تحلیل جنبه ‏های شخصی ت‏پردازی پسران فریدون با توجه به نظریات آدلر

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

معصومه محمدنژاد ¹ , یدالله طالشی ²

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1399/09/07 تاریخ پذیرش : 1401/09/07 تاریخ انتشار : 1402/12/13

کلید واژه: عقدة حقارت, شخصیت‌شناسی, تور, شاهنامه, سلم,

چکیده مقاله :

ادبیات به دلیل ماهیت و حوزة گسترده‌اش با دیگر رشته‌های علوم انسانی از جمله روان‌شناسی تناسب موضوعی دارد و قابلیت انجام پژوهشهای بین‌رشته‌ای را داراست. شاهنامه از آثار مهم ادبیات فارسی است که آفریدگارش، فردوسی در توصیف شخصیتهای کلیدی آن به گونه‌ای تصویر‌پردازی کرده‌ که با تحلیلهای روان‌شناختی می‌توان به لایه‌های پنهان روانی و شخصیتی ایشان دست یافت. این امر حاکی از نگاه دقیق شاعر به روان آدمی است. از جمله این شخصیتها می‌توان به پسران فریدون اشاره کرد که فردوسی به ارائة نشانه‌ها، توصیف رفتارها و علل انگیزشی آنان می‌پردازد. سؤال اصلی تحقیق این است که چه عواملی در شکل گیری عقدۀ حقارت در شخصیت سلم و تور نقش داشته اند؟ تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی شخصیّت سلم و تور در شاهنامه را از دیدگاه نظریّۀ عقدۀ حقارت آدلر، مورد بررسی قرار می دهد. در میان شخصیتهای داستان فریدون، تور و سلم ضد قهرمان هستند که در این مقاله علّت روان‌شناختی رفتار آنان در عقدة حقارت فرض شده است. بنابر گزارش فردوسی می‌توان علل پیدایش اختلال روانی را در تور و سلم نسبت به ایرج در این موارد دانست: ناخرسندی از بهرة خویش، دلگیری از پدر، تبعید از محل تولد و موطن و آوازة ایرج در میان سپاهیان. همچنین برخی از ویژگیهای رفتاری در تور و سلم هست که منجر به برادرکشی می‌شود: در بند آز و طمع بودن یا زیاده خواهی، خشم، نفرت، رشک و حسادت، تکبّر، هراس و... . با بررسی این توصیفها و نشانه ها و مقایسة آنها، می توان نتیجه گرفت اختلال روانی تور و سلم منجر به قتل ایرج می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Literature, Because of its broad nature, has thematic analogy with other humanities subject like psychology and it has ability of performing interdisciplinary research. Shahnameh is one of the most important works of Persian literature which its creator, Ferdowsi, describes its key characters in such a way that one can obtain their Hidden psychological and personality aspects with psychological analysis. This implies poet’s careful look at human psyche and nature. Among these characters one can mention Fereydoon’s sons which Ferdowsi describes their behavior and motivation. By considering this descriptions and signs and comparison of them, one can conclude that Tur and Salm’s Neurosis leads to the death of Iraj. Between characters of Fereydoon tale, Tur and salm are anti-heroes which in this paper their psychological motives of their behavior are supposed to be because of humiliation Obsession. Based on Ferdowsi’s report, neurosis of Tur and Salm is because of: dissatisfaction of their share, being upset by the father, exile from the place of birth and fame of Iraj between guards. In addition, some of the Behavioral characteristics of Tur and Salm which lead to Fratricide are: greed or avarice, anger, hatred, envy and jealousy, arrogance, and fear.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
