تحلیل جامعه‌ی تک جنسی در شرفنامه نظامی گنجوی و تطبیق آن با آرای فمینیست‌های میانه‌رو

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

سلما ساعدی ¹ ( عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج )

تاریخ دریافت : 1389/03/28 تاریخ پذیرش : 1389/06/19 تاریخ انتشار : 1389/09/01

کلید واژه: اسکندر, فمینیسم, نظامی, زنان, شهر بردع, نوشابه,

چکیده مقاله :

داستان شهر بردع که در شاهنامه فردوسی و شرفنامه نظامی آمده است، پیشینه‌ای کهن در متون نثر نیز دارد و جامعه‌ای آرمانی را نشان می‌دهد که زنان، زیر نظر پادشاه خویش به نام نوشابه، آن را اداره می‌کنند. انزوا، خلوت، نظم و ترتیب، مسئولیّت‌پذیری و استقلال همه‌جانبه‌ی زنان شهر بردع جالب توجه، تحسین‌برانگیز و قابل بررسی است. این داستان، اگر با معیارهای نقد امروزی بررسی شود، یک ایده‌ی فمینیستی بسیار ملایم، معتدل و گاه آمیخته به تفریط را به نمایش می‌گذارد و بسیاری از نظریه‌ها و اعمال افراطی کنونی را به چالش می‌کشاند. از محتوای روایت دریافته می‌شود که پدیده‌ی فمینیسم از دیرباز مورد توجه جوامع کهن قرار گرفته و تابع موازین اخلاقی و فرهنگی ویژه‌ای بوده است؛ یعنی درست عکس آن چیزی که امروز به گونه‌ای تندروانه و با هنجارشکنی‌های بی‌حد و مرز اعمال می‌گردد. شیوه‌ی پژوهش در مقاله‌ی حاضر کتابخانه‌ای است.

چکیده انگلیسی:

The story of Barda that has been mentioned in Firdausi’s Shah Name and Nezami Gangavi's Sharaf Nameh has an old history in prose texts and depicts an ideal society ruled by women under a queen named Nooshabeh. The women’s isolation, discipline, responsibility, self-sufficiency, and independence in Barda city are interesting, admirable and worthy of analysis. In the light of contemporary critical conventions, the story can be seen as a soft and tranquil, even submissive, vision of feminism which challenges many of the current radical views and movements. According to this story, we find that feminism has always been the concern of societies from the ancient times and it has always been subject to certain moral and cultural standards. This is exactly the opposite of the contemporary amoral and radical views. The research methodology is a library one.

منابع و مأخذ:

        1-        پاک‌نیا، محبوبه و مرتضی مردیها، (1388)، سیطره‌ی جنس، چاپ اول، تهران، نی.

        2-        ثروتیان، بهروز، (1369)، آیینه‌ی غیب نظامی گنجه‌ای، چاپ اول، تهران، کلمه.

        3-        پاک‌نیا، محبوبه و مرتضی مردیها، (1382)، اندیشه‌های نظامی گنجه‌ای، چاپ اول، تبریز، آیدین.

        4-        حمیدیان، سعید، (1388)، آرمانشهر زیبایی، چاپ دوم، تهران، علم و دانش.

        5-        روباتام، شیلا. (1387)، زنان در تکاپو، ترجمه‌ی حشمت‌الله صباغی، چاپ دوم، تهران، شیرازه.

        6-        زرین‌کوب، عبدالحسین، (1372)، پیر گنجه درجستجوی ناکجاآباد، چاپ اول، تهران، سخن.

        7-        ستاری، جلال، (1386)، سیمای زن در فرهنگ ایران، چاپ چهارم، تهران، مرکز.

    8-    فردوسی، ابوالقاسم، (1386)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، دفتر ششم، چاپ اول، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.

        9-        فیگز، کیت، (1388)، زنان و تبعیض (تبعیض جنسی و افسانه‌ی فرصت‌های برابر)، چاپ پنجم، تهران، اختران.

      10-      قاضی‌مرادی، حسن، (1387)، در ستایش شرم (جامعه‌شناسی حس شرم در ایران)، چاپ پنجم، تهران، اختران.

      11-      کرس میر، کارولین، (1387)، فمینیسم و زیبایی‌شناسی، ترجمه‌ی افشنگ مقصودی، چاپ اول، تهران، گل آذین.

      12-      مشیرزاده، حمیرا، (1383)، از جنبش تا نظریه‌ی اجتماعی (تاریخ دو قرن فمینیسم)، چاپ دوم، تهران، شیرازه.

      13-      میشل، آندره، (1381)، پیکار با تبعیض جنسی، ترجمه‌ی محمدجعفر پوینده، چاپ اول، تهران، چشمه.

      14-      میشل، آندره، (1383)، جنبش زنان، ترجمه‌ی هما زنجانی‌زاده، چاپ اول، تهران، نیکا.

   15-   نظامی، الیاس بن یوسف، (1376)، شرفنامه، تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، چاپ دوم، تهران، قطره.