نگاهی به شیوه های مضمون بندی در غزلیات کلیم کاشانی

محورهای موضوعی : بلاغت

مرتضی رشیدی ¹ , زهرا حاتمی ² , مهرداد چترایی ³

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف اباد
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف اباد
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف اباد

تاریخ دریافت : 1400/08/26 تاریخ پذیرش : 1401/12/16 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: سبک هندی, مضمون بندی, کلیم کاشانی, بلاغت, مضمون,

چکیده مقاله :

یکی از شیوههای سبکی و منحصر به فرد در شعر سبک هندی که باعث خلق معانی و مضامین بکر شعری (معنی بیگانه) گردیده است بکار بردن شگردهایی است که با استفاده از آن به کشف رابطه و پیوندی تازه میان امری ذهنی با عینی پرداخته که در ظاهر هیچ پیوندی میان آنها نبوده و این جزئی نگری و باریک بینی و دقّت در جزئیات عاملی است که شاعر حتّی اشیاء پیرامون خود را به عنوان یکی از عناصر مضمونساز انتخاب مینماید.کلیم را میتوان تواناترین شاعر در تجسّم بخشیدن به معانی دقیق و مصوّر ساختن افکار رقیق در قالب الفاظ خواند که غزلیّاتش مُزیّن به تشخیص، باریکاندیشی، مضمونهای بکر و بدیع، خیالپردازی، معانی رنگین و استعارههای متعالی و دور از ذهن است.در این پژوهش شگردهای مضمونبندی در غزلیات کلیم مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد که وی برای بستن مضمون و مضمون‌‌بندی در غزلیّاتش از عناصر مختلفی بهره میگیرد که این عناصر در شبکة تصاویر و تداعی معانی در شعر او نقش مهمّی داشته چون نگاه ژرفبین و خلاّق او مدام از یک شیء یا پدیده، متوجّه امر دیگری شده که از طریق ارتباط میان الفاظِ یک بیت و پیوند بین آنها و رابطة سه گانة شباهت، مجاورت و تضاد از رهگذر نگرشی دقیق و جزئی به اشیاء پیرامون خود مضمونی تازه خلق میکند.

چکیده انگلیسی:

Kalim can be considered as the most capable poet to embody precise meanings and illustrate diluted thoughts in a rhetoric format whose sonnets are full of recognition, subtlety, pristine and innovated themes, imagination, colorful meanings and transcendent metaphors.In this study, the techniques of the themes were studied in Kalim's sonnets. In addition, it was found One of the stylistic and unique methods in Indian style poetry that has created special poetic meanings and contents (strange meaning) is the use of techniques that discover new connections and relations between the concrete and the abstract that there seems to be no connection between them. Moreover, this meticulousness, subtlety, and precision in the detail is a factor that the poet selects even the surrounding objects as one of the thematic elements.that he used various elements for the themes in his sonnets, which played a significant role in the network of images and associations of meaning in his poetry. Since his profound and creative look in one thing or phenomenon was discerning continually the other things that created a new theme through the relation between the expressions of a verse and the( link between them and the triple relation of similarity, proximity, and contradiction via the detailed and partial attitude toward the surrounding objects.

منابع و مأخذ:

منابع

افشار، مهدی (1362)، دیوان کلیم کاشانی، نشر زّرین.

بیدل، میرزا عبدالقاهر (1389)، دیوان به کوشش علیرضا قزوه، تهران: تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.

حسن پورآلاشتی، حسین (1384)، طرز تازه (سبک‌شناسی غزل سبک هندی) تهران: سخن.

درخشان، مهدی (1374)، بزرگان و سخن سرایان همدان، جلد اول، چاپ اول، تهران: طلائی.

دهخدا، علی‌اکبر(1373)، لغت نامه، ج: 5، 7، تهران: موسّسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

شمس لنگرودی، محمد (1367)، گردباد شورجنون، چاپ دوم، تهران: چشمه.

صدری، مهدی (1376)، کلّیات طالب کلیم کاشانی، ج1، چاپ اول، تهران: همراه.

صائب، محمد علی (1387)، دیوان صائب، به کوشش: محمد قهرمان ، انتشارات علمی و فرهنگی ، تهران.

---------------(1383)، دیوان (شش جلدی)، به کوشش : محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ سوم.

