ساخت و بررسی خصوصیات روانسنجی مقیاس ویژگیهای اخلاقی در دختران

محورهای موضوعی : زن و خانواده

علی خادمی ¹ ( دانشیار ،گروه روانشناسی، مرکز تحقیقاتی روانشناسی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران ( نویسنده مسئول) [e-mail] )

تاریخ دریافت : 1399/02/11 تاریخ پذیرش : 1399/08/26 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: روایی, پایایی, مقیاس ویژگیهای اخلاقی,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش، ساخت و بررسی خصوصیات روان سنجی مقیاس ویژگی های اخلاقی بود. روش پژوهش، همبستگی و از نوع تحلیل عامل اکتشافی است. جامعه مورد مطالعه کلیه دانشجویان دختر شهر ارومیه بودند. در این پژوهش 724 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای، انتخاب شد و از مقیاس ویژگی های اخلاقی و آزمون تحول اخلاقی لیند استفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل عامل اکتشافی استفاده شد. بر اساس تحلیل عامل اکتشافی 12 عامل اخلاق بر پایه تنبیه، پاداش، تایید اجتماعی، قانون، قراردادهای اجتماعی، اخلاق درونی شده، فرامن، استنباط شناختی، آداب دینی، یادگیری مشاهده ای، حساسیت اخلاقی و مهارت های اجرایی اخلاقی استخراج شد. در مجموع عامل های استخراج گردیده، توانستند 74/62 درصد از واریانس کل آزمون را تبیین کنند. برای بررسی روایی پرسش نامه از روایی محتوایی، روایی سازه و تحلیل عاملی استفاده شد. که شاخص های به دست آمده روایی قابل قبولی را نشان دادند. برای محاسبه پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. پایایی کل مقیاس برابر 88/0 بوده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که مشخصات روان سنجی ابزار ساخته شده از قابلیت لازم برخوردار بوده و در حوزه سنجش ویژگی های اخلاقی دانشجویان دختر می توان از این ابزار استفاده کرد. وجود این ابزار می تواند در تولید تحقیقات پیرامون روانشناسی اخلاق مفید باشد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to construct and investigate the psychometric properties of the Moral Characteristics Scale. The research method was  correlational and exploratory factor analysis. The study population included all female high school students in Urmia. In this study, 528 people were selected by cluster sampling method and the Linden Moral Characteristics Scale and Moral Transformation Test were used. In order to analyze the data, exploratory factor analysis was used. Based on exploratory factor analysis, 12 ethical factors were extracted based on punishment, reward, social approval, law, social contracts, internalized ethics, command, cognitive inference, religious etiquette, observational learning, moral sensitivity and moral executive skills. In total, the extracted factors were able to explain 61.01% of the total variance of the test. Content validity, structural validity and factor analysis were used to evaluate the validity of the questionnaire. The obtained indices showed acceptable validity. Cronbach's alpha method was used to calculate the reliability. The reliability of the whole scale was 0.72. The results of this study show that the psychometric properties of the prepared scale have the necessary capabilities and can be used in the field of measuring the moral characteristics of female high school students. The existence of this instrument (scale)  can be useful in producing research on the psychology of ethics.

منابع و مأخذ:

باقری، خسرو.(1398). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی: کاوشی برای تدوین چارچوب نظری تربیت اسلامی. تهران: منادی تربیت.

پروین،جان.(1395).شخصیت:نظریه هاو تحقیق.(ترجمه محمد جواد جعفری و پروین کدیور).تهران:آییژ.

خادمی، علی.(1389). رویکردهای نوین در روانشناسی رفتارهای جنایی. تهران: علم.

غیاثی، غلامرضا.(1392). عوامل و مراحل تکوّن رفتار اخلاقی در اسلام. نشریه معرفت اخلاقی، سال 4، شماره 1، صص 19 ـ 36.

کدیور، پروین.(1398). روانشناسی اخلاق. تهران: آگه.

کریمی،یوسف.(1398).روانشناسی اجتماعی:نظریه ها،مفاهیم و کاربردها(ویرایش سوم).تهران:ارسباران.

گلاور،جان.ای؛ و برونینگ،راجر.اچ.(1388).روانشناسی تربیتی:اصول و کاربرد آن.(ترجمه علینقی خرازی).تهران:نشر دانشگاهی.

محسنی،نیکچهره.(1397). نظریه ها در روان شناسی رشد: شناخت، شناخت اجتماعی، شناخت و عواطف.تهران:جاجرمی.

