واکاوی فن شش کلاه تفکر به‌عنوان روش تدریس نوین؛ یک مطالعه فراترکیب

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

الهام رامشینی ¹ , مرضیه دهقانی ²

1 - کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - عضو هیات علمی دانشگاه تهران گروه روش ها و برنامه های آموزشی و درسی

تاریخ دریافت : 1402/11/28 تاریخ پذیرش : 1403/07/09 تاریخ انتشار : 1403/09/08

کلید واژه: روش تدریس نوین, فن شش کلاه تفکر, ادوارد‌دوبونو, فراترکیب.,

چکیده مقاله :

چکیده ضرورت به‌کارگیری روش‌های تدریس نوین و مبتنی بر حل‌مسئله و تفکر در نظام‌ آموزشی کشور، سبب شد پژوهشی با هدف واکاوی فن شش کلاه تفکر دوبونو به‌عنوان یک روش تدریس خلاق و نقش آن در بهبود آموزش و تدریس انجام گیرد. پژوهش حاضر با روش فراترکیب و گام‌های هفت‌گانه سندلوسکی و باروس (2006)، 114 مقاله و منابع مرتبط با موضوع پژوهش را مورد ارزیابی قرار داده-است. طی مراحل فراترکیب و تحلیل داده‌ها، 37 مقاله و منبع با معیارهای مورد پذیرش، منطبق بود و داده‌ها از طریق فرم چک‌لیست محقق‌ساخته تحلیل شدند. جهت بررسی قابلیت اعتماد یافته‌ها از ملاک-های خودبازبینی محقق، مرور همتایان و نظرسنجی متخصصان بهره گرفته‌شد. طبق یافته‌های پژوهش، استفاده از فن شش کلاه تفکر به‌عنوان یک روش تدریس نوین، بر سه مضمون اصلی تفکر (تفکرخلاق، انتقادی، موازی و سازماندهی افکار)، یادگیری (یادگیری عمیق، مهارت‌های شناختی و پیشرفت تحصیلی) و مهارت‌های عاطفی (مشارکت و تعامل، ایجاد انگیزه، خودکارآمدی و مهارت‌های گفتگو) مؤثر است. بنابراین الگوی ارائه شده، برنامه‌ریزان و معلمان را در ارتقای کیفیت تدریس، بهبود شرایط یاددهی‌یادگیری و پرورش فراگیرانی متفکر کمک می‌کند.

چکیده انگلیسی:

Abstract The necessity of using new teaching methods based on problem solving and thinking in the education system of the country caused a research to be conducted with the aim of analyzing the technique of the six thinking hats of De Bono as a creative teaching method and its role in improving education and teaching. The current research has evaluated 114 articles and sources related to the research topic with the metacombination method and the seven steps of Sandelowski and Baros (2006). During the data synthesis and analysis stages, 37 articles and sources were consistent with the accepted criteria, and the data were analyzed through a researcher-made checklist form. In order to check the reliability of the findings, the criteria of researcher self-review, peer review and expert survey were used. According to the findings of the research, the use of the six thinking hats technique as a new teaching method focuses on the three main themes of thinking (creative, critical, parallel and organizing thoughts), learning (deep learning, cognitive skills and academic progress) and emotional skills (participation and interaction). , motivation, self-efficacy and communication skills) is effective. Therefore, the presented model helps planners and teachers in improving the quality of teaching, improving teaching and learning conditions and nurturing thinking learners.

