بررسی رابطه بین رهبری تحول‌آفرین و اشتیاق شغلی با نقش میانجی خلاقیت هیجانی در بین معلمان مدارس ابتدایی

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

نیلوفر ربیعی فرادنبه ¹ , لیلا مقتدایی ² , عبدالرسول جمشیدیان ³

1 - کارشناسی ارشد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان
2 - استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان
3 - مربی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان

تاریخ دریافت : 1400/03/31 تاریخ پذیرش : 1400/12/16 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: خلاقیت هیجانی, رهبری تحول آفرین, اشتیاق شغلی, معلمان مدارس ابتدایی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف : پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین رهبری تحول‌آفرین و اشتیاق شغلی با نقش میانجی خلاقیت هیجانی در بین معلمان مدارس ابتدایی بود. روش: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است که جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان مدارس ابتدایی در سال تحصیلی 99-1398 که از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای متناسب با حجم تعداد 191 نفر انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه رهبری تحول‌آفرین (باس و آولیو، 1985) ، اشتیاق شغلی (شوفلی، 2001) و خلاقیت هیجانی (آوریل، 1996) بود. پایایی آنها براساس ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 0.90، 0.78 و 0.70 محاسبه شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی صورت گرفت و جهت تجزیه و تحلیل فرضیه‌ها از روش تحلیل مدل سازی معادلات ساختاری و از نرم افزار SPSS 22 و Smart-PLS استفاده شد.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که نقش خلاقیت هیجانی به عنوان میانجی بین رهبری تحول‌آفرین و اشتیاق شغلی تایید شد. بین مولفه‌های رهبری تحول آفرین با اشتیاق شغلی رابطه‌ی مثبت و معناداری وجود دارد. و همچنین بین مولفه‌های رهبری تحول‌افرین (ترغیب ذهنی، نفوذ آرمانی، انگیزش الهام بخش و ملاحظه فردی) و خلاقیت هیجانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. P<0/01نتیجه‌گیری : این پژوهش نشان داد که بین مؤلفه‌های رهبری تحول آفرین (نفوذ آرمانی، انگیزش الهام‌بخش، ترغیب ذهنی و ملاحظه فردی) و اشتیاق شغلی و خلاقیت هیجانی معلمان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بنابر این اگر مدیران استراتژیهای رهبری تحول آفرین را به عنوان یک الزام بر سبک رهبری خود در نظر گیرند، از این طریق می‌توانند معلمان را به گونه‌ای نسبت به کارشان مشتاق کنند که در هر سطحی با آن ارتباط برقرار کرده و یک احساس اشتیاق و تمایل شغلی در آنها پدیدار گردد و از طرفی با تایید نقش خلاقیت هیجانی به عنوان متغیر میانجی پیشنهاد می‌گردد که به منظور افزایش اشتیاق شغلی‌ معلمان مدارس ابتدایی خلاقیت هیجانی آنان را ارتقاء دهند.

چکیده انگلیسی:

Field and objective: The purpose of the present study was to investigate the relationship between transformational leadership and job engagement with the mediating role of emotional creativity among elementary school teachers.Methodology: This research was descriptive-correlational in terms of method. The statistical population of the study included all elementary school teachers in 2019-2020, and the statistical sample (191 people) was selected through stratified random sampling method. The data collecting instruments were Bass’s (1985) transformational Leadership questionnaire (α=0/90), Schaufeli’s (2001) job engagement scale (α=0/78), and Averil’s (1996) emotional creativity questionnaire (α=0/70). The data were analyzed at two levels of descriptive and inferential statistics, and structural equation modeling analysis and SPSS 22 were used to analyze the hypotheses.Findings: Findings indicated the role of emotional creativity as a mediator between transformational leadership and job engagement. There was a positive and significant relationship between the components of transformational leadership (inspirational motivation, intellectual stimulation, idealized influence & individual consideration) and job engagement. Also, there was a positive and significant relationship between the components of transformational leadership (inspirational motivation, intellectual stimulation, idealized influence & individual consideration) and emotional creativity (P<0/01).Conclusion: This study showed that there was a significant positive relationship between the components of transformational leadership and teachers' job engagement and emotional creativity. According to this finding, if managers see transformational leadership strategies as a requirement on their leadership style, they can make teachers enthusiastic about their work. On the other hand, by confirming the role of emotional creativity as a mediating variable, it is suggested that in order to increase the job engagement of elementary school teachers, managers can promote their emotional creativity.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی ­نژاد رفسنجانی، مهدی و زارعی، مژگان. (1397). تأثیر رهبری تحول­ آفرین بر رفتار شهروند سازمانی، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 27(90)، 141-160.

