بررسی شرایط همدید موثر بر روزهای آلوده به دی اکسید گوگرد در شهر شیراز

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی شهری و منطقه ای

محمود احمدی ¹ , مهدی نارنگی فرد ² , خداکرم حاتمی بهمن بیگلو ³

1 - استادیار گروه جغرافیا طبیعی دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران
2 - دانشجوی دوره دکترا آب و هواشناسی، دانشگاه یزد
3 - دانشجوی دوره دکترا آب و هواشناسی، دانشگاه اصفهان

تاریخ دریافت : 1394/01/14 تاریخ پذیرش : 1394/03/02 تاریخ انتشار : 1394/04/01

کلید واژه: تحلیل خوشه‌ای, شهر شیراز, الگوهای گردشی, دی‌اکسید گوگرد,

چکیده مقاله :

امروزه در سطح کلان‌شهرها آلودگی هوا توسط منابع انتشار محلی و صنایع پیرامونی آن ایجاد می‌گردد. با افزایش شهرنشینی و بالا رفتن استانداردهای زندگی و توسعه صنایع باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها در حد خطرناک شده است. در این پژوهش الگوهای همدید مرتبط با روزهای آلوده به دی اکسید گوگرد (SO2) در شهر شیراز با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، بررسی گردید. جهت انجام این مطالعه نخست با استفاده از داده‌های آلاینده دی اکسید گوگرد در بازه زمانی 7 ساله (2011-2005) و شاخص استانداردهای آلایندگی (P.S.I) روزهای آلوده استخراج گردید؛ سپس الگوهای فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال، امگا 850 هکتوپاسکال و مولفه‌ی بادهای مداری و نصف‌النهاری ترازهای مختلف جو در روزهای آلوده به کمک تحلیل خوشه ای مورد پردازش قرار گرفت. بر اساس شاخص کیفیت هوا، در مجموع 748 روز آلوده شناسایی گردید؛ بیشترین تعداد روزهای آلوده به دی اکسید گوگرد در سال 2008 با 300 روز و کم‌ترین آن در سال 2005 با 8 روز رخ داده است، سپس با انجام تحلیل خوشه‌ای بر روی داده‌های تراز دریا چهار الگو مشخص شد، بنابراین الگوهای همدید تراز 500 هکتوپاسکال نشان داد که با نفوذ زبانه‌ی پر ارتفاع شمال آفریقا در دوره‌ی گرم و با مداری شدن جریانات در دوره‌ی سرد الگوهای گردشی مشخص شد همچنین الگوهای گردشی فشار تراز دریا در روزهای آلوده با حاکمیت کم فشار در دوره‌ی گرم و حاکمیت پرفشار در دوره‌ی سرد مشخص می‌گردد و الگوهای سرعت قائم جو در تراز 850 هکتوپاسکال وجود مقادیر مثبت امگا را نشان داد همچنین سوی وزش باد در ترازهای مختلف در روزهای آلوده پایین سو است.