بررسی کتیبه‌های مسجد ـ مدرسه دارالاحسان سنندج با تاکید بر نمونه‌های شعر فارسی
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی اسلامی
محمد ابراهیم زارعی
1
(استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
کلید واژه: شعر فارسی, سنندج, خرم‌کردستانی, ناطق اصفهانی, مسجد ـ مدرسه دارالاحسان,
چکیده مقاله :
نگارش شعر بر بناهای ایران دوره اسلامی شیوه‌ای مرسوم بوده که در دوره نیز قاجار گسترش یافت. این سبک نه تنها در بناهای پایتخت، بلکه در بناهای مراکز ایالات و شهرها هم مورد توجه بانیان و حاکمان محلی قرار گرفت. از شعر به عنوان بخشی از آرایه و معرفی ساختمان در مسجد ـ مدرسه دارالاحسان از آثار دوره قاجار شهر سنندج، استفاده شده‌است. در این بنا اشعاری در کتیبه‌های سنگی و کاشیکاری نقش بسته که علاوه بر جنبه زیبایی‌شناسی، زمان احداث بنا و بویژه از نظر ماده تاریخ اهمیت دارد. این اشعار توسط دو تن از شاعران صاحب سبک در ماده تاریخ‌گویی دوره قاجار همچون میرزافتح‌الله خرم سنه‌ای متخلص به خرم کردستانی و میرزاصادق اصفهانی متخلص به ناطق سروده شده است. مساله این است که هدف سازنده در قرار دادن کتیبه به صورت شعر چه بوده است؟آیا دست‌یابی به اوضاع اجتماعی و فرهنگی این بخش از کشور و تاثیرپذیری از ساختار دیوانی ـ اداری حکومت مرکزی امکان پذیر است؟ به نظر می‌رسد که هدف بانی علاوه بر نشان اقتدار خویش، برقراری ارتباط با مراجعان به این مکان بوده‌است. علاوه براین، در این اشعار که در قالب قصاید مدحی هستند به زمان آغاز و پایان کار مسجد، سفارش دهنده و حامیان آن اشاره شده‌است. در این شیوه تأثیر ساختار دیوانسالاری اداری، فرهنگی و اجتماعی پایتخت در اشعار و ساختار مسجد به خوبی قابل درک است. سروده‌ها رقابت بین شاعران در دارالحکومه سنندج از یک سو و از سویی توجه به اجرای برنامه‌های بزرگ و توسعه معماری در سنندج را نشان می‌دهد.
Writing Poetry on the building of mosques, schools, tombs of the Islamic period has been used. The Qajar period is extended in this way. This style not only in buildings capital of Iran but also, center states and cities local authorities were concerned. Of poetry as part of the decoration and the building of the Darolehsan Masjid-Madrasah from the Qajar period in Sanandaj is used. Poetry in stone and tiles in the mosque inscriptions engraved in addition to aesthetics, construction time, especially on matters of substance. This style of poetry by two poets in the history of the period seems like ages buy Mirzafathollah Kurdistani pen named "Khoram" and MirzaSadeq Isfahani pen named "Nateq" were written. The first question, inscription this research to the manufacturer's in putting what is poetry? Second, you can be part of the social and cultural situation in this part of the country and the effects of bureaucratic structure - bureaucratic central government achieved? The answer to the first question is that in addition to the monitoring of its authority to establish a connection with the audience and patrons at this location. Moreover, these are poems that start and end in praise ode mosque client and its sponsors mentioned. The second hypothesis is that in this way the structure of bureaucracy, administrative, social and cultural capital of the lyrics and the mosque is well understood. Poet’s poetry shows competition in Sanandaj governance the one hand and the other hand to run large programs and architectural development in Kurdistan. The building was constructed prior to the training center in Sanandaj and Sunni religious training was conducted in Ottoman cities. The construction of the mosque -school became an important center of science and religion.
_||_
