تاثیر آموزش فرآیند حل مساله خلاق بر خلاقیت و نوآوری کارکنان منطقه چهار عملیات انتقال گاز

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های مدیریتی، سازمانی و صنعتی، مدیریت خلاقیت و نوآوری، خلاقیت شناسی سازمانی و مدیریتی

سید اسماعیل هاشمی ¹ , سمیرا شایان امین ² , علیرضا حاجی یخچالی ³ , عبدالزهرا نعامی ⁴

1 - دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی صنعتی و سازمانی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
4 - استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1395/11/26 تاریخ پذیرش : 1396/03/25 تاریخ انتشار : 1396/07/01

کلید واژه: نوآوری, خلاقیت, حل مسئله خلاق (CPS),

چکیده مقاله :

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی فرایند حل مساله خلاق (CPS) به عنوان یک راهبرد آموزشی بر افزایش خلاقیت و نوآوری کارکنان منطقه چهار عملیات انتقال گاز بود. آموزش فرایند CPS (با استفاده از دوازده تکنیک خلاقیت در دو دوره تفکر خلاق و انتقادی) به عنوان متغیر مستقل و خلاقیت و مولفه های آن (سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری و بسط) و نوآوری و مولفه های آن (سبک‌های دانستن، طرح ریزی و آفرینش) به عنوان متغیرهای وابسته بودند. روش: پژوهش حاضر یک طرح آزمایشی میدانی پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه های خلاقیت عابدی (1372) و نوآوری کولز و واندن بروک (2007) بودند. نمونه پژوهش شامل 40 نفر از کارکنان منطقه چهار عملیات انتقال گاز بود که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی و گواه گمارده شدند. قبل از آموزش فرایند CPS از هر دو گروه آزمایشی و گواه سنجش‌های پیش آزمون خلاقیت و نوآوری به عمل آمد. سپس، به گروه آزمایشی فرایند CPS آموزش داده شد و به گروه گواه هیچ آموزشی ارائه نشد. پس از اتمام دوره آموزشی بلافاصله از هر دو گروه سنجش پس آزمون گرفته شد. یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکوا) و تحلیل های یک متغیری کوواریانس نشان دادند که آموزش فرایند CPS باعث افزایش معنی دار خلاقیت و نوآوری و مولفه هایشان در کارکنان منطقه چهار عملیات انتقال گاز شد (05/0P<). نتیجه‌گیری: برای افزایش خلاقیت و نوآوری کارکنان، فرایند حل مساله خلاق به آنها آموزش داده شود.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of the present study was to investigate the effects of creative problem solving (CPS) process training on creativity and innovation of employees of Iranian Gas Transition Company –District 4. The instruction of CPS process (using 12 creativity techniques in two phases of creative and critical thinking) as the independent variable and creativity and its components (fluency, originality, flexibility, elaboration) and innovation and its components (knowing, planning and creating styles) as dependent variables. Method: The present study was a field experimental design with pretest and posttest. The instruments of this study include Abedi's Creativity and Cools and Van Den Brook's Cognitive Style questionnaires. The sample consisted of 40 employees of Iranian Gas Transition Company –District 4 which were randomly assigned in two experimental and control groups by simple sampling method. Both participants answered the creativity and innovation questionnaires. Afterwards, the experimental group was treated with CPS process, but the control group didn't receive any training. After the intervention, posttests were taken immediately from both experimental and control groups. Findings: The results of MANCOVA analyses showed that CPS process training caused significant improvement in employees’ creativity as well as innovation and their components. Conclusion: It is concluded that training of creative problem solving is useful to increase creativity and innovation of employees.

منابع و مأخذ:

بیغرض، بشیر. (1389)، عوامل موثر بر بهسازی جو خلاقیت و نوآوری در سازمان های کارآفرین مطالعه موردی:کارخانجات صنایع مواد غذایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت دولتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

حاجی یخچالی، علیرضا. (1388). تأثیر آموزش فرآیند حل مسأله خلاق بر تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری در دانشجویان دانشگاه شهید چمران. پایان نامه دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

دمیرچی، یدالله؛ و وفایی، مریم. (1394). بررسی اثر کوتاه مدت و بلند مدت آموزش حل خالق مسائل بر فرآیند مسأله یابی، حل مسأله و کاربرد راه حل آن. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 1 (1)، 12-27.

زارع، حسین، پیرخایفی، علیرضا، مبینی، داود. (1389)، بررسی اثربخشی آموزش مهارت های حل مسأله بر ارتقاء خلاقیت مهندسین با توجه به سنخ شخصیتی آنان، فصلنامه تازه های روانشناسی صنعتی سازمانی، شماره3، 49-56.

شعبانی، مرتضی؛ ملکی، حسن؛ عباسپور، عباس؛ و سعدی پور، اسماعیل. (1396). اثربخشی آموزش مبتنی بر حل مسأله خلاق بر تفکر خلاق کارکنان موسسه اعتباری کوثر.فصلنامة علمی، پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6 (4)، 149-170.

صادقی، احمد؛ رستگاری مهر، بابک؛ محمدی، مسعود؛ قربانی کلخواجه، ساسان؛ منصوریان، مرتضی؛ و حسینی، سید حمید . عوامل موثر بر خلاقیت و نوآوری کارکنان از دیدگاه پرسنل شاغل در بیمارستان شهید هاشمی نژاد. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 7(1)، 81-91.

عابدی، جمال. (1372). خلاقیت و شیوه های نو در اندازه گیری آن. مجله پژوهشهای روانشناختی، 2 (1 و 2). 

