بررسی سیر جهت گیری سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در عراق از سال 2003 تا سال 2023

محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی

مرتضی شهیدی ¹ , علی باقری زاده ² , ابراهیم انوشه ³

1 - دانشجو،گروه آموزشی علوم سیاسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی،رفسنجان، ایران
2 - استادیار،گروه علوم سیاسی-روابط بین الملل،دانشگاه آزاد اسلامی،رفسنجان،ایران
3 - استادیار، گروه روابط بین الملل ، واحد رفسنجان ، دانشگاه آزاد اسلامی، رفسنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1402/10/03 تاریخ پذیرش : 1403/04/13 تاریخ انتشار : 1403/04/13

کلید واژه: حادثه 11 سپتامبر, سیاست خارجی, عراق, راهبرد, واقع گرایی,

چکیده مقاله :

حادثه 11 سپتامبر سال 2001 مبداء تحولات پیچیده‌ای در روابط میان کشورهای پیشرفته مخصوصاً ایالات متحده آمریکا و ملل جهان سوم گردید. این حادثه بسیاری از معادلات استراتژیک قدرت‌های بزرگ در سطح جهان را تغییر داد. آمریکا در سال 2003 به بهانه‌های مختلف از جمله تلاش دولت عراق برای تولید و استقرار سلاح‌های کشتار جمعی، کمک‌ به ترروریسم، مخالفت با هر گونه صلح میان اسرائیل و اعراب و تهدید کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، به خصوص حمله این کشور به کویت ،به آن حمله نمود. هدف این پژوهش بررسی سیر جهت گیری سیاست خارجی آمریکا در عراق از سال 2003 تا سال 2023 است. روش این تحقیق از نوع تحقیقات کیفی با استفاده از روش توصیفی ‌‌- تحلیل مبتنی بر روش تحلیل محتوای است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که استراتژی‌های آمریکا در عراق از سال 2003 تا 2005 مبتنی بر مداخله تا مصالحه بوده و از مقطع نوامبر 2005 تا ژانویه 2007 استراتژی پیروزی در عراق را انتخاب کردند. پس از سال‌های 2007 تا 2010 استراتژی مصالحه، جلوگیری از شکست، افزایش نیرو و بازگشت موفقیت آمیز را در پیش گرفت. پس از خروج از عراق و استقرار پایگاه‌های نظامی در کشور عراق؛ راهبردهای بی‌ثبات سازی عراق، اختلافات میان هویتی تا رقابت‌های درون مذهبی، تفرقه افکنی، تخریب هویت ملی از طریق اقلیم سازی و راهبرد ابزار ناکارآمدسازی نرم دولت عراق را اتخاذ نمودند.

چکیده انگلیسی:

The incident of September 11, 2001 became the origin of complex developments in the relations between developed countries, especially the United States of America, and the nations of the third world. This incident changed many of the strategic equations of major powers in the world. In 2003, the United States, on various pretexts, including the efforts of the Iraqi government to produce and deploy weapons of mass destruction, support terrorism, oppose any kind of peace between Israel and the Arabs, and threaten the Arab countries of the Persian Gulf, especially the country's attack on Kuwait. It attacked. The purpose of this research is to investigate the direction of the American foreign policy in Iraq from 2003 to 2023. The method of this research is qualitative research using the descriptive-analytical method based on the content analysis method. The results of this research show that the American strategies in Iraq from 2003 to 2005 were based on intervention to compromise, and from November 2005 to January 2007, they chose the strategy of victory in Iraq. After the years 2007 to 2010, he undertook the strategy of compromise, prevention of failure, increase of forces and successful return. After leaving Iraq and establishing military bases in Iraq; The destabilization strategies of Iraq, from differences between identities to intra-religious rivalries, divisiveness, destruction of national identity through climate change, and the strategy of soft ineffectiveness of the Iraqi government were adopted.

منابع و مأخذ:

