بررسی تطبیقی تصنیف و ادب عاشیقی در ساختار و محتوا از دوره صفویه تا پایان قاجار
جواد حاجی حاتملو
1
(
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحدشبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر. ایران
)
شهریار حسن زاده
2
(
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی. ایران
)
سید محمود رضا غیبی
3
(
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، ایران
)
ژیلا صراطی
4
(
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر. ایران
)
کلید واژه: ادب عاشیقی, تصنیف, قالب, وزن, محتوا, بررسی تطبیقی,
چکیده مقاله :
ادب عاشیقی و تصنیف، گره‌خوردگی ادبیّات عامیانه با موسیقی و شعر منطقه‌ای و ملّی است که یکی در منطقه آذربایجان و ادبیّات ترکی و دیگری در ادبیّات فارسی مطابق با نیاز جامعه، علاقه و سرگرمی مردم رواج یافته‌اند. تصنیف در دوره معاصر به ترانه رسید و ادب عاشیقی همچنان در مناطق آذری زبان ادامه دارد. در این مقاله هر دو از لحاظ جایگاه آنها در ادب عامیانه، سرایندگان، قالب‌های ادبی، عروض و محتوا از دوره صفویه تا پایان قاجار بررسی تطبیقی شده است، گردآوری اطلاعات با مطالعه کتابخانه‌ای است و روش تحقیق توصیفی تحلیلی می‌باشد. سؤال اصلی تحقیق این است که ادب عاشقی و تصنیف به عنوان دو ژانر مهم ادب عامیانه که با موسیقی در میان عامه مردم رایج شدند، چه ویژگیهای ظاهری و محتوایی دارند، نتایج تحقیق نشان می‌دهد: در بررسی تطبیقی، تأثیر ریتم موسیقی بر وزن آنها، عدول از هنجار وزنی، داشتن سراینده ناشناس، توجه به قالب‌های خاص و محتوای مشابه از ویژگیهای مشترک آنها است. مضامین غنایی، تعلیمی، حکمی، حماسی و پایداری و اجتماعی، مهمترین مضامین آنها است. محتوای غنایی در هر دو برجسته است و در وجه تفاوت در دوره مشروطه، وطن و اجتماع مضمون برتر تصنیف شده است ولی در ادب عاشیقی، محتوای اجتماعی با مضامین دیگر ادامه یافته است. قالب‌های مهم در شعر عاشیقی، قالب‌های قوشما، گرایلی، بایاتی، تجنیس، بحر طویل و تصنیف ترکی است که اغلب هرکدام محتوای ویژه دارند، تصنیف نیز به عنوان قالب مشخص در شعر مشروطه شناخته شد اما در قالب غزل، مستزاد، مسمط و شعر منثور رایج است.
چکیده انگلیسی :
"Ashiqi literature" and "Tasnif" ) ballad ( are the connection of folk literature with regional and national music and poetry, one of which is popular in Azerbaijan and Turkish literature and the other in Persian literature. . The ballad became a song in the contemporary, and Ashiqi literature continues in the Azeri regions. in this article, both of them are compared in terms of their position in folk literature, composers, literary forms, prose and content from the Safavid period to the end of the Qajar. Collecting information is through library study and the research method is descriptive and analytical. The main research question is this: "Ashiqi literature" and "Tasnif" ( ballad ( as two important genres of folk literature that became popular among the common people with music, what are their appearance and content characteristics. The results of the research show: In a comparative study, the effect of music rhythm on their Meter, deviation from the Meter norm, having an unknown poet, paying attention to specific form and similar content are among their common features. Their most important themes are lyrical, didactic, commanding, epic, sustainable and social themes.The important formats in Aashiqi poetry are Qoshma, Grayli, Divani, Bayati, Tajnis, Bahr Tavil (Long format )and Turkish ballads, each of which has a special content. The ballad was also recognized as a specific format in constitutional poetry, but it is common in the form of ghazal, mustzad, mustat and prose poetry
