نقش میرزا محمد اخباری در فراز و فرود مکتب اخباری در دوره فتحعلی شاه (فایل اصلاح کامل بازنگری شده)

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

الهام امیری ¹ (دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
غلامحسین زرگری نژاد ² (استاد گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
سینا فروزش ³ (دانشیار گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/05/03 تاریخ پذیرش : 1401/06/18 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: فتحعلی شاه قاجار, میرزا محمد اخباری, اخباری‌گری, علمای اصولی, علمای اخباری,

چکیده مقاله :

پیروزی علمای اصولی بر اخباری‌ها از مهمترین تحولات درونی تشیع در عهد قاجاریه بود که همواره با پیامدهای سیاسی و فکری همراه بود. موج سوم جنبش اخباری‌گری توسط میرزا محمد اخباری آخرین نماینده مهم جریان اخباری‌گری در دوره قاجاریه آغاز شد. پس از این دوره اخباری‌ها برای همیشه از اصولیها شکست قطعی یافتند. از آن زمان به بعد اصولیان رهبری دینی و سیاسی جامعه شیعه را به دست گرفتند. بنابراین مسأله اصلی این تحقیق، نظر به جایگاه میرزا محمد اخباری در این مرحله از جنبش اخباری‌گری، نقش ایشان در فراز و فرود مکتب اخباری در دوره فتحعلی شاه قاجار می‌باشد.چارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر این دیدگاه است که قرائت از دین و منـابع دینـی در دورههای مختلف شکل گرفته و این امر موجب پیدایش گرایش‌های مـذهبی مختلفـی در درون جامعـه شیعی شده است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که میرزامحمد اخباری در دربار فتحعلی شاه قاجار مقرب شد و با تکیه بر قدرت شاه و سوار شدن بر موج احساسات او به ترویج اخبارگری پرداخت . از دیگر سو می دانیم که میرزا محمد، افزون بر اعتقادات تند اخباری و ضد اصولی خود، گرایش به نوعی عقاید مرتبط با علوم غریبه داشت و شاید این امور و پیامدهای فکری و مذهبی آن هم در تصمیم اصولیان در مقابله با او مؤثر بوده است؛ واژگان کلیدی: میرزا محمد اخباری ، اخباری‌گری، علمای اصولی، علمای اخباری، فتحعلی شاه قاجار

چکیده انگلیسی:

AbstractThe victory of the fundamentalist scholars over the Akhbaris was one of the most important internal developments of Shiism in the Qajar period, which was always accompanied by political and intellectual consequences. The third wave of the news movement was started by Mirza Mohammad Akhbari. Akhbaris were permanently defeated by the fundamentalists forever. Since then, the fundamentalists have taken over the religious and political leadership of the Shiite community. Therefore, the main issue of this research, considering the position of Mirza Mohammad Akhbari in this stage of the Akhbari movement, is his role in the rise and fall of the Akhbari school during the reign of Fath Ali Shah Qajar. The theoretical framework of this research is based on the view that the reading of religion and religious sources has been formed in different periods and this has led to the emergence of different religious tendencies within the Shiite community. The findings of this study show that Mir Mohammad Akhbari approached the court of Fath Ali Shah Qajar and promoted newsmaking by relying on the power of the Shah and riding on the wave of his emotions have caused concern among fundamentalist jurists. we know that Mirza Mohammad, his sharply prophetic and anti-fundamentalist beliefs, tended to some kind of ideas related to foreign sciences, and perhaps these matters and their intellectual and religious consequences were also influential in the decision of the fundamentalists to oppose him;Keywords: Fath Ali Shah Qajar, Akhbari, Akhbari Scholars, Mirza Mohammad Akhbari