روایی آن را بر روی 1459 نفر آمریکایی بررسی کردند و برای بررسی پایایی از آلفای کرونباخ استفاده کرده است که ضرایب در دامنه 53/0 تا 78/0 به دست آوردهاند و روایی عاملی آن را نیز محاسبه و مقدار خطای ریشهی مجذور میانگین تقریب⁴⁷ و شاخص برازش مقایسه‏ای به ترتیب 990/0 و 003/0 به دست آمده است. سندبرگ و همکاران(2016) پایایی و روایی آن را بر روی 83 زوج آمریکایی بررسی کردند و برای بررسی پایایی از آلفای کرونباخ استفاده کرده است که ضرایب در دامنه 57/0 تا 87/0 به دست آوردهاند و روایی عاملی آن را نیز محاسبه و مقادیر نسبت کای اسکوئر به درجه آزادی X2/d و خطای ریشهی مجذور میانگین تقریب به ترتیب 84/3 و 01/0 به دست آمده است. این مقیاس توسط رسولی و همکاران(1397) در ایران ترجمه و هنجاریابی شده است و برای بررسی پایایی مقیاس بر روی 400 نفر از دانشجویان متاهل شهر تهران از آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضریب بازآزمایی 90/0 و ضرایب کرونباخ دسترسی پذیری، پاسخگویی و همدمطلبی خود به ترتیب 82/0، 77/0 و 84/0 و همچنین ضرایب کرونباخ دسترسی پذیری، پاسخگویی و همدمطلبی همسر به ترتیب 74/0، 76/0 و 90/0 به دست آمده است و روایی همگرا مقیاس با متغیر رضایت زناشویی بررسی و ضریب همبستگی 72/0 و معنادار در سطح 01/0 و روایی افتراقی با متغیر تعارضات زناشویی بررسی و ضریب همبستگی 58/0- و معنادار در سطح 01/0 به دست آمد(رسولی و همکاران، 1397). در یک پژوهش دیگر ضرایب آلفای کرونباخ در دامنه 57/0 تا 94/0 گزارش شده است(برجعلی و مهردادصدر، 1400). در پژوهش حاضر برای بررسی پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب 75/0 به دست آمد.

مقیاس هیجان طلبی⁴⁸(SSS-V) زاکرمن⁴⁹(2007): این مقیاس شامل 40 سوال و چهار خرده مقیاس شامل 1- خطرجویی و ماجراجویی⁵⁰(با سوالات 3 الف، 11 ب، 16 الف، 17 الف، 20 ب، 21 ب، 23 الف، 28 الف، 38 ب، 40 ب)، 2- تجربه طلبی⁵¹(با سوالات 4 ب، 6 الف، 9 الف، 10 ب، 14 الف، 18 الف، 19 ب، 22 الف، 26 ب، 37 ب)، 3-بازداری زدایی⁵²(با سوالات 1 الف، 12 ب، 13 ب، 25 ب، 29 الف، 30 ب، 32 الف، 33 ب، 35 ب، 36 الف) و 4- حساسیت به یکنواختی⁵³ با سوالات 2 ب، 5 الف، 7 ب، 8 الف، 15 ب، 24 الف، 27 ب، 31 ب، 34 الف، 39 الف را اندازه‏گیری میکند. مقیاس هیجان طلبی شامل سوالات دو عبارتی است که آزمودنی ملزم است يکی از دو جزء هر ماده را حتمآ انتخاب کند(حسنزاده و فرزاد، 1397). به این صورت که پاسخ دهنده در پاسخنامه، پاسخی را مشخص میکند که توصیف کنندة تمایل یا احساس وی باشد. در بعضی موارد ممکن است هر دو پاسخ توصیف کنندة تمایل یا احساس فرد باشند. در این صورت پاسخی را انتخاب باید کرد که تمایل و احساس فرد را «بهتر توصیف » میکند. در بعضی موارد ممکن است پاسخ دهنده هیچ یک از دو پاسخ را دوست نداشته باشد. در این صورت پاسخی را که کمتر از آن بیزار است انتخاب میکند. در این آزمون برخلاف پارهای از پرسشنامهها پاسخ غلط یا صحیح وجود ندارد. دامنه نمرات بین 0 تا 40 است که نمرات بالاتر نشان دهنده هیجان طلبی بالاتر است و دامنه هر خرده مقیاس بین 0 تا 10 در نوسان است. در داخل ایران ضریب آلفای کرونباخ برای بررسی اعتبار مقیاس ضریب 87/0 محاسبه شده است(علاقبند و همکاران، 1398). در خارج از کشور برای بررسی همسانی درونی مقیاس از آلفای کرونباخ استفاده شده است و ضرایب در دامنه 60/0 تا 86/0 (مک‏کای⁵⁴ و همکاران، 2018)، در پژوهش دیگر ضرایب 51/0 تا 71/0(کولادو⁵⁵ و همکاران، 2018) و در یک مطالعه دیگر ضریب 81/0 گزارش شده است(تورگمان⁵⁶ و همکاران، 2020). در پژوهش حسنزاده و فرزاد(1397) روایی همگرایی آن بررسی و ضرایب همبستگی بین مقیاس هیجان طلبی و پرسشنامه آمادگی اعتیاد⁵⁷ وید⁵⁸ و همکاران(1992) در دامنه 21/0 تا 30/0 و معنادار در سطح 01/0 به دست آمده است. در پژوهش حاضر برای بررسی پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب 86/0 به دست آمد.

