از فرارود به طبرستان: پیوستگی فتح اسلامی در جبهه شمالی

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

بهروز چوکان ¹ , محمدنبی سلیم ² , میرزا محمد حسنی ³

1 - - دانشجوی دکتری، تاریخ اسلام، واحد شاهرود، دانشگاه آزاداسلامی، شاهرود، ایران ([e-mail])
2 - - استادیارگروه تاریخ، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران(نویسنده مسئول)([e-mail])
3 - -استادیارگروه تاریخ، واحد شاهرود دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران([e-mail])

تاریخ دریافت : 1402/03/22 تاریخ پذیرش : 1402/04/10 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: فتوحات, اوضاع سیاسی, طبرستان, واژگان کلیدی: ماوراءالنهر, دوره اموی و عباسی,

چکیده مقاله :

یکی از دلایل گرایش اعراب مسلمان برای فتح ماوراءالنهر و خوارزم این بود که آنان در اوایل فتوحات قادر به فتح طبرستان نبودند و چون متوجه شدند که ازطریق فرارود، چینی ها با طبرستان در ارتباط هستند و نیز، حضور ترکان در نواحی شمال شرق طبرستان و جنوب خوارزم تا ماوراءالنهر سختی فتوحات را دوچندان می کند،بر آن شدند تا به جهت ممانعت از پیشروی چینیان و ترکان ،ناحیه سوق الجیشی طبرستان را تصرف کنند. ولی شرائط جغرافیایی این خطه همچون: صعب العبور بودن، متراکم بودن جنگل ها و باتلاقی بودن منطقه، رطوبت بالا و بارندگی های مداوم و نیزمقاومت اهالی ،کار فتح را دشوار می کرد.این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای، درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که فرایند تصرف مناطق شمال و شمالشرق فلات ایران بر اساس چه فرایندی رخ نمود؟ مطالعات نشان میدهد که با توجه به تهدید نفوذ اقوام غیرمسلماندر مناطق استراتژیک ایران و ضرورت اتصال نواحی مفتوحه به خط سیر فتوحات و تاکید بر تمامیت ارضی ایران، خلافت اسلامی از طریق اعزام نیروهای متعدد و جلب اهالی مناطق هدف، توانست نواحی فرارود و طبرستان را تقریباً در یک بازه زمانی متقارن به تصرف درآورد . هرچند، با وجود لشکرکشی های امویان، ثمره استیلای طبرستان را عباسیان به دست آوردند و سرنوشت این خطه را به خراسان و ماورالنهر گره زدند.

چکیده انگلیسی:

One of the reasons for the tendency of the Muslim Arabs to conquer Trans-Nahar and Khwarizm was that they were not able to conquer Tabaristan in the beginning of the conquests, and when they realized that the Chinese were connected with Tabaristan through Farad, and also, the presence of the Turks in the northeastern and southern regions of Tabaristan. Khwarazm doubled the difficulty of the conquests, they decided to seize the area of ​​Suq al-Jishi of Tabaristan in order to prevent the advance of the Chinese and Turks. But the geographical conditions of this region, such as: impassability, dense forests and swampy area, high humidity and continuous rains, as well as the resistance of the people, made the work of conquest difficult.This research, using the descriptive-analytical method and relying on library studies, tries to answer the question that the process of occupying the north and northeast of the Iranian plateau took place based on what process? Studies show that due to the threat of non-Muslim influence in strategic areas of Iran and the necessity of connecting the conquered areas to the route of conquests and emphasizing the territorial integrity of Iran, the Islamic Caliphate was able to control Fararod and Tabaristan areas by sending numerous troops and attracting the target areas. In a symmetric time frame, he took possession. However, despite the Umayyad campaigns, the Abbasids gained the fruits of their conquest of Tabaristan and tied the fate of this region to Khorasan and Mavarlanhar.