-------------(1389) ،دیوان  صائب، به کوشس: محمد قهرمان ، انتشارات علمی و فرهنگی ، تهران.

قهرمان ، محمد(1376)، برگزیدة اشعار صائبو دیوان دیگر شعرای معروف سبک هندی ، تهران: سمت.

---------- (1387)، دیوان صائب، تهران: علمی فرهنگی.

کلیم همدانی، ابوطالب (1369)، دیوان اشعار، به تصحیح محمد قهرمان، مشهد: آستان قدس رضوی.

کلیم کاشانی، ابوطالب (1387)، دیوان اشعار، به تصحیح و مقدمة حسین پرتو بیضائی، تهران: سنائی.

----------------(1376)، کلیّات، به تصحیح و مقدمه و تعلیقات : مهدی صدری، تهران: همراه.

لاهیجی، حزین(1293)،(کلّیات شامل تذکرة حزین و دیوان اشعارو تاریخ زندگی حزین)،چاپ کاونپور.

محمّدی، محمّدحسین (1375)، فانوس‌های خیال، تهران: نشر جام.

فهرست مقالات

اصفهانی بلندبالایی، یاسمن، (مهدی تدیّن نجف‌آبادی، مرتضی رشیدی آشجردی) (1395)، «بررسی مضمون‌آفرینی با اشیاء کم بسامد در دیوان صائب تبریزی»، فصلنامة بهار ادب، سال نهم، شمارة 2، ص 36-18.

تمیم‌داری، احمد (1383)، «زیباشناسی از دیدگاه نشانه‌شناسی»، کیهان فرهنگی، دوره 10، شمارة 213، ص 43، 17.

ــــــــــــــ و پیر حیاتی، زهرا (1394)، «عناصر مضمون آفرین در پنجاه غزل برگزیده از بیدل»، کهن نامة ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی، سال ششم، شمارة چهارم، ص 41-70.

توحیدیان، رجب و نصرتی، عبدالله (1391)، «تضّاد معانی ومضامین و تناقض گویی در شعر کلیم کاشانی»، فصلنامة تخصّصی شبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال پنجم، شمارة چهارم، ص 72-57.

تجلیل، جلیل و مرتضی حاجی مزدارانی (1381)، «ابداع و خلق معانی در شعر کلیم کاشانی»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، تهران: شماره 44، ص 43، 57.

جوان بخت، محمد میر، مهدی (1395)، «بررسی ارسال المثل و تمثیل در دیوان کلیم کاشانی»، فنون ادبی (علمی - پژوهشی)، سال هشتم، شمارة 4، ص234-223.

حاجیان، خدیجه(1396)، «تأمّلی زبانی در مضمون و شگردهای مضمون‌سازی در شعر فارسی»، دو ماهنامة جستارهای زبانی، سال هشتم، ش2، ص249-275.

زاهدی‌کیا، حبیبه (1391)، «بررسی مضمون‌آفرینی در غزلیات کلیم کاشانی»، فصلنامة علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، سال چهارم، شمارة 13.

سجّادی، سیّدمهدی (1384)، «نگاهی به شعر و شاعران برخاسته از کاشان (کاشی‌های رنگین شعر فارسی)»، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، شمارة 19/4.

شاه‌حسینی، ناصرالدیّن و برزویی، رضا (1393)، «نقد و بررسی موتیف، ساختار و مضمون در اسلوب معادله‌های غزلیات کاشانی»، فصلنامة تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال هفتم، شمارة سوم، ص 65-43.

فتوحی، محمود (1395)، «مضمون در فن شعر سبک هندی»، سال 9، شمارة 34 تهران: سخن.

وحیدیان کامیار، تقی(1385)، «مضمون‌‌آفرینی و نکته‌پردازی در غزل»، فصلنامة شعر، ویژنامة غزل، س 14-ش 46،  ص448.

References

Afshar, Mehdi (1362), Divan Kaleem Kashani, Zarrin Publishing.

Biddle, Mirza Abdolgahir (2010), Divan by Alireza Ghazveh, Tehran: Cooperative of Culture and Art Entrepreneurs.

Hassan Pouralashti, Hossein (2005), Tarz Tazeh (Stylistics of Indian style lyric) Tehran: Sokhan.

Derakhshan, Mehdi (1374), The Elders and Speakers of Hamedan, Volume One, First Edition, Tehran: Talaei.