یافتهها

میانگین و انحراف معیار سن افراد شرکت کننده به ترتیب 48/31 و 433/4 بود. همچنین بر اساس نتایج جمعیت شناختی 45 نفر(5/22 درصد) دیپلم، 45 نفر(5/22 درصد) فوق دیپلم، 50 نفر(25 درصد) کارشناسی، 35 نفر(5/17 درصد) کارشناسی ارشد و 25 نفر(5/12 درصد) دکترا بودند. در جدول 1، نتایج توصیفی و نرمال بودن(چولکی و کشیدگی) متغیرهای پژوهش آمده است.

جدول 1. شاخصهای توصیفی متغیرهای پژوهش

متغیرهای پژوهش	تعداد	کمینه	بیشینه	میانگین	انحراف معیار	چولگی	کشیدگی
واکنش پذیری هیجانی	200	14	31	10/18	089/4	243/1	727/0
موقعیت من	200	13	30	25/17	138/4	290/1	941/0
گریز هیجانی	200	9	17	73/11	915/1	049/1	220/0
هم آمیختگی با دیگران	200	2	25	45/16	035/4	750/0	723/0-
دسترسی پذیری خود	200	2	10	08/4	449/2	104/1	264/0-
پاسخگویی خود	200	2	10	75/4	583/2	580/0	945/0-
همدم طلبی خود	200	2	10	88/4	626/2	667/0	851/0-
دسترسی پذیری همسر	200	2	10	95/4	286/2	559/0	672/0-
پاسخگویی همسر	200	2	10	90/4	464/2	513/0	954/0-
همدم طلبی همسر	200	2	10	38/5	513/2	528/0	064/1-
خطرجویی و ماجراجویی	200	2	6	48/4	051/1	179/1-	729/0
تجربه طلبی	200	2	6	75/4	944/0	746/0-	462/0
بازداری زدایی	200	2	7	63/4	114/1	319/0-	362/0
حساسیت به یکنواختی	200	2	6	58/4	025/1	629/0-	176/0

جدول 1- شاخصهای توصیفی متغیرهای پژوهش را نشان می‏دهد. تعداد آزمودنیها 200 نفر بودند. همچنین مقدار چولگی و کشیدگی متغیرهای پژوهش در بازه (۲- تا 2) قرار دارد که این نشان می‌دهد متغیرهای پژوهش از توزیع نرمال برخوردارند. نتایج محاسبه همبستگی کانونی بین متغیرهای پژوهش در جدول 2- آمده است.

جدول 2. ضرایب همبستگی کانونی بین متغیرهای پژوهش

توابع کانونی	مقادیر ویژه	همبستگی کانونی	مجذور همبستگی	لامبدای ویلکز	آماره F	معناداری
1	358/1	759/0	576/0	222/0	624/8	001/0
2	452/0	558/0	311/0	523/0	037/5	001/0
3	218/0	423/0	179/0	759/0	473/3	001/0
4	081/0	274/0	075/0	925/0	196/2	036/0

بر اساس جدول 3-همبستگی میان متغیرهای کانونی برابر با 759/0 است. مجذور همبستگی(576/0) نشان میدهد که واریانس مشترک میان این دو مجموعه(ترکیب خطی) 6/56 درصد است. به این معنی که با آگاهی از متغیر کانونی تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی 6/57 درصد از تغییرات متغیر کانونی هیجان طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی قابل پیشبینی است. وزن و بار کانونی در توابع کانونی متغیرهای پیشبین و ملاک در جدول 3 آمده است.

