بررسی شورش حسینقلى خان زعفرانلو در قوچان «به انضمام بازخوانى گزارش حسام السلطنه» (1281 ق.)
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
محمدرضا قصابیان
1
(
بنیاد پژوهش‌های اسلامی
)
کلید واژه: قاجاریه, قوچان, حسینقلی خان زعفرانلو, حسام السلطنه,
چکیده مقاله :
سیاست قاجاریه در اداره حکومت ایالات و ولایات مبتنى بر به کارگیرى شاهزادگان و امیران دربارى بوده است و پادشاهان قاجار براى ممانعت از افزایش قدرت خوانین و سران ایلات و قبایل، از واگذارى قدرت و حکمرانى مناطق مختلف به حاکمان غیر قاجارى امتناع مى ورزیدند. امّا در بعضى موارد به دلیل عدم توانایى شاهزادگان به ناچار حکمرانى بعضى از مناطق هم چون شمال خراسان (که از ترکیب اجتماعى و جمعیتى خاص برخوردار مى باشد) به سران و خوانین ایلات و طوایف سپرده مى شد. به طورى که حکومت قوچان (به جز مدت کوتاه) از آغاز سلطنت قاجار همواره در اختیار زعفرانلو‌ها و خاندان رضا قلیخان پسر امیرگونه خان و فرزندان آن‌ها بوده و آنان با لقب شجاع الدوله مدت‌ها بر قوچان و نواحى اطراف آن فرمانروایى کرده و مورد توجه و حمایت پادشاهان و دربار قاجاریه قرار داشته اند. بنابراین ولایت مرزى قوچان با وجود اهمیت هاى خاص سیاسى - جغرافیایى از حیطه نفوذ مستقیم دربار و شاهزادگان قاجارى بدور مانده بود. ضمن آنکه روحیات استقلال طلبانه حکمرانان و سرکشى و طغیان فرزندان و وابستگان والیان قوچان زمینه را براى رخدادهاى مهم در این منطقه مرزى فراهم مى ساخته است. یکى از رویدادهاى مهم قوچان در عهد ناصرى، شورش حسینقلى خان فرزند رضا قلیخان زعفرانلو است که مدت کوتاهى در قوچان حکومت نمود و بالاخره در ۱۲۸۱ ق توسط حسام السلطنه سرکوب شد. در این مقاله علل و چگونگى پیدایش، شکل گیرى و سرانجام این غائله با تأکید بر گزارش حسام السلطنه والى وقت خراسان مورد بررسى و تحلیل قرار گرفته است.
But in some cases due to the inability forced the princes to rule some areas such as Northern Khorasan (which is a combination of social and population) to the Heads of State and the Khans and the tribes were deposited. So that Quchan government (except for short) is always the beginning of the reign of the Qajar dynasty Zfranlvha and Raza Khan and their children and their Amyrgvnh Qlykhan boy named Brave Dawla Quchan long the kingdom and its surrounding areas of interest and support Qajar kings and courts have been. Thus, despite the importance of special political Quchan border provinces - geographic area of influence and direct the court of Qajar princes were still around. While the rulers and rebellious spirits independence and rebellion of children and dependents to governors Quchan important events in the border region that is provided. One of the major events in Quchan Nasser era, Rebellion Hsynqly Khan's son, Reza Qlykhan Zfranlv shortly Quchan government in 1281 and was finally suppressed by Hossam became regent. This causes the appearance and manner, and finally the formation of the then governor of Khorasan regent Hossam Ghaylh with emphasis on reporting and analysis has been investigated.
