بازتاب قرار داد تاریخی 1919 در تحولات سیاسی معاصر

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

جلیل نائبیان ¹

1 - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز

تاریخ دریافت : 1394/10/05 تاریخ پذیرش : 1394/10/05 تاریخ انتشار : 1390/10/01

کلید واژه: قانون, انقلاب مشروطه, قرارداد1919م, حکومت مطلقه, محافل ادبی,

چکیده مقاله :

انقلاب مشروطه در ایران فارغ از عوامل تأثیرگذار و نتایج آن در قالب"جنبشی علیه استبداد" قابل فهم است. مشروطیت در ساده ترین تعریف تکاپوی برای محدود کردن اقتدار سنتی و توزیع قانونمند قدرت در چهارچوب نهادهای نو است. قدرت سیاسی قبل از مشروطه ساختی خودکامه دارد که حدود قدرت در آن نامشخص است. نهاد دولت مایملک سلطان و قدرت او در حکومت مطلق فرض می شود. سازمان و کارکرد حکومت پیش از مشروطه نامعین و تفکیک ناپذیر است و اعمال قدرت بر اساس مناسباتی آمرانه انجام می گیرد. آنچه در ساخت چنین نظام سنتی از حکومت کمتر دیده می شود، رقابت قانونمند، قواعد غیر مشخص، نظام عقلانی حاکم بر روابط فرمانده و فرمانبر، سیستم منظم و کارآمدی حقوق ثابت است. "ماکس وبر" چنین خصوصیاتی را فصل ممیزه اقتدار سنتی و مدرن می داند. هدف اصلی مشروطه قانونمند و مقید کردن این بی حد و مرزی و بی رویگری قدرت سیاسی شاه بود. این مقاله با بررسی اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران در عصر استبداد قاجار، مشروطه را محصول بیداری ملی می داند که می خواستند از وضع مساعد تاریخ برای نجات ملت خود بهره جویند و با بحثی در این خصوص به قرارداد معروف 1919 م. مطابق با 1337 هـ. ق و آثار اجتماعی این قرارداد به ویژه تأثیر آن در آثار شعرا و نوشته های نویسندگان و محافل ادبی می پردازد و اشعاری را از "عشقی" در مخالفت با این قرارداد ذکر می کند.

چکیده انگلیسی:

The Mashroteh(constitutional) revolution in Iran can be understood as an anti tyranny movement.  Mashrotyat was an attempt to restrict traditional force and to distribute power systematically in the form of new institutions. The political power preceding Mashroteh had a tyrannical structure, with unlimited power. The government was considered the property of the Sultan and his power was assumed absolute.  This essay is an attempt to investigate the social and political situation in Iran during Qajar period.  It is believed that the Mashroteh was a national  awareness which was intended to take advantage of the favorable historical situation for the liberation of it's people. There is a discussion on the well – known 1919(A.C. or 1337 AH) treaty and its social impact on the powers of  the poets and the writers writing as well as the literary circles. Also, some  poems by Eshghi in disagreement to this treaty are mentioned