جدول 3. وزن و بار کانونی اجزا متغیرهای پیشبین و ملاک

توابع کانونی	اجرای تابع	وزن کانونی	بار کانونی
متغیرهای پیشبین	واکنش پذیری هیجانی	841/0-	819/0-
	موقعیت من	267/0-	692/0-
	گریز هیجانی	407/0-	662/0-
	هم آمیختگی با دیگران	428/0-	639/0-
	دسترسی پذیری خود	517/0-	728/0-
	پاسخگویی خود	210/0-	693/0-
	همدم طلبی خود	756/0-	710/0-
	دسترسی پذیری همسر	189/0-	709/0-
	پاسخگویی همسر	506/0-	672/0-
	همدم طلبی همسر	141/0-	689/0-
متغیرهای ملاک	خطرجویی و ماجراجویی	126/0	804/0
	تجربه طلبی	161/0	704/0
	بازداری زدایی	310/0	735/0
	حساسیت به یکنواختی	515/0	838/0

بر اساس جدول 3- وزن و بار کانونی اجزا متغیرهای پیشبین و ملاک آمده است. وزنهای کانونی نشان دهنده سهم نسبی هر یک از متغیرهای اصلی در میزان همبستگی کانونی و بارهای کانونی نشان دهنده سهم هر متغیر اصلی در تشکیل متغیر کانونی است. نتایج جدول 3 نشان میدهد که در تابع متغیرهای پیشبین، واکنش پذیری هیجانی(841/0-) بیشترین وزن یا اهمیت را در همبستگی کانونی داشته است. در تابع متغیرهای ملاک نیز حساسیت به یکنواختی(515/0) دارای بیشترین وزن است. همچنین بارهای کانونی نشان میدهند که در تشکیل متغیر کانونی، بیشترین سهم مربوط به واکنشپذیری هیجانی(819/0- ) و در متغیر کانونی ملاک بیشترین سهم مربوط به حساسیت به یکنواختی(838/0) است.

بحث و نتیجهگیری

هدف از این پژوهش بررسی تحلیل همبستگی کانونی رابطه بین تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان‏طلبی در زنان دارای گرایش به پیمان شکنی زناشویی بود. نتایج نشان داد که بین ابعاد تمایریافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با ابعاد هیجان طلبی معناداری وجود دارد. نتایج تحلیل همبستگی کانونی نشان داد که واریانس مشترک 6/57 درصد بود. این نتیجه به دست آمده با نتایج تحقیقات مینا و امینی منش(1400) و جلوانی و همکاران(1394) همسویی دارد. در تبیین روابط بین تمایزیافتگی خود با هیجان طلبی در زنان متاهل دارای گرایش به پیمان شکنی میتوان گفت که تمایزیافتگی خود دارای دو سطح است؛ سطح درونفردی و سطح بینفردی. سطح درونفردی به معنی توانایی تفکیک فرایندهای عقلی از احساسی و سطح بینفردی به معنی توانایی تجربه خودمختاری در عین وجود صمیمیت است (بوئن، 1978؛ به نقل از رافضی و صبوری، 1401). علاوه بر سطوح تمایزیافتگی خود، چهار عامل آن شامل واکنش‏پذیری هیجانی، گریز هیجانی، موقعیت من و هم آمیختگی با دیگران توسط اسکورون و فریدلندر(1998؛ به نقل از اولیور⁵⁹ و همکاران، 2022) نیز مشخص شده که بر فرآیندهای هیجانی درون خانواده مؤثر است. واکنشپذیری هیجانی به معنی حساسیت شدید، طغیانهای هیجانی و هیجانات ناپایدار نسبت به محرکهای محیطی است(اولیور پسی⁶⁰ و همکاران، 2022). این مفهوم دارای سه جنبه حساسیت عاطفی⁶¹، شدت عاطفی⁶² و ثبات عاطفی⁶³ است. افراد با واکنشپذیری هیجانی بالا، هنگام مواجهه با محرکهای منفی، حساسیت عاطفی شدید از خود نشان داده و در بهبودی و بازیافتن تعادل هیجانی تأخیر دارند(یوان⁶⁴ و همکاران، 2022). همچنین، این افراد با عدم تفکیک عواطف از احساسات، واکنش شدید در برابر احساسات دیگران، تصمیمگیری بر اساس عواطف خود مواجه بوده و از این رو قادر به تنظیم هیجانات خود نیستند(سیمون⁶⁵ و همکاران، 2019). به طوری که با بررسی پیشینه پژوهشی، این مؤلفه یعنی واکنشپذیری هیجانی بر رابطه زناشویی نیز اثرات قابل توجهی دارد برای مثال، پژوهش یوان و همکاران(2022) بیانگر رابطه منفی و معنادار بین واکنشپذیری هیجانی و کیفیت زناشویی بوده و نشان داد هرچه واکنشپذیری هیجانی فرد بالا باشد، واکنشهای اجتنابی همسر نیز افزایش خواهد یافت و این میتواند بر هیجان طلبی در زندگی زناشویی تاثیر بگذارد.

