نقش واسطه‌ای خلاقیت شناختی در ارتباط با سواد فناوری و کارآفرینی اجتماعی دانشجویان

محورهای موضوعی : خلاقیت شناسی روان‏شناختی

حسن شفیعی ¹ , زهرا سلگی ² , فاطمه صابری حسین آباد ³

1 - استادیار گروه روان‌شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - دانشيار گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/10/06 تاریخ پذیرش : 1403/06/26 تاریخ انتشار : 1403/09/08

کلید واژه: کارآفرینی اجتماعی, سواد فناوری, خلاقیت شناختی,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل ارتباطی کارآفرینی اجتماعی و سواد فناوری با نقش واسطه‌گری خلاقیت شناختی در دانشجویان دختر انجام شده است. روش: تحقیق حاضر یک پژوهش توصیفی - همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری SEM بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور مرکز یزد در سال تحصیلی 1401 ـ 1400 بود. نمونه‌ای با حجم 300 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. پرسشنامه‌های مورداستفاده در این پژوهش شامل سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات (کاتز و مکلین، 2007)، خلاقیت شناختی عابدی (قنبری،1393) و کارآفرینی اجتماعی (عرب،1390) بوده است. داده‌ها با نرم‌افزار amos و spss نسخه 24 و با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تجزیه‌وتحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد بین سواد فناوری و کارآفرینی اجتماعی دانشجویان رابطه معناداری وجود دارد، بین خلاقیت شناختی و کارآفرینی اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد، بین خلاقیت شناختی و سواد فناوری رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل مسیر نشان داد در رابطه بین سواد فناوری و کارآفرینی اجتماعی دانشجویان خلاقیت شناختی نقش واسطه‌ای دارد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر حاکی از اهمیت نقش خلاقیت شناختی در ارتباط با سواد فناوری و کارآفرینی اجتماعی است. بر این اساس توانمندسازی دانشجویان در ارتباط با خلاقیت شناختی و بهبود و شناسایی خلاقیت دانشجویان می‌تواند در زمینه کارآفرینی اجتماعی کاربست نتایج پژوهش حاضر باشد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The present study was conducted with the aim of investigating the relationship model of social entrepreneurship and technology literacy with the mediating role of cognitive creativity in female students. Method: The current research was a descriptive-correlation research of SEM structural equation modeling. The statistical population of the research included all female students of Payam Noor University of Yazd in the academic year of 1400-1401. A sample of 300 people was selected by convenience sampling method. The questionnaires used in this research included information and communication technology literacy (Katz and McLean, 2007), Abedi's cognitive creativity (Ghanbari, 2013) and social entrepreneurship (Arab, 2015). Data were analyzed with AMOS and SPSS version 24 software and using Pearson correlation and path analysis. Findings: The results showed that there is a significant relationship between technology literacy and social entrepreneurship of students, there is a significant relationship between cognitive creativity and social entrepreneurship, and there is a significant relationship between cognitive creativity and technology literacy. Also, the results of the path analysis showed that cognitive creativity plays a mediating role in the relationship between technology literacy and social entrepreneurship of students. Conclusion: The results of the present study indicate the importance of the role of cognitive creativity in relation to technological literacy and social entrepreneurship. Based on this, empowering students in connection with cognitive creativity and improving and identifying students' creativity can be the application of the results of the present research in the field of social entrepreneurship.

منابع و مأخذ:

اباذري، زهرا؛ کوهستاني نژادطاري، آذردخت؛ ميرحسيني، زهره. (1397). سواد فناوري معلمان در سند برنامه درسي ملي آموزش و پرورش حوزه تربيت و يادگيري کار و فناوري، نشريه فناوری آموزش، 12(3): 248-237.
ابیلی، خدایار؛ نارنجی ثانی، فاطمه؛ مصطفوی، زینب‌السادات. (1396). بررسی ارتباط بین یادگیری خود راهبر و میزان سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشجویان گروه علوم مهندسی دوره‌های یادگیری الکترونیکی موردمطالعه: موسسه آموزش عالی مهرالبرز. فصلنامه علمی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 5(1)، 35-50.
احمدزاده راونگی، آسیه؛ محمودزاده، صغری؛ جعفری، افسانه. (1400). بررسی تأثیر خلاقیت و هیجان خواهی بر کارآفرینی دانش آموزان، پژوهشنامه اورمزد، شماره 57 (ضمیمه شماره 2).
ادیب، عزتی؛ فتحی‌آذر، اسکندر؛ محمودی، فیروز. (1395). ارزیابی میزان توجه به «سواد فناورانه» در آموزش و پرورش عمومی (پایه‌های 9-1). نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)، 9(35)، 125-154.‎
امرائی، مهدی؛ رژه، مهدی؛ سالاری حمزه خانی، مهشید، فرجی خیاوی، فرزاد. (1400). همبستگی بین خلاقیت و مهارت کارآفرینی در مدیران بیمارستان‌های آموزشی، تصویر سلامت، 12(3): 250-240.
بنیاد توسعۀ کارآفرینی زنان و جوانان. (1390). رویکـرد کارآفرینانـه در بخـش اجتماعی
بیرانوند، علی؛ رستگار، احمد؛ آهن ورز، زهرا. (1398). ارائه مدل پیش‌بینی تشخیص فرصت‌های کارآفرینی با توجه به نقش سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات. رهیافت، 29(74)، 65-76.
دروی پور، روزیتا؛ عصاره، علیرضا؛ نصری، صادق؛ آرمند، محمد. (1401). رابطه سواد رایانه‌ای و سواد تحلیلی با خلاقیت در دانش آموزان: نقش تعدیل‌کننده جنسیت. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 12(1)، 147-176.