عنایتی، الهه؛ و عابدی، احمد. (1395). فراتحلیل اثربخشی مداخلات آموزشی بر خلاقیت دانش آموزان. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6(1)، 1-18.

مهری، محمود؛ توکلی، عبداهلل؛ زنجیردار، مجید؛ بخشنده آبکنار، هادی و یزدیانفرد، فاطمه. (1395). عوامل مؤثر بر افزایش خلاقیت و نوآوری کارکنان دانشگاه علوم پزشکی قم. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 10(12 ،)54-61.

 

Amabile, T. M. (1997). Entrepreneurial creativity through motivational synergy. Journal of Creative Behavior, 31, 18-26.

Basadur, M. (2004). Leading others to think innovatively together: Creative leadership. The Leadership Quarterly, 15 (1), 103-121.

Basadur, M., & Hausdorf, P. A. (1996). Measuring divergent thinking attitudes related to creative problem solving and innovation management. Creativity Research Journal, 9, 21- 32.

Bockstedt, J. & Druehl, C. & Mishra, A., (2015). Problem-solving effort and success in innovation contests: The role of national wealth and national culture. Journal of Operations Management, 20 (3), 291–296.

Brophy, D. R. (1998). Understanding, measuring, and enhancing collective creative problem solving efforts. Creativity Research Journal, 11 (3), 199-229.

Cools, E., & Van Den Broeck, H. (2007). The cognitive style indicator: Development and validation of a new measurement tool. Journal of Interdisciplinary and Applied Psychology, 141 (4), 359-387.

DeTienne, D. R., & Chandler, G. N. (2004).  Opportunity identification and its role in the entrepreneurial classroom: A pedagogical approach and empirical test. Academy Management learning and Education, 3 (3), 342-357.

Giles, D. (2002). Advanced research methods in psychology. New York: Cambridge University Press.

Hayashi, A. M. (2013). The inside and outside view of innovation. MIT Sloan Management Review, 54(3): pp. 39-51.

Isaksen, S. G., & Treffinger, D. J. (1987). Creative problem solving: Three components and six specific stages. Instructional handout. Buffalo, NY: Center for Studies in Creativity.

Isaksen, S. G., & Treffinger, D. J. (2004). Celebrating 50 years of reflective practice: Versions of creative problem solving. Journal of Creative Behavior, 38 (2), 75-101.

Isaksen, S. G., & Treffinger, D. J., Selby E. C. (2008). Understanding individual problem-solving style: A key to learning and applying creative problem solving. Learning and Individual Differences, 18(4), 390-401.

Kirton, M. J. (1976). Adaptors and innovators: A description and measure. Journal of Applied Psychology, 61, 622-629.

 Kletke, M. G., Mackay, J. M., Baar, S. H. & Jones, B. (2001). Creativity in the organization: the role of individual creative problem solving and computer support. International Journal of Human-Computer Studies. 55 (3), 217–237.

Lin, C., Y. (2017). Threshold Effects of Creative Problem-Solving Attributes on Creativity in the Math Abilities of Taiwanese Upper Elementary Students. Education Research International. Retrieved from https://www.hindawi.com/journals/edri/2017/4571383/.

Marakus, G. M., & Elam, J. J. (1997). Creativity enhancement in problem solving: Through software or process? Management Science, 43 (8), 1136-1147.

Mumford, M. D. (2000). Managing creative people: Strategies and tactics for innovation. Human Resource Management Review, 10 (3), 313 - 351.

Progler, J. (2010). Curriculum reform in the corporate university: From the disciplines to transferrable skills. Social Systems Studies, 21 (5): pp. 95-113.

Puccio, K. (1994). An analysis of an observational study of creative problem solving for primary children. M. S. Thesis, Buffalo State College, Buffalo, N. Y.

Runco, M. A. (2004). Creativity. Annual Review of Psychology, 55(1), 657-687.

Runco, M. A.,  Dow, G., & Smith, W. R. (2006). Information, experience, and divergent thinking: An empirical test.  Creativity Research Journal, 18 (3), 269– 277.

Salakhatdinova, L., & Palei, T. (2015), Training Programs on Creativity and Creative Problem Solving at Russian Universities. Procedia - Social and Behavioral Sciences, pp. 2710-2715.

Scheiner, C. W., Baccarella, C. V., Bessant, J., & Voigt, K. I. (2015). Thinking patterns and guts feeling in technology identification and evaluation. Technological Forecasting and Social Change, 11(7): pp. 112-123.

Scott, G., Leritz, L. E., & Mumford, M. D. (2004). The effectiveness of creativity training: A quantitative review. Creativity Research Journal, 16 (4), 361-388.

Shalley, C. E. (2007). Team cognition: The importance of team process and composition for the creative problem-solving process. Research in Multi-Level Issues, 7, 289-304.

Sternberg, R.J. (1997). Thinking Styles. New York, NY: Cambridge University Press.

Tan, R. (2015). Contradiction-oriented problem solving for innovations: five opportunities for China’s companies. Journal of Innovation and Entrepreneurship, 4 (3), pp. 1-19.

Treffinger, D. J., Selby, E .C. & Isaksen, S. G. (2008). Understanding individual problem-solving style: A key to learning and applying creative problem solving. Learning and Individual Differences, 18 (4), 390-401.

Van Pelt, A., & Hey, J. (2011). Using TRIZ and human-centered design for consumer product development. Procedia Engineering, 9(2): pp. 688-693.