آموزه‌های حکمی و اخلاقی در بهمن‌نامه و جستاری در ریشه‌های ایرانی و اسلامی آن

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

لیلا‌ هاشمیان ¹ (دانشگاه بوعلی سینا همدان)
بهزاد اتونی ² (دانشگاه بوعلی سینا همدان)

تاریخ دریافت : 1388/11/25 تاریخ پذیرش : 1389/03/03 تاریخ انتشار : 1389/03/01

کلید واژه: بهمن نامه, آموزه‌های اسلامی, آموزه‌های حکمی و اخلاقی, آموزه‌های ایرانی, Bahman nâmeh, moral and motto instructions, Iranian instructions, Islamic instructions,

چکیده مقاله :

بهمن نامه، اثر حکیم ایران‌شاه بن ابی الخیر، از حماسه‌های ملی اواخر سده ی پنجم هجری قمری است که به موضوع زندگی بهمن پسر اسفندیار و نبردهای او با خاندان رستم پرداخته است. بهمن نامه از جمله آثاری است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده و شاعر آن را می‌توان یکی از موفق‌ترین تالیان فردوسی دانست. از ویژگیهای بارز این اثر، آموزه‌های حکمی و اخلاقی آن است که نظر هر خواننده ای را به خود جلب می‌کند. ایران‌شاه بن ابی الخیر، مانند دیگر ناظمان داستانهای حماسی، آشنایی کامل به اعتقادات و معارف ایرانی و اسلامی داشته و بازتاب این اندیشه‌ها را به وضوح می‌توان در آموزه‌های حکمی و اخلاقی بهمن نامه مشاهده کرد. در این جستار سعی شده تا علاوه بر بیان این آموزه‌ها، ریشه‌های اسلامی و ایرانی آنها بر کاویده شود.

چکیده انگلیسی:

Bahmannâmeh, by the sage Iranshâh Ibne Abelkheir, is one of the epics of the late fifth century A.H. which concerns about the life of Bahman, Esfandiyar’s son, and his battles with the Rostam’s family. Bahmannâmeh is one of those books which have been composed by imitating Ferdosi’s Shâhnâmeh and we can consider its poet as one of the most successful followers of Ferdosi. One of the prominent features of this book is its moral and motto instructions which are noticed by every reader. Iranshâh Ibne Abelkheir, like the other poets of epic stories, has had a full familiarity with the Islamic and Iranian beliefs and learnings and one can see the reflection of these thoughts, clearly, in the moral and motto instructions of Bahmannâmeh. In this search, we have tried to explore the Islamic and Iranian roots of those instructions, as well as express them.

منابع و مأخذ:

 

1-     قرآن کریم.

2-     آموزگار، ژاله (1386) ارداویراف نامه، چاپ سوم، انتشارات معین و انجمن ایران­شناسی فرانسه.

3-     ابن ابی الخیر، ایران‌شاه (1370) بهمن نامه، ویراسته­ی رحیم، عفیفی، چاپ اول، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

4-     ابن ابیطالب، علی (1382) نهج البلاغه، ترجمه­ی محمد دشتی، چاپ چهاردهم، قم، موسسه­ی فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.

5-     افلاطون(1368) جمهور، ترجمه­ی فؤاد روحانی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

6-     امامی، نصرالله (1385) مبانی و روشهای نقد ادبی، چاپ سوم، تهران، نشر جامی.

7-     پور داوود، ابراهیم (1356) یشتها، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

8-     پورنامداریان، تقی (1381) سفر در مه، چاپ اول، تهران، انتشارات نگاه.

9- تفضلی ،احمد(1385) مینوی خرد، به کوشش ژاله آموزگار ومهرداد بهار، چاپ چهارم، تهران، انتشارات توس.

10- توسی، نصیرالدین(1354) اخلاق ناصری، چاپ دوم، انتشارات علمیه اسلامیه .

11- الحرّانی، ابومحمد الحسن(1404 ه.ق) تحف العقول عن آل الرسول، الطبعة الثانیه، مؤسسه النشر الاسلامی.

12- دهخدا، علی اکبر(1372) لغت نامه، چاپ اول از دوره­ی جدید، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

13-ری شهری، محمد(1377)میزان الحکمه، ترجمه­ی حمیدرضا شیخی، چاپ اول، انتشارات دارالحدیث.

14- زرین کوب، عبدالحسین(1382) نقد ادبی، چاپ هفتم،تهران، امیرکبیر.

15- زنر، آر. سی (1377) تعالیم مغان، ترجمه­ی فریدون بدره ای، چاپ اول، تهران، توس.

16- سهروردی، ضیاءالدین (1363) آداب المریدین، به اهتمام نجیب مایل هروی، انتشارات مولی.

17- صفا، ذبیح الله (1374) حماسه سرایی در ایران، چاپ ششم، تهران، فردوس.

18- صفاری، نسترن(1383) موجودات اهریمنی در شاهنامه فردوسی، کرج، انتشارات جام گل.

19- فردوسی، ابوالقاسم(1375) شاهنامه ، چاپ آکادمی شوروی ( مسکو).

20- فرزاد، عبدالحسین (1381) درباره­ی نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران، نشر قطره.

21- فروزان­فر، بدیع الزمان(1347) احادیث مثنوی، چاپ دوم، تهران، امیر کبیر.

22- گورین، ویلفرد ال و همکاران (1377) راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه­ی زهرا مهین خواه، چاپ سوم، تهران، انتشارات اطلاعات.

23- هوف، گراهام(1365) گفتاری درباره­ی نقد، ترجمه­ی نسرین پروینی،چاپ اول، تهران، امیرکبیر.