قهستان
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
محمد مهرآئین
1
(آزاد اسلامی محلات - مرکزی - ایران)
کلید واژه: خراسان جنوبی, بیرجند, قهستان, جغرافیای تاریخی, تحولات قومی,
چکیده مقاله :
برخی از مناطق گستره ایران زمین به لحاظ اثر گذاری بر تحولات تاریخ و جغرافیای طبیعی و سیاسی ایران ، در مطالعات تاریخی جایگاه ویژه ای دارند. منطقه موسوم به قُهستان یا ایالت کوهستان قدیم که در دوران اسلامی به قاینات و اکنون به نام استان خراسان جنوبی اشتهار یافته ، یکی از این نواحی مهم ایران زمین است. وضعیت سوق الجیشی و خصوصیت سرزمینی قهستان به لحاظ ارتباط با نواحی جنوب و شرق ایران و حضور اقوام گوناگون، باعث شده تا این اقلیم پهناور، جلوه گاه عناصری باشد که نقش آفرین رویدادهای مهم تاریخ خراسان و ایران تلقی می شوند. این پژوهش بر سر آن است تا به شیوه رائج تحقیقات علوم انسانی و بر پایه مطالعات اسنادی و نظری ، به سیر جغرافیای تاریخی قهستان پرداخته، و به زوایای ناشناخته تاریخ این سرزمین اشارتی ولو مختصر داشته باشد. آن چه از مجموع یافته های تحقیق درک می شود، آن است که ناحیه قهستان به دلایلی چون: پیوستگی جغرافیائی با خراسان بزرگ، تبادلات اقتصادی و فرهنگی بین منطقه ای، ویژگی های قومی و سیاسی و..، از جایگاه و حساسیت ویژه ای در روند تحولات تاریخی ایران بهره مند بوده و پی آمد بخشی از تحولات تاریخ ایران عهد اسلامی را متحمل شده است . چنان که امروزه هم به عنوان ناحیه ای استراتژیک و برخوردار از توانمندی های متعدد، با مسائل مهاجرت اجتماعی، چالش های سیاسی و تنش های قومی روبرو است و توجه بیشتر کارگزاران دولت را به خود می طلبد.
A number of places in Iran are given prominence due to their historical, geographical, and political backgrounds. One of them, Ghohestan, or the state of mountains, was known to be called Ghayenat in the Islamic era. It is, however, officially dubbed as Southern Khorasan (Khorasan Jonnubi). Ghohestan's strategic importance and its close proximity to the east and south of Iran with various tribes dwelling in it stimulated significance to the region through the passage of time in the historiography of Khorasan and Iran. Employing the popular humanistic research methods based on documentary and theoretical studies, the following paper aims to conduct a geographical survey on the region and shade light, however briefly, on the unknown aspects of its history. What is acquired from the findings is that Ghohestan sustained a strategic significance and witnessed and fostered a series of historical changes in the Islamic era due to its geographical coherence with the larger Khorasan, economic and cultural interstate exchanges, and political and ethnic characteristics. Even today, the area displays numerous strategic capabilities in confrontation with the issues of immigration, social and political challenges, and ethnic tensions which demand the attention of the governmental agencies.
_||_