رجایی، زهرا؛ مهمی، زهرا؛ ارغوانی، علی. (1396). بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در خلاقیت و کارآفرینی موردمطالعه دانشجویان دانشگاه‌های شهرستان بیرجند. مجله توسعه آموزش جندی‌شاپور اهواز، 8(ویژه‌نامه)، 168-173.
زرین جوی الوار، سهیلا. (1399). نقش میانجی پیشایندهای نیت کارآفرینی در رابطه تجربه قبلی و نیت کارآفرینی اجتماعی، نشریه مطالعات اجتماعی- روان‌شناختی زنان (مطالعات زنان)، 18(3): 216-181.
زنگنه، حسين؛ موسوي، سيده رقيه؛ بدلي، مهدي. (1392). تأثیر استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات بر پرورش تفکر خلاق. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،3 (2)، 39-59
صالحی صدقیانی، جمشید. (1389). بررسی کارآفرینی اجتماعی با رویکرد مشخصه‌های رفتاری. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 3(1)، 67-94.‎
عابدی، جمال. (1372). خلاقیت و شیوهای نو در اندازه‌گیری آن، پژوهش‌های روان‌شناختی، شماره 1 و 2.
عزيزي، زهره؛ صفاري نيا، مجيد؛ علي پور، احمد؛ زعفريان رضا. (1398). تأثير بسته آموزش کارآفريني بر خلاقيت و اعتمادبه‌نفس کودکان پیش‌دبستانی، نشریه توسعه کارآفرینی، 12(2): 280-261.
فتحی، فریناز (1390). شناسایی و تبیین عوامل فردی تقویت‌کننده قصد کارآفرینی اجتماعی‌ها، پایان‌نامه كارشناسي ارشد، دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران.
فقیه آرام، بتول؛ ابراهیمی، زهرا. (1392). رابطه سواد رسانه‌ای و سواد اطلاعاتی بامهارت فراشناختی و خلاقیت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر. پژوهش‌های ارتباطی، 24(92)، 125-152.
قاسم‌زاده، مریم؛ سلاطین، پروانه. (1398). تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر کارآفرینی، نشریه اقتصاد و تجارت نوين، 14 (1): 107-128.
مالکی، رسول؛ ییلاق‌چغاخور، حميد؛ احمدوند، مصطفي. (1394). بررسی ویژگی‌های کارآفرینی اجتماعی در سازمان‌های دولتی (موردمطالعه: اداره‌ی کل امور عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 25(7)، 41-62.‎

مردانشاهی، محمدمهدی و آقاجانی، حسنعلی. (1398). نقش آموزش کارآفرینی برافزایش خلاقیت دانشجویان. فصلنامه نوآوری و ارزش‌آفرینی،8 (4)،33-42.
مقيمي، سيد محمد؛ احمدپور دارياني، محمود. (1400). مباني كارآفريني: انتشارات فراندیش.
موسوی، سیده زهرا. (1401). مدل یکپارچه عوامل محیطی مؤثر بر توسعه کارآفرینی اجتماعی با رویکرد داده بنیاد. مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 12(47)، 169-197.
میرانی سرگزی، نرگس؛ شفیعی سروستانی، مریم؛ پودینه، فاطمه؛ بشارت نیا، محمدصادق. (1398). بررسی تأثیر استراتژی بازی‌های رایانه‌ای آموزشی در مدیریت تفکر خلاق در کودکان با استفاده از راهبردهای تعاملی: کارآزمایی بالینی کنترل‌شده. پژوهش در علوم توان‌بخشی، 15(2)، 79-85.
اله یار، منصور. (1399). نقش میانجی خلاقیت کارکنان در رابطه بین خودکارآمدی شغلی و کارآفرینی کارکنان آموزش‌وپرورش شهر بیرجند. فصلنامه مدیریت و چشم‌انداز آموزش، 2(1)، 1-18.
الهی، طاهره؛ حسنی، فرشته؛ نصیری، ‌فائزه. (1401). بررسی رابطه خطی ساده و چندگانه قدرت تحمل ابهام، انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و سبک‌های تفکر با خلاقیت شناختی و هیجانی. تازه‌های علوم شناختی، 94(24)، 145-155.‎
يزداني، آناهيتا؛ شهامت، نادر؛ صالحي، مسلم. (1396). رابطه ميزان استفاده از فناوري اطلاعات با انگيزش شغلي و خلاقيت دبيران مقطع متوسط شهر بيضا، نشریه رهيافتي نو در مديريت آموزشي، 8(4): 303-277.
Aji, A. D. Sofyandi, H. Tarmidi, D. & Saefudin, N. (2019). The Effect of Self-Efficacy, Creativity, and Motivation on Entrepreneurship Interest in FBM Students of Widyatama University, Indonesia. Global Business & Management Research, 11(1).
Aquino, R. S. Lück, M. & Schänzel, H. L. (2018). “A conceptual framework of tourism social entrepreneurship for sustainable community development”. Journal of Hospitality and Tourism Management, 37, 23-32.
Asongu, S. & Biekpe, N. (2017). Mobile phone innovation and entrepreneurship in Sub-Saharan Africa. African Governance and Development Institute WP/17/023.