پورانجنار، گل­بهار؛ جودزاده، مهتا و پورانجنار، عافیه. (1395). بررسی­های بازرگانی، (77)، 79-93.

تابلی، حمید؛ اسکندری، قاسم و انصاری­منش، محسن. (1396). رابطه بین فرهنگ سازمانی و رهبری تحول­آفرین در بین کارکنان اداره‌کل زندان‌های فارس،  فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8(2)، 195-218.

تاجی، هاله و مهداد، علی. (1398). پیش­بینی ادراک خودکارآمدی و اشتیاق شغلی از طریق تعالی یابی شغلی و ادراک حمایت سازمانی، فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، 11(39)، 89-112.

تنهایی، محمدحسن؛ نیلی­پور طباطبایی، سید اکبر و اخوان صراف، احمدرضا. (1397). بازآفرینی الگوی پیشایندها و پیامدهای سکوت سازمانی کارکنان مورد مطالعه: شهرداری اصفهان، جامعه‌شناسی کاربردی، 29 (72)، 147-166.

جوکار، بهرام و البرزی، محبوبه. (1389). رابطه ویژگیهای شخصیت با خلاقیت هیجانی و خلاقیت شناختی، مطالعات روانشناختی، 6 (1)، 89-109.

خوش اخلاق، حمید و شفیع‌زاده، علی. (1399). بررسی رابطه‌ی رهبری تحول آفرین و خلاقیت با یادگیری خودتنظیمی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات،  ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (2)10 ، 65-90.

داوری، علی و رضازاده، آرش. (1393). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار pls، تهران: جهاد دانشگاهی.

دمیرچی، امین؛ میرکمالی، سید محمد و همایون­آریا، شاهین. (1397). بررسی رابطه رهبری تحول­آفرین و درگیری شغلی کارکنان با میانجی­گری اشتیاق شغلی (مطالعه موردی: دانشکده­های علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه تهران)، فصلنامه علمی – پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 9 (2)، 275-296.

دهقان، مریم؛ موقر، مرتضی و حسینی، ابوالحسن. (1400). رهبری تحولگرا بر رفتار نوآورانه با تأکید بر نقش میانجی رفتار پیشاهنگی، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (4)10 ، 87-112.

زارعی و حیدری. (1399) تأثیررهبری تحول آفرین و رهبری معتبر بر نوآوری سازمانی با در نظر گرفتن نقش تعدیل‌گر تسهیم دانش،  ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، (4)9 ، 161-192.

زیرک، مهدی؛ عباسپور، محمدرضا؛ زمانی­طبقدهی، عباس و صادقی، اباذر. (1397). نقش خلاقیت هیجانی و هوش اخلاقی در عملکرد شغلی معلمان مقطع متوسطه شهرستان زاوه، نوآوری­های مدیریت آموزشی،13(3)، 129-144.

سورانی­یانچشمه، رضا. (1397). تأثیر رهبری اخلاقی بر اشتیاق شغلی با نقش میانجی جو سازمانی نوآورانه اعضای هیئت علمی دانشگاههای آزاد شهر تهران (مورد مطالعه: شهر تهران)، پژوهش در نظام­های آموزشی، 1010-1026.

صمدی، پروین و کریم­پور، سیده طاهره. (1390). ارتباط رهبری تحول­آفرین با خلاقیت دبیران، فصلنامه تعلیم و تربیت، (107)، 119-140.

