تحولات تاریخی شرق ایران در دوره ساسانی
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی تاریخی
فریدون ناهیدی آذر
1
(استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شبستر، شبستر، ایران.)
فرهنگ خادمی ندوشن
2
(استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
کلید واژه: ساسانیان, باستان‌شناسی, هونها, ایران شرقی, هند غربی, سکه‌شناسی,
چکیده مقاله :
اقوام مهاجری که از زمان هخامنشیان تا زمان ساسانیان به شرق ایران هجوم آورده و سپس در آنجا ساکن گردیده اند با گذشت زمان نقش مهمی را در سیاست و روابط اقتصادی این منطقه ایفا نمودند. در این مقاله به چگونگی تهاجمات اقوام تازه وارد از مرزهای شمال شرقی به خاک امپراطوری ساسانی پرداخته می شود. بررسی و نشان دادن نحوه ارتباط فرهنگی و داد و ستد فرهنگ و تمدن ساسانی با این اقوام و ظرفیت فرهنگ پذیری ایرانی در داد و ستد مسالمت‌آمیز و غیر مسالمت‌آمیز با این فرهنگها و تنشها یا تحولات صورت گرفته از این رهگذر هدف اصلی این مقاله است. تماسهای متعدد چند جانبه میان ایران و همسایگان شرقی‌شان در بیشتر موارد فشرده و فراگیر بوده است و عمدتا پس از این برخوردها، فرهنگهای جدید و بیگانه در یکدیگر تاثیر گذاشته است و قائدتا فرهنگی که دارای ریشه های عمیقتری است، تاثیر بیشتری در فرهنگ مقابل خود خواهد داشت. در این زمان اهمیت شرق ایران به حدی بوده است که این منطقه به صورت یکی از مشغله های اصلی ساسانیان درآمده بود و نمایندگانی از ساسانیان در کوشان (کوشان شاه) و سکستان (سکان‌شاه) حکومت می کردند. در غیاب منابع مکتوب، یافته های باستان شناختی اطلاعات لازم را منعکس می سازند. از مهمترین این یافته های باستانشناختی سکه های ساسانی هستند که تا حدود زیادی حـوزه گستـرش حکومتهـا را روشن می سازنـد. ایـن سکه ها توسط سلاطین گجرات و کوشان و هونها تقلید و نمونه برداری می‌شد. هونها تاثیر زیادی از فرهنگ ساسانی گرفته و آن را به هند منتقل کردند و زمینه را برای مهاجرت ایرانیان زرتشتی در دوره های بعد به این منطقه فراهم ساختند.
Immigrant people who had rushed to the eastern part of Iran since the time of Achaemenian up to the time of Sassanian and then had dwelt there by passage of time played an important role in politics and economical relationships of this region. In this article, we will discuss about the process of invasions of these new-comer people from eastern north borders to the Territory of Sassanid Empire. The main goal of this article is to survey and show the manner of cultural relationship and interaction of Sassanid culture and civilization with these people and capacity of culture acceptance with these cultures and tensions or accomplished developments in this mutual confrontation. Several multi dimensional contacts between Iran and its eastern neighbours in most of the cases had been compressed and foreign cultures had interacted and principally the culture that has deeper origin will have more effects in the culture of its opponent. In this time importance of eastern part of Iran was in the extent that this region had become one of the main obsessions of Sassanians and some agents of Sassanid government in Koshan (Koshan Shah) and Sakestan (Sokan Shah). In the absence of any written resources, archaeological findings reflect required informations. From among the most important of these archaeological findings, are Sassanid coins that to some extent determine the governments' territory. These coins were imitated and sampled by the kings of Gajarat, Koshan and Hons. Hons were highly influenced by Sassanid culture and transferred it to India and paved the way for immigration of Zoroastrian Iranian to this region in the later periods.
_||_