Brooks- Young, S. (2007). Digital- age literacy for teachers: Applying technology standards in everyday practice. Eugene, OR: International Society for Technology in Education.
Cheng, P. J. (2017). Validation of A Brainstorming Tool “IDEATOR”. Procedia CIRP, 60, 290-295.
Douglas, E. & Prentice, C. (2019). Innovation and profit motivations for social entrepreneurship: A fuzzy-set analysis. Journal of Business Research, 99, 69-79.
Elkington, J. & Hartigan, P. (2008). The power of unreasonable people: How social entrepreneurs create markets that change the world. Harvard Business Press
Gerli, F. Chiodo, V. & Bengo, I. (2020). Technology transfer for social entrepreneurship: Designing problem-oriented innovation ecosystems. Sustainability, 13(1), 20.
Harding, R. & Cowling, M. (2006). Social entrepreneurship monitor.
Irvin, R. (2007). Information and communication technology (ICT) literacy: Integration and assessment in higher education. Journal of Systemics, Cybernetics and informatics, 5(4), 50-55.
Katz, I.R.& Macklin, A.S. (2007).Information and communication technology (ICT) literacy:Integration and assessment in higher education. Journal of Systemics, Cybernetics and informatics, 5(4): 50-55
Lacap, J. P. G. Mulyaningsih, H. D. & Ramadani, V. (2018). The mediating effects of social entrepreneurial antecedents on the relationship between prior experience and social entrepreneurial intent: The case of Filipino and Indonesian university students. Journal of Science and Technology Policy Management, 9(3), 329-346.
Lyver, M. J. & Lu, T. J. (2018). "Sustaining innovation performance in SMEs: Exploring the roles of strategic entrepreneurship and IT capabilities". Sustainability, 10(2), 442.467.
Massetti, B. L. (2008). The social entrepreneurship matrix as a “tipping point” for economic change. Emergence: Complexity and Organization, 10(3), 1-8.
Naderi, N. Khosravi, E. Azadi, H. Karamian, F. Viira, A. H. & Nadiri, H. (2022). Barriers to developing social entrepreneurship in NGOs: application of grounded theory in Western Iran. Journal of Social Entrepreneurship, 13(2), 221-243.
Piscina, T. Basterretxa, J. I. Jimenz, E. (2011). Report about the Media Literacy Situation in the Basque. School Community, 36, Pp. 157-164.
Sullivan Mort, G. Weerawardena, J. & Carnegie, K. (2003). Social entrepreneurship: Towards conceptualisation. International journal of nonprofit and voluntary sector marketing, 8(1), 76-88.
Vijayalakshmi, S. (2019). The role of creativity in entrepreneurship. Journal of the Gujarat Research Society, 21(16), 241-244.

Wannamakok, W. & Chang, Y. Y. (2020). "Institutional Environments and Social Entrepreneurial Intentions: A Case of Thailand". Review of Integrative Business and Economics Research, 9(1), 97-111.
Wiguna, A. B. & Manzilati, A. (2014). Social entrepreneurship and socio-entrepreneurship: A study with economic and social perspective. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 115, 12-18.
Yetti, E. & Azizah, S. A. (2016). Improved Creativity in Early Childhood through Entrepreneurship Educatio. In 3rd International Conference on Early Childhood Education (ICECE 2016) (pp. 399-403). Atlantis Press.
Zhang, F. & Li, D. (2018). Regional ICT access and entrepreneurship: Evidence from China. Information & Management, 55(2), 188-198.