گریز هیجانی به عنوان دومین مؤلفه تمایزیافتگی خود به معنی فاصلهگیری فیزیکی یا عاطفی از دیگران است که از دلبستگی هیجانی حل نشدهی دوران کودکی نشئت میگیرد. افراد با گریز عاطفی بالا در تعاملات اجتماعی دچار مشکل بوده و معمولا از مواجهه با مسائل دشوار اجتناب میکنند(برزگر کهنمویی و همکاران، 1393). این الگوی رفتاری در تعاملات اجتماعی مانند روابط زناشویی نیز تکرار شده و عاملی تهدیدکننده برای استحکام و عمق رابطه محسوب میشود؛ بنابراین، هرچه گریز هیجانی بیشتر باشد، آسیبپذیری در روابط آینده نیز افزایش مییابد. به طوریکه شواهد نشان میدهد گریز هیجانی بیشتر به رضایت زناشویی کمتر منجر شده و زمینه اختلافات زناشویی، طلاق، دلسردی و خیانت از سوی همسر را نیز فراهم میکند(فعله کار و همکاران، 1398). از دیگر مؤلفههای تمایزیافتگی میتوان به همجوشی با دیگران اشاره کرد. مفهوم همجوشی به معنی عدم توانایی تفکیک فکر از احساس و بیان ارزشهای کاذب به جای عقاید واقعی بوده و وجود مثلثبندی و همانندسازی مفرط با والدین ازجمله ویژگیهای این مفهوم به شمار میرود(اسکورون و فریدلندر، 1998؛ به نقل از اولیور و همکاران، 2022). همچنین، تلاش برای خشنودی دیگران به منظور دریافت تأیید و حمایت، چسبندگی عاطفی و عدم وجود قدرت تصمیمگیری به طور مستقل، ازجمله پیامدهای آن محسوب می‏شود(رافضی و صبوری، 1401). به طورکلی، به نظر میرسد افراد با سطح بالای همجوشی در ایجاد فردیت و تعیین مرزبندیهای مشخص مشکل داشته و تصمیماتشان وابسته به نظر دیگران است. در مقابل، مفهوم جایگاه من بیانگر توانایی فرد برای حفظ هویت خود و همچنین مقاومت در برابر فشارهای بیرونی است. افراد با این ویژگی، نسبت به عقاید و ارزشهای خودآگاه بوده و هنگام تعارض با دیگران به نظام ارزشی خود متعهد باقی میمانند(بوسر⁶⁶ و همکاران، 2019)؛ بنابراین، آزادانه قادر به شرکت در فضای عاطفی بدون ترس از امتزاج با دیگران هستند. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که عدم پاسخگویی به نیازهای عاطفی و ترس از دست دادن استقلال در روابط صمیمانه، فرد را به سوی سبکهای مقابلهای از نوع فاصلهگیری هیجانی و استقلال افراطی در برابر دیگران سوق میدهد. این سبک رفتاری گرچه در ابتدا نقش حفاظتی داشته ولی به کارگیری آن به طور اغراقآمیز و ناکارآمد در رابطه زناشویی، مانع از بیان احساسات و نیازهای فرد شده و از احساس همدلی، نزدیکی و صمیمیت با همسر میکاهد. همچنین، آنان در زندگی زناشویی از راهبردهای مسئلهمدار نیز اجتناب میکنند. از این رو احتمالا با اجتناب تجربهای، از بحث و مشارکت در جهت رفع مشکالت موجود در رابطه زناشویی نیز کناره گرفته و عدم پاسخگویی به نیازهای همسر به تجارب ناخوشایند عاطفی مبدل میشود و همسران گرایش به روابط خارج از خانواده پیدا میکند و این میتواند به عنوان یک عامل مهم برای هیجان طلبی در زندگی زناشویی تبدیل شود. لذا منطقی است گفته شود که بین تمایزیافتگی خود با هیجان طلبی در زنان متاهل دارای گرایش به پیمان شکنی رابطه وجود دارد.