آدلر، آلفرد. 1356. مفهوم زندگی را دریابید. ترجمۀ ناهید فخرایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
______. 1370. روان¬شناسی¬فردی. ترجمۀ حسن زمانی شرفشاهی. تهران: تصویر.
______.1379. شناخت طبیعت انسان از دیدگاه روان¬شناسی. ترجمۀ طاهره جواهر¬ساز. تهران: رشد.
احمدوند، محمدعلی.1386. بهداشت روانی. تهران: پیام نور.
اسلامى ندوشن، محمدعلى. 1363. زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: نودال.
اسپربر، مانس. 1379. تحلیل روان¬شناختی استبداد و خودكامگی. ترجمۀ علی صاحبی. تهران: ادب و دانش.
برزگر، ابراهیم. 1387. « نظریه آدلر و روان شناسی سیاسی آقامحمدخان قاجار». پژوهشنامه علوم سیاسی. ش.م 13. صص 7 ـ50.
پرهام، باقر. 1377. با نگاه فردوسی: مبانی نقد خرد سیاسی در ایران. تهران: مركز.
تفنگدار، كرامت. 1381. «كس اندر جهان این شگفتی ندید». كزین برتر اندیشه برنگذرد. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
خطیبی، ابوالفضل. 1384. «ایرج». دانشنامۀ زبان و ادب فارسی. به سرپرستی اسماعیل سعادت. جلد اول. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
دیچز، دیوید. 1373. شیوه¬های نقد ادبی، ترجمۀ محمدتقی صدقیانی و غلام¬حسین یوسفی، چ4. تهران: علمی.
رواقی، علی. 1390. فرهنگ شاهنامه. تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
زرین کوب، عبدالحسین. 1383. نامورنامه. چ2. تهران: سخن.
سیاسی، علی¬اكبر. 1354. نظریه¬های مربوط به شخصیت. تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس. 1378. نقدادبی. تهران: فردوس.
شولتز، دوان.1384. نظریه‏های شخصیت. كریمی و همکاران. تهران: ارسباران.
عبداله‏زاده طیبه، ترکمانی باراندوزی وجیهه، صادقی انسیه. 1399. «شخصیت ویس با نگاه به نظریه عقده حقارت آلفرد آدلر»، پژوهشنامه ادب غنایی، ش35. صص123ـ 140.
عرب عباس، حق پناه یونس. 1390. «تحلیل روانشناختی اشعار صعالیک بر اساس مکتب آدلر»، زبان و ادبیات عربی، ش5. صص115ـ 144.
فرجی، ذبیح ا.... 1352. عقده¬ها. تهران: كاویان.
فردوسی، ابوالقاسم. 1377. شاهنامه، ج3ـ1، براساس چاپ مسكو. تحت‌نظر ی. ا. برتلس، تهران: مؤسسه سوره.
قبول احسان و محمدجعفر یاحقی. 1388. «شخصیت شناسی شغاد در شاهنامه». جستارهای ادبی(مجله دانشكده ادبیات و علوم انسانی مشهد). ش.م 164. صص 65 ـ81.
قوام ابوالقاسم و احسان قبول. بهار 1386. «بررسی عقدۀ حقارت در شخصیت بوسهل زوزنی بر اساس روایت بیهقی». ادب پژوهی. ش1. صص49ـ68.
كارور، چارلز. اس؛ مایكل.اف. شمایر. 1375. نظریه¬های شخصیت. ترجمۀ احمد رضوانی. مشهد: آستان قدس رضوی.
کزازی، میرجلال‏الدین.1386. نامۀ باستان. جلد اوّل. تهران: سمت.
مسكوب، شاهرخ. 1381. «تأملی در اخلاق: از اوستا به شاهنامه»، تن پهلوان و روان خردمند. تهران: طرح نو.
منصور، محمود. 1358. احساس كهتری. تهران: رشد.
منوچهریان، پرویز. 1362. عقدۀ حقارت. تهران: گوتنبرگ.
ناصحی، عباس¬علی و فیروزه رئیسی. 1386. «مروری بر نظریات آدلر»، تازه¬های علوم شناختی. س9. ش1. ش.م 33. صص55- 66.
ولك، رنه و وارن آوستن. 1382. نظریۀ ادبیات. ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر. چ2. تهران: علمی و فرهنگی.
هال، ورنان . 1379. تاریخچۀ نقد ادبی. ترجمۀ احمد همّتی. تهران: روزنه.