مطهری، مرتضی(1378). آشنایی با علوم اسلامی، حکمت عملی، انتشارات صدرا، چاپ اول، ص۲۲.

منصور،محمود.(1398). روانشناسی ژنتیک.تهران:سمت.

منصور،محمود و دادستان،پریرخ.(1396).روانشناسی ژنتیک 2 .تهران:رشد.

مقدسین، مریم؛ ارجمند، فتانه و محمدخانی، شهرام.(1398). هنجاریابی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه نگرانی (PSWQ-C) در کودکان و نوجوانان 8 تا 18 ساله. مجله پژوهش های کاربردی روانشناختی، دوره 10، شماره 3، صفحه 1-26.

هدفیلد،ژ.آ.(1374).روانشناسی و اخلاق.(ترجمه علی پریور).تهران:انتشارات علمی و فرهنگی.

 هرگنهان،بی.آر؛ و اولسون،ام.اچ.(1398).مقدمه ای بر نظریه های یادگیری.(ترجمه علی اکبر سیف).تهران:دوران.

هرمینگ، ویلیام.(1397). قاتلان زنجیره‌ای: رشد روانی اجتماعی بدترین مجرمان جامعه. ترجمه داود قادری، کیوان پورصادق و لیلی امیرسرداری. تهران: وانیا.

همایی، رضوان.(1393). رشد اخلاقی در دختران و پسران. نشریه زن و فرهنگ. سال 6، شماره 21، صص 91-104.

همتی، مریم.(1395). اخلاق مداری مسیری مهم در توسعه فرهنگ ایرانی – اسلامی. تهران: ایرنا.

 

Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of moral thought and action. In W. M.

 

Dakin, E.(2014). Protection as care: Moral reasoning and moral orientation among ethnically and socioeconomically diverse older women. Journal of Aging Studies 28(1):44–56.

 

De Caroli, M.E. & Sagone. E.(2014). Mechanisms of Moral Disengagement: An Analysis from Early Adolescence to Youth. Procedia - Social and Behavioral Sciences 140: 312-317.

 

Haidt, J. (2007). The new synthesis in moral psychology. Science, vol. 316, 998–1002.

 

Hauser, M. D., Cushman, F., Young, L., Jin, K-X. R., & Mikhail, J. (2007). A dissociation between moral judgments and justifications. Mind & Language, 22, 1–21.

 

Gao, L., Liu, J., Wang,W., Yang,J., Wang, P., & Wang,X.(2020). Moral disengagement and adolescents’ cyberbullying perpetration: Student-student relationship and gender as moderators. Children and Youth Services Review, Volume 116, 105119.
                                                                         

 

Gilligan,C.(1984).sex differences in the expression of moral judgement.Combridgemass. Harward university press.

 

Greene, J. D., Nystrom, L. E., Engell, A. D., Darley, J. M., & Cohen, J. D. (2004). The neural bases of cognitive conflict and control in moral judgment. Neuron, 2. 389- 400. .

 

Khosravi Zadanbeha, M. & Zakerian, M.(2011). A comparison of moral competence between Iranian male and female elementary students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30: 48 – 52.

 

Li, J. Hao, J. & Shi, B.(2018). From moral judgments to prosocial behavior: Multiple pathways in adolescents and different pathways in boys and girls. Personality and Individual Differences, Volume 134, 149-154.

 

Margoni, F., & Surian,L.(2020). Conceptual continuity in the development of intent-based moral judgment. Journal of Experimental Child Psychology, Volume 194, 104812.

                                                           

Mikhail, J. (2007). Universal moral grammar: theory, evidence and the future. Trends in Cognitive Sciences,114, 143–152.

 

Molchanov, S.(2014). Empathy as the Factor of Moral Dilemma Solving in Adolescence. Procedia - Social and Behavioral Sciences 146:89–93.

 

 

Rest, J.R., Narvaez, D., Bebeau, M. & Thoma, S. (1999). Postconventional Moral Thinking: A Neo-Kohlbergian Approach. Mahweh, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.

 

Swanson, L.H and Hill, G(1993). Metacognitive aspects of moral reasoning and behavior. Adolescence.28, pp 711- 725.

 

Teper, R.; Inzlicht, M.; Page-Gould, E. (2011). "Are we more moral than we think?: Exploring the role of affect in moral behavior and moral forecasting". Psychological Science. 22 (4): 553–558.

 

Turiel, E. (2018). Moral Development in the Early Years: When and How. Human Development;61:297–308.