هنجارگریزی در اشعار نادر نادرپور

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

محمدحسین خان محمدی ¹ , آنیتا خالقی ²

1 - استادیار دانشگاه ارومیه، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات، گروه زبان و ادبیات فارسی
2 - دانشجوی دکتری دانشگاه ارومیه

تاریخ دریافت : 1393/07/06 تاریخ پذیرش : 1393/12/09 تاریخ انتشار : 1394/03/01

کلید واژه: برجسته سازی, هنجارگریزی, deviation, آشنایی زدایی, Naderpour, foregrounding, خودکارشدگی, نادر نادرپور, Defamilirization, automatization,

چکیده مقاله :

از دیدگاه صورتگرایان هدف شعر، بیان مطلب به گونه ای است که آثار روزمرگی در آن بی رنگ یا دست کم، کم رنگ است. آشنایی زدایی از طریق هنجارگریزی (قاعده کاهی) و قاعده افزایی سبب برجسته سازی در متن می شود. "لیچ" هنجارگریزی را ابزار شعرآفرینی و قاعده افزایی را ابزار نظم آفرینی میداند. وی هنجارگریزی را در هشت گروه طبقه بندی کرده است: هنجارگریزی معنایی، واژگانی، زمانی، نحوی، سبکی، گویشی، نوشتاری و آوایی. البته کورش صفوی در کتاب از زبان شناسی به ادبیات، جلد دوم، معتقد است که هنجارگریزی های گویشی، آوایی و نحوی ابزاری برای آفرینش شعر به شمار نمی آیند، زیرا تغییری در محتوای زبان پدید نمی آورند. در این نوشتار با بهره گیری از روش استقرایی- تحلیلی انواع هنجارگریزی در اشعار نادرپور مورد بررسی قرار گرفته است. دستاورد پژوهش گویای این است که نادرپور از بیشتر گونه های هنجارگریزی استفاده کرده است. از میان این هشت گروه هنجارگریزی، گونه های زمانی، معنایی و نحوی بیش از سایر گونه ها به چشم می خورد.

چکیده انگلیسی:

From the formalists' point of view the purpose of poetry is to reduce or vanish the signs of being routine, when conveying content. Defamilirization creates foregrounding in a text using deviation and extra regularity. Geoffrey Leech thinks of deviation as a poetry making tool and extra regularity as a verse making one. He made a systematic summary of deviation. In his book, A Linguistic Guide to English Poetry (1969), he categorized deviation into eight types, i.e. lexical deviation, grammatical deviation, phonological deviation, graphological deviation, semantic deviation, dialectal deviation, deviation of register and deviation of historical period. Safavi in his " from linguistics to literature: volume II" believes that the dialectal deviation grammatical deviation and phonological deviation are not poetry making tools since they don’t change the content. Here using an analytical posteriori way different deviations have been analyzed in Naderpour poems. We concluded that he has used many deviations among which the period, semantic and grammatical ones have been used more.

منابع و مأخذ:

حسن­لی، کاووس، (1383)؛ گونه­های نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.

حافظ، خواجه شمس­الدین محمد (1375)؛ دیوان، تصحیح محد قزوینی، قاسم غنی، انجوی شیرازی. تهران: جاویدان.

حق­شناس، علی­محمد. (1390)؛ زبان و ادب فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته. تهران: آگه.

رودکی، جعفر بن محمد (1368)؛ دیوان، به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفیعلیشاه.

سجودی، فرزان. (1379)؛ درآمدی بر نشانه­شناسی شعر، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبان­شناسی نظری و کاربردی، جلد اول. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

سعدی، مصلح بن عبدالله (1379)؛ کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: محمد.

______________ (1370)؛ گلستان. تصحیح و شرح حسین استادولی. تهران: قدیانی.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1389)؛ موسیقی شعر، تهران:آگه.

شمیسا، سیروس (1386)؛ بیان. تهران: میترا.

صفوی، کورش. (1383)؛ از زبان­شناسی به ادبیات، جلد اول و دوم. تهران: سوره مهر.

علی­پور، مصطفی (1379)؛ ساختار و زبان شعر امروز، ج اول. تهرانک فردوس.

فتوحی، محمود. (1391)؛ سبک­شناسی نظریه­ها، رویکردها و روش­ها. تهران: سخن.

فردوسی، ابوالقاسم (1384)؛ شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.

نادرپور، نادر (1382)؛ مجموعه اشعار، با نظارت پوپک نادرپور. تهران: نگاه.

مقدادی، بهرام (1378)؛ فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی. تهران: فکر روز.

موحد، ضیاء. (1388)؛ سعدی. تهران: طرح نو.

هاوکس، ترنس (1380)؛ استعاره، ترجمة فرزانه طاهری. تهران: مرکز.

همایی، جلال­الدین (1386)؛ فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.