Dehkhoda, Ali Akbar (1373), Dictionary, vols. 5, 7, Tehran: Tehran University Publishing and Printing Institute.

Shams Langroudi, Mohammad (1988), Tornado Shoorjanun, second edition, Tehran: Cheshmeh.

Sadri, Mehdi (1997), Generalities of Talib Kaleem Kashani, Volume 1, First Edition, Tehran: Hamrah.

Saeb, Mohammad Ali (2008), Saeb Divan, by: Mohammad Ghahraman, Scientific and Cultural Publications, Tehran.

--------------- (2004), Divan (six volumes), by: Mohammad Ghahraman, Tehran: Scientific and Cultural, third edition.

------------- (2010), Saeb Divan, by Kooshesh: Mohammad Ghahraman, Scientific and Cultural Publications, Tehran.

Ghahraman, Mohammad (1997), Selected Poems of Saebo Divan, another famous poet of Indian style, Tehran: Samat.

---------- (2008), Divan Saeb, Tehran: Scientific and Cultural.

Kaleem Hamedani, Aboutaleb (1369), Poetry Divan, edited by Mohammad Ghahraman, Mashhad: Astan Quds Razavi.

Kaleem Kashani, Aboutaleb (2008), Poetry Divan, edited and introduced by Hossein Parto Beizai, Tehran: Sanai.

---------------- (1376), Generalities, with correction, introduction and comments: Mehdi Sadri, Tehran: Hamrah.

Lahiji, Hazin (1293), (generalities including Hazin's memoirs and poetry collection and the history of Hazin's life), published by Kavanpour.

Mohammadi, Mohammad Hossein (1375), Fantasy Lanterns, Tehran: Jam Publishing.

index of articles

Isfahani Bolandbalai, Yasman, (Mahdi Tadin Najafabadi, Morteza Rashidi Ashjardi) (2016), "Study of thematic creation with low frequency objects in Saeb Tabrizi Divan", Bahar Adab Quarterly, Ninth Year, No. 2, pp. 36-18.

Tamimdari, Ahmad (2004), "Aesthetics from the point of view of semiotics", Kayhan Farhangi, Volume 10, Number 213, pp. 43, 17.

_______ and Pir Hayati, Zahra (2015), "Thematic elements in fifty selected lyric poems by Biddle", Archeology of Persian Literature, Institute of Humanities and Cultural Studies, Year 6, Number 4, pp. 41-70.

Tohidian, Rajab and Nosrati, Abdullah (2012), "Contradiction of meanings and themes and contradictions in the poetry of Kaleem Kashani", Specialized Quarterly of Persian Poetry and Poetry Network (Spring of Literature), Fifth Year, Fourth Issue, pp. 72-57.

Tajil, Jalil and Morteza Haji Mazdarani (2002), "Innovation and creation of meanings in the poetry of Kaleem Kashani", Journal of the Faculty of Literature and Humanities, Tehran: No. 44, pp. 43, 57.

Javan Bakht, Mohammad Mir, Mehdi (2016), "A Study of Proverbs and Allegories in the Divan of Kaleem Kashani", Literary Techniques (Scientific-Research), Year 8, Number 4, pp. 234-223.

Hajian, Khadijeh (1396), "Linguistic Reflection on the Theme and Thematic Techniques in Persian Poetry", Bimonthly of Linguistic Essays, Year 8, Vol. 2, pp. 249-275.

Zahedikia, Habibeh (2012), "A Study of Thematic Creation in the Lyric Poems of Kaleem Kashani", Quarterly Journal of Persian Language and Literature, Fourth Year, No. 13.

Sajjadi, Seyed Mehdi (2005), "A Look at Poetry and Poets Arising from Kashan (Colored Tiles of Persian Poetry)", Written Heritage Research Center, No. 4/19.

Shah Hosseini, Naser al-Din and Borzoi, Reza (2014), "Critique and study of motif, structure and theme in the style of Kashani's lyric equations", Quarterly Journal of Persian Poetry and Poetry (Spring of Literature), Year 7, Number 3, pp. 65-43.

Fotouhi, Mahmoud (2016), "Themes in Indian Poetry", Volume 9, Number 34 Tehran: Sokhan.

Vahidian Kamyar, Taghi (2006), "Thematic creation and punctuation in ghazal", Poetry Quarterly, Ghazal Specialized, pp. 14-p. 46, p. 448.