منابع و مأخذ:

ابدی، بیژن. (1398). تأثیر آموزش روش شش کلاه تفکر دوبونو در بهبود مهارت شناختی دانشجویان کشاورزی در درس کارآفرینی. نشریه علمی فناوری آموزش، 14(1)، 26-15.
سیف، علی‌اکبر. (1393). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: نشر دوران.
شعبانی، حسن. (1385). مهارت‌های آموزشی روش‌ها و فنون تدریس. تهران: نشر سمت.
شورت، ادموند. (1931). روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی. ترجمه: محمود مهرمحمدی و همکاران. (1387). تهران: سمت.
عبداله‌‌یار، علی؛ سبحانی‌نژاد، مهدی و سجادی، مهدی. (1400). طراحی الگوی تدریس خلاق مبتنی بر مؤلفه‌های معرفت‌شناختی ژیل دلوز و فیلیکس گاتاری. فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 18(68)، 15-1.
فتحی‌آذر، اسکندر؛ بدری‌گرگری، رحیم و احراری، غفور. (1393). تأثیر آموزش فن شش کلاه تفکر دوبونو بر گرایش تفکر انتقادی و خلاقیت دانش‌آموزان. فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(1)، 188-160.
محبی‌امین، سکینه و ربیعی، مهدی. (1394). نظریه زمینه‌ای تدریس خلاق: رویکردی فرهنگی به تدریس در آموزش عالی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(18)، 25.
حبیبی، شراره. (1390). روش‌های پیشرفته تدریس. تهران: نشر آوای نور.
محبی‌امین، سکینه؛ جعفری‌ثانی، حسین؛ سعیدی رضوانی، محمود و امین‌ یزدی، سید امیر. (1392). وضعیت تدریس خلاق از دیدگاه دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 13(6)، 518-509.
محسنی ‌زنوزی، هاشم و کشاورز، محسن. (1388). نقش دانشگاه اسلامی در توسعه تفکر خلاق دانشجویان. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 11(5)، 18-16.
مختاری‌پور، نوید؛ علی‌محمدی، هادی و سیف‌لاری، بهنام. (1395). اهمیت خلاقیت و نقش آن در تحقق تدریس نوین. مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، 15(5)، 18-11.

