بررسی تاریخی بخارا و سمرقند از ورود مسلمین تا پایان عهد امویان(41 – 132 ه.ق)
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
سید احمد موسوی
1
(عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور)
علیرضا رحیمی
2
(کارشناسی ارشد تاریخ دوره اسلامی)
کلید واژه: ماوراءالنهر, بخارا, امویان, قتیبه بن مسلم, سمرقند,
چکیده مقاله :
پس از ورود اعراب مسلمان به خراسان و سکونت قبایل مختلف عرب در این سرزمین، آنان برای اولین بار با سرزمین های آن سوی جیحون و یا به قول خودشان ماوراءالنهر آشنا گردیدند. حاکمان عرب خراسان از این زمان به بعد، هر از گاهی به شهرهای بخارا و سمرقند لشکر می کشیدند و پس از گرفتن غنایمی چند، خیلی سریع به خراسان باز می گشتند. اما این سیاست در زمان عبدالملک خلیفه اموی و عامل او در عراق یعنی حجاج بن یوسف تغییر یافت. آنان در صدد حضور مستمر و دائم در آن سوی جیحون برآمدند. بنا براین حجاج برای تحقق این هدف، قتیبه بن مسلم باهلی را نامزد حکومت خراسان نمود. قتیبه بن مسلم در مدت ده سال حکومت خود، بین سال های 86 تا 96 ه ق با لشکرکشی های پردامنه و مداوم خود، سرزمین ماوراءالنهر را به قلمرو مسلمین الحاق نمود. او در این سال ها توانست ابتدا شهرهای بیکند، بخارا، خوارزم و سپس سمرقند را با نیروی خستگی ناپذیر خویش فتح نماید و به منتهی الیه این سرزمین یعنی ساحل سیحون و نواحی چاچ و فرغانه پای بگذارد. قتیبه بن مسلم علاوه بر فتح این شهرها با تشویق مردم بومی منطقه به پذیرش دین اسلام حتی با تعیین جوایز مالی و پرداخت درهم در قبال برگزاری نماز، جای دادن اعراب در منازل بومیان و استفاده از مردم بومی به عنوان یک نیروی جنگی در سپاه خود، هم به استقرار دایمی اعراب در شهرهای ماوراءالنهر مانند بخارا و سمرقند و هم به نزدیکی و تعامل مناسب دو قوم عرب و ایرانی توجه نمود. با فتوحات گسترده قتیبه بن مسلم و تدبیر و سیاست های او، برای اولین بار اعراب توانستند حکومتی با ثبات در این شهرها داشته باشند. در این مقاله به بررسی چگونگی پذیرش اسلام توسط مردم بخارا و سمرقند در دوره اموی و تعاملات مردم با حاکمان اموی پرداخته می شود.
After Arabian muslem enter in khorasan and different tribs Arabian habitancy in this area`they accustomed with ither side of "Jeihoon" or"Mavarao nahr".arabian governer of khorasan after this` sometimes attaked to"Bokhara" and "Samarghand" and after catched some booty`they came back to khorasan.but this diplomacy changed in Abdolmalek" time (Omavi governer) and his stooge in iraq (Hajaj ebne yoosof). they wanted to possession other side of"jeihoon".thus Hajaj for realization this aim`sent Ghotaibeh ben Moslem" az a governer to khorasan.Ghotaibe during his ten years government between 86-96 hejri by continuous attaks` addendum "Mavarai Nahr" to muslem scope. In this year he could win and catch "Bikand"`"Bikhara"`"Khorasan"and"Samarghand" and then arrived at en of this reagion namely "seihoon" beach and "Chach"and "Farghane" lands.Ghotaibe moreover win these citis` abet native people to accept Islam religion even pay mony for saying prayers `stead Arabians in natives house and used native people in his corps`attend to usual pitch Arabians in "Bokhara"and "Samarghand"and attend to proximity Arabian and Iranian nations. By conquests of Ghotaibeh ben Moslem and his plans and diplomacy for initial Arabians could have a stable government.In this article settle to consider how people of "Bokhara" and "Samarghand" accept Islam in Omavi time and contact between people and Omavi governers.
