بررسی روند مطالعات نقشبندیه در غرب و روسیه
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
علی آرامجو
1
(
دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران.ایران
)
کلید واژه: تصوف, نقشبندیه, شرقشناسی, مطالعات اسلامی,
چکیده مقاله :
طریقت صوفی نقشبندیه که به سبب ماهیت و عملکرد خاص اعتقادی و سیاسی اش، در چند سده اخیر مورد توجه شرق شناسان بوده است در حال حاضر نیز به عنوان پدیده ای زنده و تأثیرگذار، موضوع ویژه ای برای پژوهش در محافل علمی و سیاسی غرب به شمار می آید. روند مطالعات غرب در این باب، بنا بر سیاست ها و راهبردی های دول غربی در شرق، در دوره های مختلف و همچنین در پی تحولات علمی- فرهنگی آنها، تغییر و تحولاتی را از سر گذرانده است. بنا بر یافته های پژوهش حاضر، اگرچه تا نیمه نخست قرن نوزده اطلاعات غرب در باب طریقت صوفی نقشبندیه بسیار کلی و آشفته بود اما در پی شکل گیری و توسعه علایق و منافع کشورهای غربی در شرق و نمودار شدن نقشبندیه به عنوان سردمدار برخی مقاومت های محلی، وضع تغییر کرد. چالشی که نقشبندیه آسیای مرکزی، برای قدرت روزافزون روسیه در آن منطقه ایجاد می کرد، موجب شد تا در آثار نویسندگان روسی، با نوعی تعصّب و یکجانبه نگری به آنها پرداخته شود. در قرن بیست و به دنبال شکل گیری شوروی این وضع ادامه یافت. اواخر قرن بیست و متعاقب فروپاشی شوروی و تأسیس جمهوری های مستقل در آسیای مرکزی، نقطه عطفی در تاریخ مطالعات نقشبندیه به شمار می آید. از یکسو چالش هویتی در دولت-ملت های تازه تاسیس، توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی- که نقشبندیه جزو جدایی ناپذیر آن به شمار می آمد- را ضرورت می بخشید و از طرف دیگر غرب برای فهم دقیق چگونگی تعامل با این دولت ها به پژوهش هایی گسترده در این زمینه اقدام کرد ضمن اینکه خود نیز در نتیجه توسعه روزافزون نقشبندیه و حضور قابل توجه آنها در جهان غرب به نوعی مبتلا به آن محسوب می شد.
In recent centuries, Naqshbandiyya Sufi order which because of its nature , special believe functions and his policy has been paid attention by Orientalists.Now as something living and effective, specific topics for research in scientific and political circles in West. Process of the West studies in this subject, according to the policies and strategies of the Western goverments in the East, in different periods, as well as after their scientific and cultural evolution,has passed some changes and evolutions. According to the present research findings, although until the first half of the 19th century westerns information about the Naqshbandiyya Sufi order was so vague and confusing, but in the wake of the formation and development interests and the interests of Western countries in East and appearing Naqshbandiyya as a leader in some local resistance, the situation was changed. The challenge Naqshbandiyya was created for the growing power of Russia in Central Asia, led to the works of Russian writers, with bias and unilateralism to be addressed. In the 20th century and following of formation of the Soviet Union, this situation continued. In the end of 20th century and the subsequent of collapse of the USSR and the establishment of independent republics in Central Asia, is considered a milestone in the history of Naqshbandiyya .On the one hand the challenge of identifying newly established nation-states, paying attention to the historical and cultural background necessitetes, and on the other hand the West to understanding how is interaction with this state , action out widely researches in this field. In addition itself ( the West) as a result of the increasing development of Naqshbandiyya and their signifficant presence in the West world , considered a suffering to laid of that .