Abdelkader Elsayed, A. M., & Sabry Abbas, R. E. (2021). The Effectiveness of De Bono's Six Thinking Hats Technique in the Development of Critical Thinking and Numerical Sense in Mathematics Education in Oman. Ilkogretim Online, 20(1).‏
Abdoli, A., Mirshah J. A., Liyaghatdar, M., Zaynoddinimeymand, F. (2016). Pathology of teaching methods in the learning process from the viewpoint of teachers and students of high schools in Isfahan. Research in Curriculum Planning, 12(20),117-132. [Persian]
Abdul, Y. K. R. A. H., &AlZuhairi, K. M. (2017). Impact of the strategy of the six thinking hats in the achievement and decision-making in the teaching methods for third year students in the faculties of education: 1(9), 22-1.‏
Afriani, S., &Atiqa, N. (2019). Application Of Six Thinking Hats Method In Improving Students’ Thematics Learning Outcome In Elementary School.‏
Aithal, P. S., & Kumar, P. M. (2017). Integrating theory a and six thinking hats technique for improved organizational performance. International Journal of Applied Engineering and Management Letters (IJAEML), 1(2), 66-77‏.‏
Al-Sharari, H. M. S. (2021). The Effect of Six Thinking Hats Strategy in Developing Critical Thinking Skills Among University College Female Students at Ranyah in Taif University. Journal of Al-Quds Open University for Educational & Psychological Research & Studies, 12(35), 9.‏
Anderson, W., & Krathwohl, D. R. (Eds.). (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’seducational objectives. NY: Longman.
Areglado, Ronald R.C., Pamela Bradley & S. Lane (1996); Learning for life; America: Cokwin Press. Ic.
Azeez RO. Six thinking hats and social workers’ innovative competence: An experimental study. Journal of Education andPractice. 2016; 7(24): 149-153.
Azhar, M. Q. A., &Mahamod, Z. (2018). Knowledge Differences, Attitudes and Practices Using Six Thinking Hats by Gender and Specialization in the Malay Language Primary School Teachers. Journal Pendidikan Bahasa Melayu, 8(3), 13-24.‏
Ballantyne, R., Fien, J., & Packer, J. (2001). School environmental education programme impacts upon student and family learning: A case study analysis. Environmental Education Research, 7(1), 23-37.‏
Bono, E. D. (2017). Six thinking hats. London: Penguin Life, an imprint of Penguin Books.
De Bono, E. (1995). Six Thinking Hats. The McQuaig Group, Inc: Toronto, Canada.
Dhanapal S, Ling KTW. Six thinking hats: A study to understand the reasons and extent of their application in the English language classroom. Journal of English Language and Literature. 2014; 1(3): 82-92.
Ekahitanond, V. (2018). Adopting the Six Thinking Hats to Develop Critical Thinking Abilities through LINE. Australian Educational Computing, 33(1), n1.‏
ElMesawy, W. S., & Allam, A. M. A. E. M. (2016). The Six Thinking Hats and Their Effect on Improving the Skill of Lesson Planning and attitudes of Students in Teaching Practicum within the Faculty of Physical Education for Men. International Journal of Sports Science and Arts, 2(002), 99-133.‏
Fazelabbas R. The effect of teaching using the six thinking hats on academic achievement for students in the second-grade average in the subject of family education. Journal of the College of Education for Women, 27(6).‏
Geissler, G. L., Edison, S. W., & Wayland, J. P. (2012). Improving Students' Critical Thinking, Creativity, and Communication Skills. Journal of Instructional Pedagogies, 8.‏
Gomaa, I. H. M. (2018). The Effectiveness of a Training Program Based on the Six Thinking Hats Strategy in Developing English Listening Skills of the Student Teachers at the Faculty of Education. مجلة کلية التربية بالعريش, 2018(14), 213-236.‏
Gregory, S., & Masters, Y. (2010, March). Six hats in Second Life: Enhancing preservice teacher learning in a virtual world. In International Conference on Teaching and Learning with Technology, Singapore (pp. 2-6).‏
Gregory, S., & Masters, Y. (2012). Real thinking with virtual hats: A role-playing activity for pre-service teachers in Second Life. Australasian Journal of Educational Technology, 28(3).‏
Gupta15, T., & Bhattacharya16, S. B. (2015). Fostering Thinking Skills Through Six Thinking Hats In Education. Paper Title Author Page No., 54.‏
Gürsoy, E., & Nur Özcan, E. (2022). Using six thinking hats to raise intercultural awareness: A pre-experimental study.‏
Hani U, Petrus I, Sitinjak MD. The effect of six thinking hats and critical thinking on speaking achievement. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR). 2017; 82: 85-88.
Hani, U., Petrus, I., &Sitinjak, M. D. (2016, November). The effect of six thinking hats and critical thinking on speaking achievement. In Ninth International Conference on Applied Linguistics (CONAPLIN 9) (pp. 85-88). Atlantis Press.‏