عادل بابلان، زاهد؛ معینی کیا، مهدی؛  صاحبدل، سهیلا و فروغی، فردین. (95). نقش فرهنگ مدرسه و خلاقیت سازمانی بر اشتیاق شغلی معلمان دوره ابتدایی ناحیه دو شهر اردبیل،  فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 8(11)، 20-31.

عجم، علی­اکبر؛ بادنوا، صدیقه؛ عبداللهی، مجید و مومنی مهموئی، حسین. (1395). رابطه بین خلاقیت هیجانی با اشتیاق تحصیلی دانشجویان دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد، پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8 (4)، 11-18.

عظیم پور، احسان و جلیلیان، سهیلا. (1398). مدل علی تأثیر سرسختی بر اشتیاق شغلی معلمان با نقش میانجی رفتارهای کاری نوآورانه، مجله پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 4(31)، 21-42.

عینی، پریا و کریمی، بهروز. (1397). رابطه سبک های دلبستگی و خلاقیت هیجانی با سازگاری تحصیلی در دانشجویان دوره­ی کارشناسی ارشد دختر، دو فصلنامه جامعه­شناسی آموزش و پرورش، (10)، 13-30.

غفوری، فرزاد؛ اشرف گنجویی، فریده؛ دهقان، آیت­الله و حسینی، سیده مهسا. (1388). ارتباط بین سبک رهبری مدیران با خلاقیت معلمان تربیت بدنی، مدیریت ورزشی، (2)، 215-234.

فریاد، لعیا؛ خوراکیان، علیرضا و ناظمی، شمس­الدین. (1395). بررسی اثر توانمندسازی زوانشناختی بر رفتار نوآورانه کارکنان با توجه به اشتیاق شغلی آنان، مجله مدیریت توسعه و تحول، 25، 17-26.

فیصلی­زاده، ناصر. (1397). بررسی تأثیر ابعاد مدیریت تحول­گرا بر اشتیاق شغلی معلمان مدارس مقطع متوسطه اول شهرستان ماهشهر، کنفرانس ملی اندیشه­های نوین و خلاق در مدیریت، حسابداری مطالعات حقوقی و اجتماعی، خوی دانشگاه آزاد زرقان، آموزش عالی علامه خویی وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری، https://www.civilica.com.

قلی پور، آرین. (1395. مدیریت منابع انسانی (مفاهیم، تئوریها و کاربردها)، تهران: سمت .

محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم. ( 1393). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزیی به کمک نرم افزار smart-pls، تهران: مهربان نشر.

مرادی، بهاره؛ زنگنه تبار، سجاد و جهان، جواد. (1397). بررسی نقش الگوی گفت و شنود، همنوایی و الگوی ارتباطی در میزان خلاقیت هیجانی دانش آموزان، جامعه­شناسی آموزش و پرورش، 9، 39-48.

مرادی، محمدرضا؛ حمیدی، مهرزاد؛ سجادی، نصرالله؛ کاظم­نژاد، انوشیروان؛ جعفری، اکرم و مرادی، جواد. (1388). رابطه سبکهای رهبری تحول­آفرین- تبادلی با عدالت سازمانی و ارائه مدل در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران، مدیریت ورزشی، (2)73-96.

مساح، هاجر؛ عریضی سامانی، سید حمیدرضا و کلانتری، مهرداد. (1395). اشتیاق معلم: تحلیل خودگردان میانجی گری رابطه جو مدرسه و نگرش­های شغلی معلمان، فصلنامه تعلیم و تربیت، (131)، 131-148.

مظلومی، نادر؛ ناصحی­فر، وحید و احسان­فر، گلشن. (1392). رابطه رهبری تحول­آفرین و خلاقیت و نوآوری سازمانی در شرکت­های خصوصی بیمه در ایران، پژوهشنامه بیمه، 28 (1)، 33-56.

میر حیدری، اشرف؛ سیادت، علی؛ هویدا، رضا و عابدی، محمد رضا. (1391). رابطه یادگیری سازمانی و خودکارآمدی مسیر شغلی با اشتیاق کاری مدیران، فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، 3(2)، 139-154.

