تجلّی رستاخیز در پنج گنج نظامی‌

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

اسحاق طغیانی اسفراینی ¹ (عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان)
زینب رضاپور ² (دانشگاه اصفهان)

تاریخ دریافت : 1389/02/31 تاریخ پذیرش : 1389/05/23 تاریخ انتشار : 1389/09/01

کلید واژه: مرگ, معاد, نظامی, Death, Nezami, دنیا, عمل صالح, the Resurrection, good deeds, the present world,

چکیده مقاله :

معاد در کنار توحید و عمل صالح، پایه های فکری نظامی‌را تشکیل می‌دهند. در تاریخ شعر فارسی، هر یک از شاعران به تناسب نگرش و جهان بینی خود، به گونه ای دنیا و جهان مادی عصر خود را شناخته و به توجیه آن در شعرهایشان پرداخته اند، اما دید نظامی‌و نگرش و جهان بینی وی، درباره‌ی دنیا و آخرت، به طور کلی گسترده‌تر و کامل‌تر به نظر می‌رسد. گسستن از دنیا و تلاش برای دستیابی به حیات اخرویِ سعادتمندانه، مغز کلام و شعر نظامی‌است. او هر جا که از دنیای حاضر و اکنونِ آدمی‌سخن گفته، به آن دنیا و روز قیامت و مکافات هم اشارتی نموده است و همواره بازگشت آدمی‌ان به اصل و مبدأ آفرینش و معاد جسمانی آنها را متذکّر می‌شود؛ در حقیقت، نظامی‌نه تنها واقعیّت های دنیای مادی را می‌بیند و از نیک و بد آن سخن می‌گوید، بلکه فراتر از آن، چشم به دنیایی برتر و افقی روشن‌تر دارد. در این مقاله سعی شده است تا سیمای معاد در آثار نظامی‌و به ویژه مخزن الاسرار، بر اساس آیات قرآن و احادیث، تجزیه و تحلیل گردد و ارتباط آن با مقولاتی چون دین، دنیا، مرگ، عدل و مغفرت تبیین شود.

چکیده انگلیسی:

Resurrection, alongside with monotheism and good deeds, shape Nezami’s basic thought. In the history of Persian poetry, each poet sees the world in a different way and, according to his ideology and word view, justifies it in his poetry. But Nezami’s attitude and views about this world and the afterlife seems more comprehensive and complete. Quitting the mundane world and trying to achieve prosperity in the world to come is the essence and the soul of Nezami’s poetry. Whenever Nezami speaks of the present world, the hereafter and the Day of Judgment is mentioned immediately after. Man’s return to the origin of creation and his physical resurrection are constant subjects of Nezami’s poetry. In fact, he not only sees the reality of the mundane world and speaks about its good and bad aspects, but he also looks forward to a superior world. This article is meant to analyze the concept of the Resurrection in Nezami’s works, especially in Makhzan-al Asrar which derives from Quranic verses and Hadiths. The relationship of the Resurrection with such topics as religion, the world, justice, and forgiveness will be clarified therewith.

منابع و مأخذ:

        1-        قرآن کریم.

        2-        ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین، (1361) عوالی اللآلی، قم، انتشارات سیدالشهدا

        3-        پاینده، ابوالقاسم، (1360) نهج الفصاحه، تهران، جاویدان

        4-        تمیمی‌آمدی، عبدالواحد،(بی تا). غرر الحکم و درر الکلم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی

    5-    خوانساری، جمال الدین،(1360) شرح غررالحکم و دررالکلم، با مقدمه و تصحیح و تعلیق میرجلال الدین حسینی ارموی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

        6-        سبحانی، جعفر،(1385) معاد شناسی، مقدمه و ترجمه‌ی دکتر علی شیروانی، قم، دارالفکر.

        7-        سید رضی، (1381). نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات حضور

        8-        شیخ الاسلامی‌، اسعد،(1363)،تحقیقی در مسائل کلامی‌(ازنظر متکلمان اشعری و معتزلی)، تهران، امی‌رکبیر. چاپ دوم

        9-        مطهری، مرتضی،(1362). آشنایی با علوم اسلامی‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی‌

      10-      مطهری، مرتضی، (بی تا)، جهان بینی توحیدی یا زندگی جاوید، قم، دفتر انتشارات اسلامی‌