Boeree, George. (1/9/2008), Alfred Adler, “Personality Theory”, http://webspace.ship.edu/cgboer/adler.html
Ewen, Robert, (2003) an Introduction to Theories of Personality, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Mosak, Harold; Michael .P. Maniacci, (1999). a Primer of Adlerian Psychology (The analytic – behavioral – cognitive psychology Adler), London: Routledge.


References
-Adler, Alfred. (1977). What life should meantorou .Translated by Nahid-e Fakhraee. Tehran: Bongah-e tarjemeh o nashr-e ketab.
______. (1991). Individual Psychology.‬ Translated by by Hassan Zamani-e Sharafashahi. Tehran: Tasvir Publication.
______. (2000 ). Understanding human nature. Translated by Tahereh Javahersaz . Tehran: Roshd.
-Ahmadvand, Mohammad Ali(2007) Mental Health. Tehran: Payam-e Noor.

-Islami-e-Nadooshan, Mohammad Ali. (1984 ) The life and death of heroes in Shahnameh. Tehran: Nodal.
-Sperber, Monse(2000) An Autobiographical Analysis of Dispotism and Autocracy, Translated by Ali Sahebi ,ph.d, Tehran; Politeness and Knowledge.
-Barzegar, Abraham(2008) "Alfred Adler’s Theory and Political Psychology Of Aga Mohammad Khan Qajar".Faslname-ye Research Letter of Political science. No.13 pp .50- 7
-Parham , Baqir(1998) From Ferdowsi's point of view: Fundamentals of political critique in Iran. Tehran: Markaz.
-Tofagdar ,Keramat (2002) "No one in the world has seen this surprise." Do not think of the superior casein. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance.
-Khatibi, Abu’l-Fażl(2005) "Iraj". Encyclopaedia of Persian Language and Literature. Esma’il Sa’ādat. Tehran: Academy of Persian Language and Literature.
-Daiches. David. (1994 ). Critical Approaches to Literature. . Translated by Mohammad Taqi Sadaghiani & Gholamhossein-e Yousefi. Tehran: Elmi.
-Ravaghi,Ali (2011) A Dictionary of Shahnameh. Tehran: Iranian Academy of the Arts.
-Zarrinkoob, Abdolhossein. (2004 ). Namvarnameh. ٢nd ed. Tehran: Sokhan.
siasi, Ali akbar. (1975). Personality Theories or Schools of Psychology Schools. Tehran, Tehran University.
-Shamisa, cyrus (1999 ) literarl criticism. Tehran: Ferdows.
- Schwltz, Duan (2005). Personality Theories. Translated by Karimi et alo. Tehran: Arasbaran.
- abdollahzade, tayebeh. vajihe torkamani barandoozi & ensiyeh sadeghy (2020)“The character of Wis, looking at Alfred Adler's theory of inferiority complex” .Journal of Lyrical Literature Researches. No 35. pp123-140.
-Arab,Abbas &Younese Haqpanah(2011) " Psychological analysis of Saalik poems based on Adler school " .Journal of Arabic language and literature. No5. pp115-144.
-Faraji, Zabih Allah(1973) Complexes.Tehran: Kavian.
-Ferdowsi, Abolqasem (1998) Shahnameh, With the Efforts of Evgeny Edvardovich Berthels, Tehran: soore.
-Ghaboul, Ehsan & Mohammad Ja’far Yahaghi"(2009) The Study of the Character of Shaghaad in Shahnaameh". Literary Essays (Journal of Mashhad Faculty of Literature and Humanities) . No164. Pp65-81.
-Ghavam ,Abolqasem&Ehsan Ghaboul (2007). " A Case Study of "Inferiority Complex" : The Character of Boosahl Zoozani as Narrated by Beyhaghi. "Adab Pazhuhi . No1. Pp49-68.
- Carver, Charles S&Scheier, Michael F (1996) personality theories. Translated by Ahmad Rezvani. Mashhad: Astan Quds Razavi.
- Kazzazi, Mir Jalaleddin (2007)Ancient book‭. Tehran: Samt.‬‬
- Meskoob, Shahrokh (2002) The body of the champion and the soul of the sage new studies on the shahnameh. Tehran: Tarh-e Now.
- Mansour, Mahmood (1979) . Inferiority Feeling. Tehran: Roshd.
- Manuchehrian, Parviz (1983) . Inferiority Complex .Tehran: Gothenburg.
- Nasehi, Abbasali and Reisi Firoozeh (2007) “An overview of Adler's ideas”, New cognitiv, New Journal of Cognitive Science, Year ninth, first issue, No33, pp. 66-55.
- Wellek, Rene & Warren, Austin(2003) Theory of literaure. Translated by Ziya Movahed & Parviz mohajer. ٢nd ed. Tehran: elmi va farhangi.
- Hall, Vernon. (2000). A Short History of Literary Criticism. Translated by Ahmad Hemmati . Tehran: Rowzane.
-Boeree, George. (1/9/2008), Alfred Adler, “Personality Theory”, http://webspace.ship.edu/cgboer/adler.html
- Ewen, Robert, (2003) an Introduction to Theories of Personality, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
- Mosak, Harold; Michael .P. Maniacci, (1999). a Primer of Adlerian Psychology (The analytic – behavioral – cognitive psychology Adler), London: Routledge.