میرکمالی، سید محمد؛ شاطری، کریم و یوزباشی، علیرضا (1392). تبیین نقش رهبری تحول­آفرین در گرایش به خلاقیت سازمانی، نوآوری و ارزش آفرینی، 3، 21-32.

نعامی، عبدالزهرا و پیریایی، صالحه. (1390). رابطه ابعاد انگیزش شغلی خودتعیین­کنندگی با اشتیاق شغلی در کارکنان شرکت ذوب­آهن اصفهان، فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، 3(9)، 23-41.

ولیخانی، احمد؛ ملکی­مجد، مهساو هاشمی، راضیه. (1396). پیش­بینی تفکر انتقادی بر اساس خلاقیت هیجانی در دانشجویان دانشگاه شیراز، پژوهش­های تربیتی، 33.

Averill, James R & Thomas-Knowles, Carol. (1991). Emotional creativity, International review of studies on emotion, 1, 269-299.

Averill, James R. (1999). Individual differences in emotional creativity: Structure andcorrelates, Journal of Personality, 67(2), 331–371.

Bakker, Arnold B and Leiter, Michael. (2010). Work engagement, Psychology Press, 181-182.

Bakker, Arnold B., Petrou, Paraskevas & Tims, Maria. (2018). Proactive vitality management work engagement and creativity: The role goal orientation, Applied Psychology, 69(2), 351-378.

Bin Ahamad, Zahari & Bin Kasim, Abd Latif. (2016). The Effects of Transformational Leadership towards Teachers Innovative Behavior in Schools, International Journal of Scientific and Research Publications, 6 (5), 283-286.

Ghadi, Mohammed Yasin., Fernando, Mario & Caputi, Peter. (2013). Transformational leadership and work engagement: The mediating effect of meaning in work, Leadership & Organization Development Journal, 34 (6), 532-550.

Gündüz Çekmecelioğlua, Hülya & Kaya Özbağb. (2016). Leadership and Creativity: The Impact of Transformational Leadership on Individual Creativity, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 235, 243 – 249.

Jyoti, Jeevan & Dev, Manisha. (2015). The impact of transformational leadership on employee creativity: the role of learning orientation, Journal of Asia Business Studies, 9 (1), 78-98.

Maku Gichohi, Paul. (2014). The Role of Employee Engagement in Revitalizing Creativity and Innovation at the Workplace: A Survey of Selected Libraries in Meru County Kenya, Library Philosophy and Practice, (1), 1-33.

Mozammel, Soleman & Haan, Perry. (2016). Transformational Leadership And Employee Engagement In The Banking Sector In Bangladesh, Journal of developing areas, Tennessee State University, college of business, 50 (6), 43-55.

Putri Handayani, Nurina. (2018). Transformational Leadership and Employee Engagement as a Determinant of Organizational Citizenship Behavior: Case Study on Youth Non-profit Organization, International Journal of Social Science and Humanity, 8 (2), 59-64.

Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2010). Defining and measuring work engagement: Bringing clarity to the concept. In A. B. Bakker (Ed.) & M. P. Leiter, Work engagement: A handbook of essential theory and research (pp. 10–24). Psychology Press.

Sultana, Sobia & Jabeen, Shaista. (2018). Bridging the relationship of Transformational Leadership and Turnover intentions with mediating effect of Employee engagement, InTraders International Trade Academic Journal, 1 (1), 1-22.

Tarabakina, Lyudmila V., LLaltdinova, Elena Yu., Lebedeva, Irina V., Shabanova, Tatyana L & Fomina, Natalya V. (2015). Emotional Creativity as a Resource of Communicative Competence of Students, Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(6), 175-180.

Vila-Vázquez, Guadalupe, Castro-Casal, Carmen, Dolores, Álvarez-Pérez and Río-Araújo, Luisa del. (2018). Promoting the Sustainability of Organizations: Contribution of Transformational Leadership to Job Engagement, Sustainability, 10 (4109), 1-17.

Zhang, Yanchun, Zheng, Junwei & Darko, Amos. (2018). How Does Transformational Leadership Promote Innovation in Construction? The Mediating Role of Innovation Climate and the Multilevel Moderation Role of Project Requirements, Sustainability, 10 (1506), 1-19.