ابوالقاسم راه چمنی و دیگران، جلد اول (تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ‌بین‌المللی ابرار معاصر.
اسدی، علی اکبر. (1387)؛ رویکرد ایالات متحده آمریکا در عراق و شرایط ایران، (مجموعه مقالات ایران و آمریکا: تعامل در عرصه عراق)، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
استیو اسمیت و جان بیلیس، (1383)؛ جهانی شدن سیاست: روابط ‌بین‌الملل در عصر نوین.
امینی، آرمین. (1385)؛ دکترین امنیتی راهبردي آمریکا پس از یازده سپتامبر، (فصلنامه تخصصی علوم سیاسی)، شماره چهارم، سال سوم، زمستان 1385، ص 124.
امیر عبداللهیان، حسین. (1386)؛ وظایف اشغالگر، همشهری دیپلماتیک، سال دوم، شماره 14، نیمه خرداد 1386، ص 12.
امام زاده فر، پرویز. (1382)؛ سیاست خاورمیانه‌اي ایالات متحده آمریکا در دوره ریاست جمهوري بوش، کتاب آمریکا (شماره1) (ویژه دکترین امنیت ملی جورج بوش در خاورمیانه)، تهران، نشر مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ‌بین‌المللی ابرار معاصر.
ایروانی، امیر سعید. (1388)؛ مأموریت جدید سازمان‌ملل در عراق؛ واقعیت‌‌ها و پیامدها (تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
پیشگاه هادیان، حمید.(1386)؛ تحول سیاست دفاعی و امنیتی ایالات متحده پس از 11 سپتامبر، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
خبیری، کابک. (1385)؛ بحران اطلاعات و اقدام ‌‌‌پیش‌گیرانه در سیاست امنیتی آمریکا، پژوهشنامه امنیت ‌بین‌المللی و تروریسم، شماره یکم، اردیبهشت 1385، صص 9-8.
خوش آیند، حمید. (1400)؛ مهم‌ترین عامل توجه آمریکا به توسعه قدرت نرم در عراق، سایت خبری تاپ.
https://www.scfr.ir/fa/
چامسکی، نوام. (1381)؛ 11 سپتامبر و حمله آمريكا؛ به عراق، ترجمه‌ي بهروز جندقي، تهران، عصر رسانه.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و خدیری وریک، خضر. (1392)؛ تأثیر ژئوپلیتیک کردستان عراق بر سیاست‌خارجی آمریکا در عراق (2012 - 2003)، فصلنامه تحقیقات سیاسی و ‌بین‌المللی، دوره 5، شماره 16، پاییز، صص 1– 28.
دهشیار، حسین. (1386)؛ سیاست‌خارجی آمریکا؛ خاورمیانه و دموکراسی، تهران: انتشارات خط سوم.
دهشیار، حسین. (1380)؛ تروریسم و چالش تئوریک سیستم دفاعی موشکی، فصلنامه سیاست‌خارجی، سال پانزدهم، زمستان، 1380، ص 1188.
زروندی، محمد؛ فیضی، فاضل. (1390)؛ تجزیه و تحلیل سیاست‌خارجی آمریکا در عراق پس از 11 سپتامبر 2001، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 14، بهار 1390
سجادپور، سید محمد کاظم. (1380)؛ ایران و 11 سپتامبر، فصلنامه سیاست‌خارجی، سال پانزدهم، شماره 4، زمستان 1380، ص 97.
سهرابی، محمد. (1396)؛ تهاجم نظامی آمریکا به عراق و تأثیر بر امنیت ملی ایران، فصلنامه مطالعات روابط ‌بین‌الملل، سال 10، شماره 38، تابستان، صص 68 – 39.
کاظمی، حجت. (1396)؛ خیزش‌های هویتی، دولت‌های شکننده و ژئوپلیتیک خاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 13، شماره 1، بهار، صص 172 – 146.
قربانی، صدیقه. (1386)؛ بررسی سیاست امریکا در قبال عراق و اثر آن بر جایگاه سازمان ملل پس از یازده سپتامبر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، 1386، صص 87-89.
مستکین. (1384)؛ جایگاه جمهوري اسلامی ایران در سیاست‌خارجی امریکا، فصلنامه راهبرد، شماره 38، زمستان 1384، ص 157.
مشیرزاده، حمیرا. (1386)؛ چرخش در سیاست‌خارجی آمریکا و حمله به عراق: زمینه‌های گفتمان داخلی، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال 37، شماره 2، تابتسان 1386، ص 190-153.3.
مشیرزاده، حمیرا. (1384)؛ تحول در نظریه روابط ‌بین‌الملل، تهران انتشارات سمت.
محمدی، حمیدرضا و خالدی، حسین. (1390)؛ ژئوپلتیک کردستان عراق، تهران: نشر انتخاب.
مظاهری، محمد مهدی. (1400)؛ خروج امریکا از منطقه به معنای کمرنگ شدن نفوذ آن نیست، سایت دیپلماسی ایران. 10 مرداد 1400 کد: 2004582.
منتی، ایوب و هادیان، ناصر. (1398)؛ سیاست‌خارجی ج.ا.ایران در قبال عراق از منظر موازنه تهدید 2018، جامعه شناسی جهان اسلام، دوره 7، شماره 15، پاییز، صص 164 – 139.
میلر، استیون و نویسندگان (1381)؛ جنگ آمریکا و عراق، هزینه‌‌‌ها، پیامدها و گزینه‌های موجود، گروه مترجمین، تهران: موسسه ابرار معاصر.
واعظی، محمود. (1387)؛ رویکرد گروه‌هاي داخلی به ایران و ایالات متحده آمریکا، در عراق پس از صدام و بازیگران منطقهای، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
Cox, M. 2003 “The Empire’s Back in Town: On America’s Imperial Temptation – Again,” Millennium: Journal of International Studies, 32 (1): 1-27.
Ikenberry, G. J. 2003 “Is American Multilateralism in Decline?” Foreign Affairs, 82 (3): 533-50.
Ikenberry, G. J. 2004a “The End of Neo-Conservative Moment,” Survival, 46 (1): 7-22.
Michel Focault, The Archaeology of Knowledge, London, Penguin, 1972, P. 25
Snyder, J. 1992 Myths of Empire: Domestic Politics and International Ambitions. Ithaca, NY: Cornell University Press.
Who Else, Besides Americans, Are Flying Fighter Jets in Iraq?".Slate Magazine. Archived from the original on 12 November2014.Retrieved14November.
(https://www.aljazeera.com/opinions/2020/2/18)
(https://www.washingtoninstitute.org)
http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/2004582/