از سوی دیگر در در تبیین روابط بین رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان طلبی در زنان متاهل دارای گرایش به پیمان شکنی میتوان گفت که عوامل مختلفی در پایداری ازدواج و استحکام خانواده مؤثر است که یکی از مهمترین آنها رفتار دلبستگی در زندگی زناشویی است. نظریه دلبستگی، چهارچوبی فراهم میکند که به فهم بهتر روابط زناشویی و شیوه‏های مقابله با مشکلات زناشویی کمک مینماید. همسران با سبک دلبستگی اجتنابی اهمیت برقراری روابط صمیمی در زندگی زناشویی را نادیده میگیرند و کمتر توسط همسران خود حمایت می‏شوند. سبک دلبستگی ایمن ناشی از وجود تعاملات گرم و مثبت است و زوجین با سبک دلبستگی ایمن(پاسخگو، در دسترس و همدم طلب)، نسبت به خود و شخص مورد علاقهشان و نسبت به روابط فردیشان مثبت فکر می‏کنند(رسولی و کهریزی، 1399). زوجینی که از میزان دسترسی پذیری بالاتری برخوردار هستند، اعتقاد دارند هم خود آنها و همسرشان به همدیگر دسترسی دارند و در هنگام مشکلات میتوانند تکیهگاه هم باشند. به راحتی توجه هم را به خود جلب میکنند و در هنگام گفتگو به یکدیگر به خوبی به صحبت‏های همدیگر گوش میدهند و در هنگام نیاز از یکدیگر حمایت میکنند(سندبرگ و همکاران، 2012). بر اساس نظریه بالبی، دسترسیپذیری به عنوان رفتار کلیدی در روابط توصیف میشود که حالت امنیت و یا اضطراب و پریشانی فرد به میزان زیادی تعیین میکند(بالبی، 1973؛ به نقل رسولی و همکاران، 1397). همچنین بر اساس نظریه بالبی، پاسخگویی به عنوان رفتار کلیدی در روابط توصیف میشود که حالت امنیت و یا اضطراب و پریشانی و آشفتگی فرد به میزان زیادی تعیین میکند(بالبی، 1973؛ به نقل رسولی و همکاران، 1397). زمانی که میزان پاسخگویی در زندگی زناشویی بالا باشد همسران معتقدند که زمانی که همسرشان عمیقترین احساساتش را با او در میان می‏گذارد؛ به سخنانش گوش میدهد و مطمئن است که در صورت نیاز، به همسرش کمک یا او از همسرش حمایت میکند(سندبرگ و همکاران، 2012). بنابراین زمانی که زوجین در دسترس همدیگر باشند و نسبت به نیازهای همدیگر پاسخ به موقع بدهند کمتر درگیر رفتارهای هیجان طلبانه و رفتارهای پیمان شکنانه زناشویی میشوند، چرا که نیازهای آنان در کنار همسرشان برآورده میشوند و میتوانند به موقع و در زمان و مکان مناسب نیازهایشان برآورد شود. بنابراین چنین همسران کمتر خطرپذیری میکنند و نسبت به زندگی زناشویی خود متعهد هستند و کمتر هیجان طلبی میکنند. لذا منطقی است گفته شود که بین رفتار دلبستگی در روابط زناشویی با هیجان طلبی در زنان متاهل دارای گرایش به پیمان شکنی رابطه وجود دارد.