JiCai, K. U. A. I. (2015). PDCA Cycle and Six Thinking Hats in the Teaching Reform of Modern Machining Technology.‏
Jornburom Y. The effect of six thinking hats training program on higher-order thinking skills of nursing students. Journal of Nursing and Education. 2017; 10(1): 34-43.
Karadag M, Iseri O, Etikan I. Determining nursing student knowledge, behavior and beliefs for breast cancer and breast self-examination receiving courses with two different approaches. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2014; 15: 3885-90.
Kaya MF. The effect of six thinking hats on student success in teaching subjects related to sustainable development in geography classes. Educational Sciences: Theory and Practice. 2013; 13(2): 1134-1139.
Kaya, M. F. (2013). The effect of six thinking hats on student success in teaching subjects related to sustainable development in geography classes. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(2), 1134-1139.‏
Kenny, L. J. (2003). Using Edward de Bono’s six hats game to aid critical thinking and reflection in palliative care. International Journal of Palliative Nursing, 9(3), 105-112.
Kivunja C. Using de Bono’s six thinking hats model to teach critical thinking and problem
solving skills essential for success in the 21st century economy. Creative Education. 2015; 6(3):380-391.
Kuai, J. C. (2015, August). Application of the PDCA Cycle and Six Thinking Hats to Improving the Teaching Quality of Specialized Courses. In 2015 International Conference on Management Science and Management Innovation (MSMI 2015) (pp. 382-385). Atlantis Press.‏
Litak, А. M. (2015). The application of dr. de Bono’s Six thinking hats method in English teaching practice. НауковізапискиНаціональногоуніверситету “Острозькаакадемія”. Серія «Філологічна», (Вип. 52), 8-10.‏
Lystopad, O. A., Mardarova, I. K., & Kuk, T. (2017). Forming Students’ Motivation For Creativity By Means of Edward De Bono’s “Six Thinking Hats” Technique.‏ ‏
Majid, A. K., & AL-Tarawneh, N. S. The Effect of Using the Six Thinking Hats Method on the Development of EFL Female Eleventh Grade Students' Writing Skill in Southern Al-Mazar Directorate of Education.‏
Mohamed ASE, Ahmed EM. The effect of using the six thinking hats strategy in teaching health and fitness course on the development of creative thinking and the academic achievement level. Science, Movement & Health, 2016; 16(2):209-215.
PAPAKITSOS, E. C., THEOLOGIS, E., FOULIDI, X., KARAKIOZIS, K., LOULAKIS, M., & FOTOU, K. (2017). Utilizing the method of De Bono Six Thinking Hats for making educational decisions. Educational Journal of the University of Patras UNESCO Chair.‏
Sadi, Ö., & GÜLCÜ, M. (2020). The Implementation of Six Thinking Hats Technique in Teaching Socioscientific Issues and the Analysis of its Effect on Certain Variables. Başkent University Journal of Education, 7(2), 200-211.‏
Sandelowski, M., & Barroso, J. (2003). Toward a metasynthesis of qualitative findings on motherhood in HIV-positive women. Research in Nursing &Health, 26(2),153-170.
Sharma, A., Kukreja, S., Uppal, N., & Kaur, J. (2019). Introducing six thinking hats as a teaching learning tool in first year professional MBBS students.‏
Shekhar, S., &Sherine, A(2017). Group discussion: deriving content-base from six thinking hats. Journal of English language and literature (joell).
Smith M, Cook K. Attendance and achievement in problem based learning: The value of scaffolding. Interdisciplinary Journal of Problem-based Learning. 2012; 6(1): 129-152.
Swamy, C. B., Haque, I. M., Koppada, V., & Kumar, S. N. (2019). The effect of conducting De Bono’s six thinking hats activity on developing paragraph writing skills of university students in the kingdom of Saudi Arabia. International Journal of English Linguistics, 9(6).‏
Tahrun, T., &Noviati, N. (2019). SIX THINKING HATS STRATEGY TO THE EIGHTH GRADE STUDENTS OF PGRI JUNIOR HIGH SCHOOL 9 OF PALEMBANG. Esteem Journal of English Education Study Programme, 3(2), 66-76.‏
Tamura Y, Furukawa S. CSCL environment for six thinking Hats discussion. International Conference on Knowledge-Based and Intelligent Information and Engineering Systems: September 2007, (pp. 583-589). September 2007: Berlin,Heidelberg, Germany.
Toraman S, Altun S. Application of the six thinking hats and scamper techniques on the 7th grade course unit Human and environment: an exemplary case study. MevlanaInternationalJournal of Education. 2013; 3(4): 166-185.
Wijayanti, R., Gipayana, M., &Muhardjito, M. (2018). The Implementation of Scientific Learning Approach Six Thinking Hats Model to Enhance Students’ Thematic Learning Quality for the 5th Grader of Elementary School. Jurnal Pendidikan: Teori, Penelitian, dan Pengembangan, 3(8), 1059-1067.‏