علیرغم نقاط قوت این مطالعه، مانند بررسی روابط کانونی بین متغیرها، نتایج این مطالعه باید با در نظر گرفتن برخی محدودیت‌ها تفسیر شود. اول، مطالعه حاضر از مقیاسها و پرسشنامههای خودگزارشی استفاده کرد. یک محدودیت مهم دیگر در این پژوهش که باید به آن توجه کرد، عدم آگاهی در مورد نمونه فعلی(یعنی زنان متاهل شهر تهران) بود. زیرا این مطالعه تنها سن، تحصیلات را به عنوان ویژگیهای جمعیت شناختی مشخص کرد. لذا دامنه جامعه در مطالعه حاضر ممکن است سؤالاتی را در مورد تعمیم پذیری یافتههای مطالعه ایجاد کند. به عنوان مثال، شرکتکنندگان ساکن شهر تهران بودند. محدودیتهای این مطالعه عمدتاً به ماهیت جانبی آن مربوط میشود. جمع‌آوری داده‌ها یک رویداد یکباره بود و در نتیجه داده‌ها عمق زمانی ندارند، در حالی که نمرات می‌توانند به راحتی از یک سال به سال دیگر و حتی در همان سال بسته به شرایط شخصی به‌طور قابل توجهی تغییر کنند. به روشی مشابه، زنان متاهل به صورت در دسترس انتخاب شدند و از نظر شرایط اجتماعی-اقتصادی آنان و محیط‌های اجتماعی/فرهنگی، بخش قابل تعمیمی از زنان متاهل شهر تهران نبودند که مطالعه در آن انجام شده است . بنابراین مطالعات آتی باید ویژگی‌های جمعیتشناختی بیشتری از زنان متاهل مانند شرایط خانوادگی، موقعیت جغرافیایی و وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده را مشخص کنند تا بتوانند تعیین کنند که چگونه می‌تواند بر نتایج اینگونه مطالعات تأثیر بگذارد. این مطالعه همچنین شامل یک نمونه جامعه از زنان متاهل بود. شاید جالب باشد که ببینیم آیا یافتهها در نمونه‏های مردان متاهل تکرار میشوند یا خیر. پیشنهاد میشود این مطالعه بر روی زنان متاهل دیگر شهرها هم انجام شود. چرا که هیجان طلبی و گرایش به پیمان شکنی زناشویی فارغ از مسائل فرهنگی و تفاوتهای قومیتی و نژادی میتواند در تمامی فرهنگها وجود داشته باشد و شناسایی عوامل موثر بر این مشکلات هیجانی اهمیت دارد. لذا با توجه به یافته‌های این پژوهش، روانشناسان و مشاوران خانواده می‌توانند از متغیرهای پیش‌بین هیجان طلبی همچون تمایزیافتگی خود و رفتار دلبستگی در روابط زناشویی همسران آگاهی یابند و با تقویت آن‌ها به مشاوره‌ی زناشویی بپردازند.

منابع

ابویی مهریزی، وجیهه؛ شفیعآبادی، عبداله؛ خدابخشی کولایی، آناهیتا؛ و خلعتبری، جواد. (1400). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان پذیرش و تعهد به شیوه گروهی بر تمایز یافتگی از خود دختران نوجوان. مجله پرستاری کودکان، 7(3)، 20-12.

اصل دهقان، فاطمه؛ رضائیان فرجی، حمید؛ و حسینیان، سیمین. (1397). نقش مؤلفه‌های تمایزیافتگی والدین در پیش‌بینی تمایزیافتگی دانش‌آموزان دختر و پسر. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 19(1)، 17-10.

برجعلی، احمد؛ و مهردادصدر، محمد. (1400). اثربخشی برنامه آموزشی «مرا محکم بگیر» بر صمیمیت، رفتارهای دلبستگی و رضایت زناشویی در دانشجویان متأهل. فصلنامه مطالعات زن و خانواده، 9(3)، 32-9.

برزگر کهنمویی، ساناز؛ محمدی، اکبر؛ زعفرانچی زاده، مینا؛ و فولادی، فائزه. (1393). بررسی رابطه تمایزیافتگی خود، اضطراب و رضایت زناشویی در زنان متأهل شهر تبریز. نشریه زن و مطالعات خانواده، 7(26)، 56-41.

جلوانی، مرضیه؛ عابدی، احمد؛ و آقایی جشوقانی، اصغر. (1394). رابطه سبک‌های دلبستگی با هیجان خواهی در دختران دبیرستانی شهر اصفهان. نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری، 1(3)، 53-45.

حسنزاده، شادی؛ و فرزاد، ولیاله. (1397). ويژگی روانسنجی پرسشنامه هیجان طلبی زاکرمن و رابطه آن با اعتیاد پذيری معتادان در حال ترک منطقه 4 تهران. فصلنامه روانسنجی، 6(24)، 105-89.

حمزهای، امین؛ و آقایوسفی، علیرضا. (1401). الگوی معادلات ساختاری سازگاری زوجی بر اساس تمایزیافتگی-خود و انعطاف‌پذیری شناختی با میانجی‌گری راهبردهای مقابله‌ای. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت، 12(1)، 31-16.

دمرچلی، پرستو؛ ضرغام حاجبی، مجید؛و نوابینژاد، شکوه. (1401). نقش واسطه‌ای خودکنترلی در رابطه بین اعتیاد به شبکه‌های مجازی اینترنتی و هیجان‌خواهی با طلاق عاطفی و نگرش به خیانت زناشویی در زنان دارای روابط فرازناشویی. دوفصلنامه روانشناسی خانواده، 1(1)، 10-1.

دهائی، شهناز؛ آقایوسفی، علیرضا؛ و فرقدانی، آزاده. (1400). اثربخشی درمان تمایزیافتگی خود بر خود میان‌بینی و سازگاری زناشویی زوجین بر اساس نظریۀ سیستم‌های خانوادۀ بوئن. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، 12(4)، 440-421.

رافضی، زهره؛ و صبوری، ریحانه. (1401). نقش مولفه‌های تمایزیافتگی خود در پیش‌بینی صمیمیت زناشویی در زوجین. نشریه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 13(51)، 205-181.

رسولی، آراس؛ و کهریزی، زری. (1399). رابطه سبک های دلبستگی،تعهد مذهبی و سازگاری زناشویی با عملکرد خانواده دانشجویان متاهل. پژوهشنامه اسلامی زنان‌ و‌ خانواده، 3(8)، 74-57.

رسولی، محسن؛ آسوده، محمدحسین؛ تمرچی، فرزانه؛ و حسینی، زهرا. (1395). بررسی ساختار عاملی و اعتباریابی سیاهه خود متمایزسازی دریک و مورداک(فرم کوتاه)، فصلنامه علمی و پژوهشی روانسنجی، 4(16)، 10-1.

رسولی، محسن؛ بابایی گرمخانی، محسن؛ و داورنیا، رضا. (1397). ارزیابی ویژگی‌های روانسنجی مقیاس کوتاه دسترسی پذیری، پاسخگویی و همدم طلبی. ابزاری برای سنجش رفتار دلبستگی در روابط زناشویی. مجله علوم پزشکی زانکو، 19(62)، 17-1.

شقاقی، فاطمه؛ آقایوسفی، علیرضا؛ و میرزاحسینی، حسن. (1400). تدوین الگوی ساختاری کیفیت خانواده اصلی و گرایش به پیمان شکنی بین همسران با میانجی گری تمایزیافتگی خود. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی، 20(108)، 2342-2327.

صفرزاده شیرالی، پگاه؛ و باوی، ساسان. (1399). رابطه علی تمایزیافتگی خود و صمیمیت زناشویی با نگرش به روابط فرازناشویی از طریق میانجی‌گری تعهد زناشویی در زنان مراجعه کننده به مراکز روان‌شناختی. نشریه علمی زن و فرهنگ، 12(46)، 101-87.

علاقبند، لیلا؛ پاشا شریفی، حسن؛ فرزاد، ولی‌الله؛ و آقایوسفی، علیرضا. (1398). مدلی برای پیش‌بینی طلاق عاطفی بر مبنای سواد عاطفی، سبک‌های مقابله‌ای، کیفیت زندگی و هیجان طلبی با میانجی‌گری تنظیم هیجان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(1)، 402-388.

فخاری، نرگس؛ لطیفیان، مرتضی؛ و اعتماد، جلیل. (1392). بررسی ویژگیهای روانسنجی سیاهه تمایز یافتگی خود در دانشجویان ایرانی. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 15(5)، 58-35.

فعلهکار، اشکان؛ بردن، زهرا؛ دانایی کوشا، منا؛ و مقدمفر، نصیره. (1398). ارتباط تمایز یافتگی خود و طرحوارههای ناسازگار اولیه با رضایت زناشویی زنان متقاضی طلاق. نشریه پژوهش پرستاری ایران، 14(6)، 34-27.

مینا، فاطمه؛ و امینی‌منش، سجاد. (1400). پیش‌بینی کننده‌های گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان دختر: نقش بدنظمی هیجانی، تمایزیافتگی و ابراز وجود. نشریه پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، 11(44)، 197-183.

Reference